دشت مغان سرزمین وسیعی در شمال شرقی آذربایجان و جنوب غربی دریای خزر است که وسعت آن در گذشته بسیار بیشتر از موقعیت کنونی آن بوده است. برخلاف تاکیدات بعمل آمده از دوره صفویه بر مغان و دشت مغان و اردبیل، این پهنه جغرافیایی قدمتی شش هزار ساله داشته و زایشگر جریانات گوناکون در خاک ایران و منطقه بوده است. گروهی از مورخین ،بخشی از قوم آذربایجان و آذری و ترک را ادامه قوم اصحاب رس و میک ها می دانند و گروهی دیگر، آنها را وابسته به عثمان بن عفان می پندارند.گزارش‌های بر جای مانده تنی چند از مورخان یونان باستان، هرودت، پلوتارخ، استرابون و تئوپمپوس درباره مغان و همچنین نکاتی که جسته گریخته در باب مغان در متون کهن ایرانی، فارسی باستان، آورده شده باعث گردیده تا مستشرقان امروز در باب مغان دست به گمانه‌زنی بزنند.

ر دوران اشغال شمال ایران توسط ارتش سرخ شوروی و تاسیس دارو دسته ای به نام فرقه دموکرات پیشه وری، سازمانی به نام "اداره کل تبلیغات سیاسی" GUPP به وجود آمده بود که وظیفه اش تبلیغ و ترویج بلشویسم و نظام کمونیستی بود. این اداره در سراسر سرزمین های تحت اشغال شوروی پس از جنگ جهانی دوم از جمله شرق اروپا و سپس ایران دایر شد. گوپ چی های ارتش سرخ در ایران عمدتا شرق شناسان نظامی بودند و وظیفه شان مصادره تاریخ و فرهنگ در مسیر خدمت به تبلیغات کمونیستی بود. آنها به راحتی تاریخ و ادبیات را مصادره به مطلوب می کردند.

زلزله ورزقان یکی از تلخ ترین صفحات تاریخ آذربایجان بود که با تلاش همه گیر مسئولین و مردم از به وجود آمدن فاجعه ای تلخ تر از زلزله جلوگیری به عمل آمد و بنا به فرمایش مقام معظم رهبری در پس این زلزله، سکوی پرتابی شد برای توسعه منطقه ای محروم در دل آذربایجان.