هر برنامۀ اجتماعی که می‌خواهد ارزش‌ها و آرمان‌ها و اهداف جامعه را به واقعیت اجتماعی بدل کند بر اساس یکی از پارادایم‌های علم (اثباتی، تفسیری، انتقادی) روش خود را شکل می‌دهد. در نتیجه برحسب اینکه برنامه‌های توسعه متکی بر کدام پارادایم علم طراحی شوند ادبیات نوشتاری خاصی خواهند داشت.

از نظر قرآن، انسان همه کمالات را بالقوه دارد و باید آنها را به فعلیّت برساند، و این خود اوست که باید سازنده و معمار خویشتن باشد، شرط اصلی وصول انسان به کمالاتی که بالقوه دارد، ایمان است.