مراسم تحلیف ترامپ روز ۲۰ ژانویه ۲۰۲۵ یعنی اول بهمن است و رئیس‌جمهور آینده آمریکا وارد کاخ سفید می‌شود. شروع به کار ترامپ در کاخ سفید بدلیل سهم تقریبی ۲۵ درصد از اقتصاد جهانی و شخصیت خاص او ، می‌تواند بر روی تمام اقتصادهای دنیا از جمله ایران تاثیرگذار باشد و مسیر هر اقتصادی را صعودی یا نزولی و یا برعکس سازد. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد که دولت به دنبال یک رویکرد دوگانه است: از یکسو اصلاحات درون‌اقتصادی برای کاهش وابستگی به تحریم‌ها و تقویت بنیادهای اقتصادی، و از سوی دیگر پیگیری راهکارهایی برای لغو تحریم‌ها و بهبود روابط بین‌المللی به‌منظور ایجاد فضای مناسب برای رشد. محمدتقی فیاضی معتقد است که شرایط اقتصاد ایران را در دو مرحله اصلی قبل از مذاکره و بعد از مذاکره می‌توان بررسی کرد. مرحله قبل از مذاکره، از هم‌اکنون آغاز می‌شود و تا زمانی که دو طرف پای میز مذاکره بنشینند ادامه خواهد داشت. دولت ترامپ در این مرحله سخت‌ترین تحریم‌های ممکن، از جمله تحریم‌های نفت، فرآورده‌های نفتی، محصولات پتروشیمی و فولاد را اعمال خواهد کرد. این تحریم‌ها می‌توانند شوک اولیه‌ای به بازارهای ایران وارد کنند. با این حال، دولت ایران می‌تواند با استفاده از ابزارهای مدیریت انتظارات و شعارهای مذاکره‌ای، تا حدودی بازارها را کنترل کند. این مرحله، مرحله‌ای حساس است و مدیریت صحیح آن می‌تواند از تشدید بحران جلوگیری کند.

بررسی تغییرات درآمد‌های عمومی (مالیات‌ها، عوارض و نظایر آن) و هزینه‌های جاری در دو دهه اخیر نشان می‌دهد که این دو متغیر بودجه‌ای تا سال ۱۳۸۸ با شیبی ملایم در حال افزایش بوده‌اند، اما از سال ۱۳۸۹ به بعد، بنا به دلایلی مانند سیاست‌های انبساطی دولت و افزایش قابل‌توجه عواید نفتی، هزینه‌های جاری با شتاب بیشتری در حال افزایش است.

خبرگزاری مهر شب دوشنبه در خبری به صحبت‌های چندی پیش مصطفی کواکبیان دبیرکل حزب مردم‌سالاری و نماینده سابق مجلس شورای اسلامی اشاره کرد که در اظهارنظری گفته بود «برخی نهاد‌ها مثل «بنیاد مستضعفان» که بودجه‌اش گاهی سه، چهار برابر بودجه کل کشور است.

چارچوب روابط بانكي و مالي در سطح جهاني، قاعدتا بايد در قالب مقرراتي تعيين‌ شده باشد و FATF نيز همين قواعدي است كه بايد آن را براي همكاري با بانك‌هاي خارجي بپذيريم كه امري كاملا منطقي است.

درپی سخنان «حسین راغفر» که هدف گزارش‌های اخیر مرکز پژوهش‌ها و سازمان برنامه را مهندسی افکار مسئولان برای افزایش قیمت ارز خوانده بود، یک اقتصاددان می‌گوید: در توزیع غیرمستقیم یارانه، فساد بزرگی اتفاق می‌افتد، زیرا توزیع ارز ارزان شرایط را برای عده‌ای فرصت‌طلب و غارتگر فراهم می‌کند تا از طریق ایجاد رابطه با دستگاه‌های اجرایی به این منابع عمومی دست یابند.

دونالد ترامپ باز هم برخلاف انتظارها و پيش‌بيني‌ها عمل كرد. او با اينكه كشورهاي مختلف درصدد رايزني براي استمرار خريد نفت از ايران بودند، پشت پا به همه مذاكرات زد و با درنظرگرفتن 12 شرط كه از زبان مايك پمپئو، وزير امور خارجه او بيان شد، تمام معافيت‌هاي نفتي ايران را براي خريداران آن لغو كرد؛ اقدامي‌ كه بسياري از خريداران نفت ايران را در كنار ايران، با چالش مواجه مي‌كند و حالا مجبور مي‌شوند يا در پشت پرده با ايران وارد مذاكره براي خريد نفت شوند، يا اينكه هزينه‌هاي گزافي براي تغيير سازوكار پالايشگاه‌هاي خود در پيش بگيرند كه بار مالي زيادي را به كشورها تحميل مي‌كند.

لایحه بودجه 98 از زمان تقدیم به مجلس با انتقادات فراوانی از سوی کارشناسان و افکار عمومی همراه بود. نقد اساسی به لایحه هم این بود که دولت لایحه‌ای تنظیم کرده که هیچ سنخیتی با شرایط اقتصادی و معیشتی فعلی ندارد. این انتقادات البته در سطوح بالای حاکمیت هم مطرح شد و تا دستور اصلاح ساختاری بودجه هم کشیده شد.

لایحه بودجه 98 در حالی در کمیسیون تلفیق مجلس در حال بررسی است که جزئیات آن انتقادهای زیادی را به‌دنبال داشته است. این انتقادها از دایره کارشناسان فراتر رفته و سخنگوی شورای نگهبان اعلام کرده در لایحه بودجه اشکالات متعددی وجود دارد، ازجمله اینکه موضوع شفافیت و دقت لازم، آن‌طورکه باید و شاید در بیان اعداد و ارقام وجود ندارد. عباسعلی کدخدایی گفته این وظیفه دولت و مجلس است که شفافیت لازم را در بودجه ایجاد کنند. در ادامه علی مطهری، نماینده مجلس نیز اعلام کرده ایرادات را بررسی می‌کنیم. اما لایحه بودجه 98 در چه بخش‌هایی شفاف نیست؟ آیا اعداد و ارقام مندرج در متن بودجه گویای چگونگی و چرایی هزینه‌هاست؟

بازگشت تحريم‌هاي اقتصادي و شوک ارزي دو اتفاقي است که تمام پيش‌بيني‌ها درباره اقتصاد ايران را به‌ هم ريخت؛ با اجراي برجام نهادهاي بين‌المللي رشد اقتصادي بالاي پنج درصد را براي اقتصاد ايران در سال‌هاي 97 و 98 پيش‌‌بيني کرده بودند اما بعد از اين دو تکانه اقتصادي، تمام پيش‌بيني‌ها بازنگري شد و به رشدهاي زير صفردرصد تقليل پيدا کرد.

«75 درصد از حجم صادرات به اقتصاد بازنگشت»؛ این آماری است که مدتی پیش رئیس بانک مرکزی اعلام کرد. در هشت‌ماهه امسال حدود 27 میلیارد دلار صادرات انجام‌ شده؛ اما تنها هفت میلیارد دلار از درآمد حاصل از آن به اقتصاد ایران برگشته است؛ ماجرایی که از جهش یکباره نرخ ارز و تک‌نرخی‌کردن ارز شروع شد.

نرخ ارز در بودجه 97 حدود سه‌هزارو 800 تومان در نظر گرفته شده بود و امسال با جهش یکباره نرخ ارز، هر دلار در بازار آزاد 17 هزار تومان نیز قیمت‌گذاری شده و از طرفی قیمت هر بشکه نفت پیش‌بینی‌شده از 55 دلار به حدود 80 دلار رسیده است. مجموع این تغییرات معادلات بودجه امسال را برهم ریخته و در کنار تمامی بحران‌های شکل‌گرفته در بازار کالا و خدمات، برای دولت مازاد منابع به همراه داشته است.