مسعودمیرزا، پسر ارشد ناصرالدین‌شاه قاجار، ملقب به «ظل‌السلطان»، در کارنامه عجیب خود در فارس و اصفهان جنایات وحشتناک و ظلم‌های فراوان کرده است، اما از میان همه آن نقطه‌های سیاه، از تخریب بنا‌های تاریخی صفوی تا غارت اموال مردم، یک تصویر دردناک در ذهن من مانده و سال‌هاست آزارم می‌دهد.

بعضی‌ها علاقه دارند تا به‌عمد حقارت دیگران را به تماشا بنشینند. اینان درواقع از مشاهده نیاز دیگران به خودشان لذت می‌برند. کمک به دیگری را به معنای نیاز دیگری به کمک تفسیر می‌کنند و این موقعیت را بسیار دل‌چسب می‌دانند. مانند رهگذری که در حاشیه پیاده‌رو غذایی به فقراء می دهد ولی نمی رود! می‌ایستد و با شَعفی وصف‌ناپذیر غذا خوردن آن‌ها را تماشا می‌کند. او از تماشای نیاز و وابستگی دیگران به خودش لذت می‌برد. اینان پول می دهند تا خودشان را بزرگ و دیگران را حقیر ببینند. به‌راستی در این‌گونه موقعیت‌ها کدام طرف نیازمندتر است؟

قاجاریه، با اندک تفاوتی، وارث نظام اجتماعی و زمینداری زمان صفویه شد. نظام اقتصادی دوره قاجار، بر مبنای زمینداری بزرگ نهاده شده بود. خصوصیت ملکداری دوره صفویه، یعنی نبودن اشرافیت متکی بر مالکیت ارضی، در دوره قاجاریه نیز همچنان ادامه داشت. نظام زمینداری گیلان در دوره قاجاریه مبتنی بر نظام ارباب- رعیتی بود.