فهمی جدعان در کتاب «المحنه» از یک نوع دیالکتیک سخن می‌گوید که قابل تامل بوده و او آن را «دیالکتیک دینداری و سیاستمداری» می‌نامد. به گفته او این دیالکتیک در اسلام و بخصوص حکومت‌های دینی امری ناگزیر بوده و هردو سوی دولت- ملت را در مخمصه‌ای سخت گرفتار می‌کند. جدعان این بحث را از بطن تحقیق خود پیرامون مساله «خلق قرآن» در دوره مامون خلیفه عباسی بیرون می‌کشد و به آن وجهی فرا زمانی و فرا مکانی می‌دهد. چنانکه تصریح می‌کند «هرگونه حرکت اجتماعی که دراسلام رخ دهد، از ابتدا تا انتها، محکوم به لوازم این دیالکتیک خواهد بود. این مساله چنان شمول یابنده است که به این یا آن دوران از اسلام و یا حیات ملت – دولت‌های اسلامی بستگی ندارد».

پدر نقش مهمی در درک مدیریت جهانی حضرت مهدی(عج) دارد و می تواند با انجام مدیریت های خُرد دینی در خانواده، این راه را هموار کنند. با تربیت و رفتار پدر است که فرزندان، منتظر تربیت می شوند.

عده ای سطحی نگر مراسم برائت از مشرکان را سیاسی خوانده و می گویند مکه و مراسم حج جای مناجات با خدا است و نباید به کار سیاسی آغشته شود در حالیکه برائت از مشرکان کاری سیاسی نیست و جزو واقعیت های حج ابراهیمی است.