معنویت عصر جدید می‌کوشد تا نقش مذهب را در دست‌یابی به معنویت کمرنگ کند. بسیاری از افرادی که از معنویت عصر جدید پیروی می‌کنند، آشکارا هر نوع مذهب سازمان‌یافته را که سدی در راه رشد معنوی و شخصی خود می‌پندارند، کنار می‌گذارند.

پس از گذشت بیش از دو قرن از شکل‌گیری «فکر عربی اسلامی نو»، یعنی از آغاز قرن نوزدهم تا آغاز قرن 21، پروژه‌های فکری چندی سر برداشتند که هر یک به سهم خود می‌کوشید با استناد به منابع گوناگون، واقعیت اجتماعی را به شکلی صحیح تفسیر و تبیین کنند. گام‌های اول را طهطاوی، عبد‌الرحمن کواکبی، سیدجمال افغانی (اسدآبادی) و محمد عبده برداشتند.