دکتر بیژن عبدالکریمی دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی در صبح روز ۲۲ مرداد ۱۳۹۶ در سومین دورۀ طرح ملی نخبگان علوم انسانی دربارۀ امکان علم دینی به ارائه دیدگاههای خود پرداخته است. در ادامه گزارشی از این نشست از نظر شما می گذرد.

دکتر گلشنی عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و مدیرگروه فلسفه علم دانشگاه صنعتی شریف در سخنرانی خود در روز یکشنبه، ۲۲ مرداد ۱۳۹۶ در سومین دورۀ طرح ملی نخبگان علوم انسانی به دیدگاه خود درباره علم دینی وامکان آن اشاره کردند. در ادامه گزارشی از این نشست از نظر شما می گذرد.

در علم‌دینی، راهکار اجرایی تحقق این امر را در کنار گذاشتن و دور انداختن مباحث علوم جدید غربی نیست، بلکه اساساً تحقق چنین علمی را نیازمند جدی گرفتن و مواجهه ی کاملاً جدی با علوم موجود است. مشکل در فضای کشور ما، و به ویژه در عرصه‌ی علوم‌ انسانی‌ ـ ‌اجتماعی، فضای مرعوبیتی است که به اسم علم در مجامع به اصطلاح علمی پدید آمده به نحوی که نظرات دانشمندان غربی‌(آن‌ هم گاه دانشمندان چند نسل قبل) همواره نظر صحیح شمرده می‌شود.

فرآیند تکوین علم دینی به این نحو قابل تصور است که پشتوانه های متافیزیکی برگرفته از اندیشه های دینی در مراحل مختلف فعالیت علمی به کار گرفته شود؛ به سخن دیگر، هرگاه مضامین متافیزیکی بتوانند در مراحلی چون گزینش مسئله، انتخاب مفاهیم و الگوهایی برای فهم مسئله، طرح پژوهش، انجام مشاهده، پیش بینی و تفسیر، تاثیرآفرینی خود را آشکار کنند، فرآیندی شکل گرفته است که محصول آن، دانش هایی متناسب با اندیشه های دینی خواهد بود.بنابراین، اندیشه توحیدی پژوهشگر و نوع نگاه او به هستی در پژوهش او و نتایج حاصل از تحقیق او تاثیر می گذارد. قطعاً یک پژوهشگر موحد جهان را یک قطبی دیده و برای موجودات ماهیت «از اویی» و «به سوی اویی» قائل است. در چنین تفکری با توجه به تعریفی که از انسان و نیازهای مادی و دنیایی او می شود، جهت گیری علم در راستای رسیدن انسان به کمال قرب الاهی قرار می گیرد.

مفهوم علم در دو سده نوزدهم و بیستم، به دلیل تغییر مبانی معرفت‌شناختی و فلسفیِ جامعه علمی، تحولاتی داشته است. برخی از تغییرات بدون آنکه معنای علم را تغییر دهد، دامنه معرفت علمی را محدود کرده و بعضی دیگر به تحول در معنای مدرن علم منجر شده است. در این نوشته در این مقاله با بازخوانی تحولات تاریخی مفهوم علم، به معنای قدسی و دینی علم و برخی راه‌های بازسازی دانش دینی و چالش‌های مربوط به آن اشاره شده است.