محمد فاضلی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی در یادداشتی به نقد این انگاره که کتابخوانی در یک جامعه به توسعه آن می‌انجامد، پرداخته است.

عبدالجبار کاکایی گفت: کتاب مسئله مهمی است، اما دلایلی که باعث شده جامعه ما اصولا به کتاب خواندن روی نیاورد تاریخی و جامعه‌شناسی است. یکی از دلایل آن، این است که در فرهنگ ما جا افتاده که یکی باید میرزا و ملا باشد و بقیه مستمع باشند. این فرهنگ آموزش داده شده است.

سرانه مطالعه در کشورمان به شدت پایین است . بر اساس تحقیقاتی که روی افراد با جنسیت و سنین مختلف انجام شده، دلایل مختلفی وجود دارد که فرد را از مطالعه و خواندن کتاب بازمی دارد. همه بزرگان ما را به خواندن کتاب تشویق می نمایند از آن جمله ، به اعتقاد اینشتین، ممکن است فقط خواندن یک کتاب، پایه اندیشه‌ها و افکار انسان را بر مبنای جدید و چه بسا کتابی مسیر سرنوشت میلیون‌ها انسان را در راه مخصوصی بیندازد.بنابراین کتابخوانی باید جزئی از تربیت کودکان قرارگیرد.

پای صحبت 2 نفر از ناشران قدیمی و پرکار کشور نشسته بودم. سخن از پیگیری‌های کمیته صیانت اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در مورد انتشار زیرزمینی و غیرقانونی کتاب‌های قانونی و پرفروش ناشران بود. صورت مسئله این است: فرد یا افرادی کتاب‌های پرفروش ناشران را در تیراژ بالاتر چاپ می‌کنند و به قیمت ارزان‌تر عمدتا از طریق دستفروشی‌ها عرضه می‌کنند. اینکه چرا می‌توانند قیمت کمتری برای کتاب‌ها تعیین کنند، دلیل واضحی دارد؛ نه حق‌التالیف و حق‌الترجمه می‌دهند و نه مالیات و نه کارمندی دارند و نه سهم موزع می‌دهند. اما این همه ماجرا نیست. بخشی از این کتاب‌ها بنا بر قاعده تبادل کتاب بین کتابفروشان و موزعان وارد کتابفروشی‌ها هم می‌شود. احتمالا کاهش سرانه مطالعه (آماری که عمدتا بر مبنای اطلاعات نشر رسمی کشور تهیه می‌شود) به آن وخامتی که گفته می‌شود، نیست. فقط زحمتکشان اصلی این صنف، از مولف و مترجم گرفته تا ناشر و کتابفروش اسم و رسم‌دار، از مواهب فروش آن بی‌بهره‌اند.