جمعه ۲۳ آبان ۱۴۰۴ - 
سمیرا دردشتی :
میرزا محمدحسین نائینی در هنگامه‌ای می‌زیست که استبداد دیرپا و نارضایتی اجتماعی دین را به عرصه سیاست فراخوان می‌کرد. او در چنین فضایی کوشید تا با زبانی فقهی و در قالب استدلال‌های دینی، از ضرورت حکومت قانون و تحدید قدرت سخن بگوید. رساله «تنبیه‌الأمه و تنزیه‌الملّه»، پاسخی به بحران مشروعیت در عصر مشروطه و تلاشی برای بازسازی شریعت در نسبت با دولت جدید بود.عنوان کامل کتاب «تَنبیهُ‌الاُمَّه و تنزیه‌الملّه فی لُزومِ مَشروطیهِ (دستوریهِ) الدُولَهِ المُنتَخَبهِ لِتَقلیلِ الظُّلمِ عَلَی اَفرادِ الاُمَّهِ و تَرقیهِ المُجتَمع» است که معنای آن تأکید بر ضرورت حکومت مشروطه برای کاهش ظلم و ارتقای جامعه است. نائینی در این اثر دو نوع حکومت را از هم متمایز می‌کند. حکومت «تملیکیه» یا استبدادی که منافع مردم را فدای اراده حاکم می‌سازد، و حکومت «ولایتیه» یا مشروطه که بر اساس رضایت عمومی، عدالت و مشارکت مردم سامان می‌یابد. از دید او حکومت مشروع اسلامی بر امانت و نظارت عمومی استوار است و مشارکت مردم در امور عمومی، جوهره سیاست دینی به شمار می‌رود. در تاریخ اندیشه سیاسی شیعه کمتر متنی به اندازه «تنبیه‌الأمه و تنزیه‌الملّه» اثر آیت‌الله میرزا محمدحسین نائینی نقشی بنیادین داشته است. هرچند علمایی چون آخوند خراسانی و ملا عبدالله مازندرانی از حامیان اصلی مشروطه بودند اما بنیان‌گذاری فقه سیاسی نوین یا همان «فقه‌المشروطه» در واقع با اندیشه و قلم نائینی شکل گرفت.نائینی در بحث از «سلطنت» در واقع از مفهوم مدرن حکومت سخن می‌گوید. حکومتی که بر پایه نهادها، قانون و نظارت عمومی سامان می‌یابد. او ماهیت حکومت را «امانت‌داری نوع» می‌داند و امور سیاسی را معادل امور نوعی جامعه اسلامی می‌گیرد. از دید نائینی تفاوت حکومت‌های مشروع و غاصب در نوع اداره و نه در اصل وجودشان است. حکومت مشروع همان است که بر پایه امانت، عدالت و نظم عمومی بنا شود. برای توضیح نظریه دولت محدود، نائینی از استعاره «وقف» بهره می‌گیرد. او امور عمومی را همچون موقوفات می‌بیند که تولیت آن بر عهده حاکمان است. حاکم در حکم متولی است، نه مالک و بنابراین حق ندارد بی‌حساب و پاسخ‌ناپذیر در دارایی‌های مردم تصرف کند. همچنین متولی باید امین و عادل باشد و هرگونه تصمیم او باید تابع مصلحت عمومی و عقل جمعی باشد.
کد خبر: ۳۹۸۹۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۸/۰۷
عدالت در حکمرانی اسلامی؛
حجت‌الاسلام حسنعلی علی‌اکبریان ضمن اشاره به جایگاه عدالت در عرصه حکمرانی تصریح کرد: ما یقین داریم احکام از روی عدالت وضع شده است. با این حال ممکن است در ظرف خاص یک جامعه و در یک زمان خاص به دلیل بروز عوارضی اجرای یک حکم ظالمانه باشد.
کد خبر: ۳۶۷۱۵۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۱۶
آیت‌الله علیدوست:
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بابیان اینکه "در حال حاضر با پدیده فرسایش مغز‌ها در کشور روبرو هستیم" گفت: این مهم باید موردتوجه قرار گیرد و برای آن چاره‌اندیشی شود.
کد خبر: ۳۶۵۶۱۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۲۸
منحنی اخلاق در حوزه سیاست؛
در طول زمان، در منحنی زوالِ اخلاق و فضیلت در حوزه سیاست قرار گرفتیم و در این ۴۱ سال، نموداری از زوال اخلاق و فضیلت و دوری از مسیر سعادت را شاهد بوده‌ایم.
کد خبر: ۳۶۲۹۸۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۷/۲۸
همایش «اندیشمند مرزکوش در میانه سنت و زمان»؛
در بخش همایش «اندیشمند مرزکوش در میانه سنت و زمان»، علیرضا بهشتی، الهه کولایی و محمدجواد غلامرضا کاشی تلاش برای حل مشکلات جامعه را مزیت اندیشه سیاسی دکتر داود فیرحی دانستند و «مردم سالاری» را دغدغه اصلی مرحوم فیرحی عنوان کردند.
کد خبر: ۳۱۸۵۲۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۰۲
آیت‌الله فاضل‌لنکرانی:
استاد برجسته درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه، با بیان این که تمامی امامان معصوم (ع) درباره حکومت در دین روایت دارند، گفت: وقتی دین دارای حکومت است، حکومت هم مبتنی بر سیاست است، و از این رو باید فقه سیاسی و فقه حکومتی به میدان می‌آید.
کد خبر: ۳۱۷۶۱۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۲۷
گفتاری از احمد واعظی؛
در هیچ محیط فکری و اجتماعی نیست که بحث عدالت به‌عنوان یک ارزش و مطلوب مطرح نباشد. در ایران ما نیز از مشروطیت تا امروز همواره عدالت در سطح انتزاعی‌اش به‌عنوان یک ارزش با اقبال روبه‌رو است. در سطح انتزاعیِ عدالت، توافقی وجود دارد و یک تلقی بسیط و انتزاعی از عدالت هست که مورد اشتراک است، اما [اینکه]دقیقا مراد و تلقی از عدالت چیست، conception عدالت یا تلقی محتوایی از عدالت، معرکه آراست و اختلافات زیادی [بر سر آن]وجود دارد.
کد خبر: ۳۱۶۷۲۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۲۲
درگذشت داود فیرحی؛
درگذشت دکتر داود فیرحی از اساتید مطرح علوم سیاسی و چهره شاخص نواندیشی دینی در ایران بسیار سخت و ناگوار است. ممیزه‌ای که ایشان نسبت به دیگر چهره‌های این جریان داشت، در نوع تحصیلات علوم سیاسی و علوم حوزوی بود که در هر دو حوزه مطالعاتی کسب فیض کرد و صرفاً دغدغه علمی پژوهشی داشت. او مثل حزب روشنفکری دینی و روشنفکران مسلمان اهل سیاسی کاری و ایدئولوژی زدگی نبود.
کد خبر: ۳۱۴۸۲۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۱۱
با شریف لک‌زایی، استاد دانشگاه قم
شریف لک‌زایی گفت: دکتر فیرحی با درک این وضعیت آشفته و البته شدیداً بحرانی در اندیشه بازخوانی سنت تحزب از منظر فقه سیاسی بود که بتواند همانند نائینی خاستگاهی بومی برای تحزب دست و پا نماید و این سنت وارده را با سنت‌های جامعه ما سازگار نماید.
کد خبر: ۳۱۱۶۲۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۸/۲۴
محمدرضا تاجیک؛
جریان اصلی فکری استاد داوود فیرحی، بیشتر مبتنی بر این رویکرد شکل گرفته بود که یک جغرافیایی مشترک بین دین و سیاست برقرار کند.
کد خبر: ۳۱۱۴۹۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۸/۲۳
بازنشر گفتگو با فیرحی
دکتر داود فیرحی درباره انتشار جلد دوم کتاب «فقه و سیاست در ایران معاصر» امیدوار بود با استقبال خوبی که از انتشار اثر جدیدش از همان روز‌های نخست شده، بتواند برای یکی از مهم‌ترین پرسش‌ها و چالش‌های فراروی اندیشه دینی در ایران معاصر، صورت مسأله مناسبی ارائه داده و راهگشا و ابهام‌زدا باشد.
کد خبر: ۳۱۱۴۸۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۸/۲۳
علیرضا کیانپور
خبر درگذشت عالم و اندیشمند فرزانه مرحوم حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر داود فیرحی، استاد و پژوهشگر برجسته اندیشه سیاسی اسلام برای همه جامعه اندیشه‌ای کشور ضایعه‌ای تاسف‌بار بود.
کد خبر: ۳۱۱۲۷۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۸/۲۲
یادداشت سیدصادق حقیقت؛
سیاست اسلامی و شیعی اعم از رویکرد فلسفی (فلسفه سیاسی) و فقهی ( فقه سیاسی ) آن نیز سعادت محورند و اخلاق و فضیلت در آن‌ها اهمیت بالایی دارد و هدف از تأسیس جمهوری اسلامی سعادت‌محوری و فضیلت‌محوری و همچنین ارتباط اخلاق و سیاست بوده است. اما در طول زمان، در منحنی زوالِ اخلاق و فضیلت در حوزه سیاست قرار گرفتیم و در این ۴۱ سال، نموداری از زوال اخلاق و فضیلت و دوری از مسیر سعادت را شاهد بوده‌ایم.
کد خبر: ۲۹۲۷۷۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۱۸
استاد حوزه و دانشگاه عنوان کرد:
حجت الاسلام والمسلمین قائم‌مقامی خاظرنشان ساخت : در فقه رایج ما تفکیکی بین احکام فقهی و احکام اخلاقی وجود دارد و گزاره‌های اخلاقی ما با همه اهمیتی که اخلاق در اسلام دارد، عملا در سازمان رسمی اندیشه دینی ما، اخلاق در منطقه الفراغ فقه قرار گرفته است.
کد خبر: ۲۷۳۵۳۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۱۲
نقد دستگاه فقه خوارجی؛
فقه امامیه چون در گذشته تجربه‌ای از حکمرانی نداشت، کمتر به مساله اعتراض مردمی در حکومت اسلامی مبتنی‌بر ولایت‌فقیه توجه کرده است اما اکنون با فراهم شدن چنین تجربه‌ای، ضرورت پرداختن به این مساله دو چندان می‌شود.در مطلب پیش رو به نقدی می پردازیم که داود مهدوی‌زادگان، طی یادداشتی با عنوان «نقد دستگاه فقه خوارج» به اظهارت محمد سروش‌محلاتی پرداخته است.
کد خبر: ۲۵۰۸۶۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۲۸
جدال پروبلماتیک‌ها:
فیرحی می خواهد از منابع فکری موجود در اسلامیّت تمدن ایرانی برای یک «تجدد سیاسی فقهی» بهره ببرد و طباطبایی به دنبال آن است تا از لایۀ ایرانیّت تمدن ایرانی به یک «تجدد سیاسی ایرانی» برسد.
کد خبر: ۲۳۹۹۷۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۷/۲۸
چالش‌های علم سیاست در ایران در گفت‌وگو با دکتر سیدصادق حقیقت؛
اگر بخشی از علم سیاست، معطوف به اداره امور است و به‌دنبال «تدبیر مُدُن»؛ چرا این علم در جامعه ما کار ویژه خود را بخوبی انجام نمی‌دهد؟ ظاهراً رشته علوم‌سیاسی در ایران با بحران‌های عدیده‌ای روبه‌رو است. گویا علم سیاست به علمی غیرخودی بدل شده و نگاه مثبتی به آن وجود ندارد. بر این اساس است که متون درسی و دانشگاهی آن همواره مورد تغییر و بازنگری قرار می‌گیرد و آینده شغلی فارغ‌التحصیلان آن نیز دائماً تیره و تار می‌شود چنانکه سال گذشته در دفترچه آزمون‌های استخدامی ارگان‌های دولتی، جایگاه و ظرفیتی برای فارغ‌التحصیلان رشته علوم‌سیاسی در نظر گرفته نشده بود.
کد خبر: ۲۰۱۷۱۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۱/۲۷
یادداشت دکتر محسن اسماعیلی؛
انسان متأسف است که این جمله را بگوید که باز هم در گوشه و کنار گاهی از مسئولین انسان روحیه‌ی «ما نمی‌توانیم» را استشمام می‌کند. بوی ضعف نشانه‌ی دوری از آرمان‌های انقلاب است.
کد خبر: ۱۹۵۵۶۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۲/۲۵
جوادی آملی:
مسایل و مشکلات موجود خصوصا در بعد اقتصادی این سوال را به میان می‌آورد که کشور ما چقدر در زمینه فقه و به روز رسانی آن موفق بوده است و اصولا آیا حوزه فرصت و آزادی لازم برای بیان دیدگاه‌های فقهی مختلف داشته است؟
کد خبر: ۱۱۰۶۴۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۲۷
کرسی تبیین رجل سیاسی در فقه سیاسی؛
بارها این مسأله مطرح شده که با توجه به واژه «رجال سیاسی» در قانون اساسی آیا زنان هم حق حضور در انتخابات ریاست جمهوری دارند یا خیر که اساتید خبره حوزه و دانشگاه در نشستی علمی به تبیین این مسأله پرداختند.
کد خبر: ۷۹۵۹۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۶/۲۰