محمدتقی سهرابی‌فر، در «خدای قرآن ـ خدای فقه»، این پرسش بنیادین را مطرح می‌کند که آیا «خدای فقه»—خدایی که در هزاران حکم و فتوا در کتاب‌های فقهی ترسیم شده—همان «خدای قرآن» است که تکلیف را مشروط به «ابلاغ و بیان آشکار» می‌داند؟ این استاد درس خارج حوزه علمیه قم، با واکاوی آیات قرآن و احادیث، استدلال می‌کند که خدای قرآن، انسان را تنها در صورتی مکلف و بازخواست می‌کند که تکلیف، با دلالتی واضح و بی‌منازع به او ابلاغ شده باشد. اما آیا فقه معاصر، با تکیه بر انبوه روایات آمیخته به ابهام—از خبر واحد پراحتمال خطا تا احادیث تقطیع‌شده و نسخه‌های متعارض—همچنان بر این شرط الهی پایبند مانده است؟

آیت الله فاضل لنکرانی رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار گفت: امروزه خیلی‌ها در ایران در زیر خط فقر زندگی می‌کنند و این واقعا یک فاجعه برای نظام اسلامی است چرا که از آرزو‌های امام راحل این بوده است که فقیری در جامعه وجود نداشته باشد و اگر بحث زکات از دیدگاه فقه اجتماعی مورد بحث قرار گیرد بسیاری از این موضوعات تغییر خواهد کرد و مسلما در احیای این واجب الهی موفق‌تر خواهیم بود.

رحیم‌پور ازغدی از دوستان صمیمی آیت‌الله خامنه‌ای است؛ او می‌گوید که آیت‌الله خامنه‌ای به‌دلیل تسلط به فقه اجتماعی همواره با متحجرین مشکل داشته و تا حدی به‌معنای واقعی روشنفکر بوده که روشنفکران ایران باید نزد او شاگردی کنند.

احکام شرعی، قوانین دینی هستند که خواست و اراده خداوند را نشان داده و وظیفه عملی انسان را مشخص می‌کنند و فقه، علم به احکام شرعی از رهگذر ادله تفصیلی است. این تعریف به آن‌چه (عملیة الاستنباط) نامیده شده، نظر دارد.