ناصر فکوهی، استاد انسان‌شناسی دانشگاه تهران ،به برخی روشنفکران و نخبگان عمدتاً خارج نشین خرده می‌گیرد که نوعی کینه‌توزی و انتقامجویی و حسرت خوردن بر گذشته‌هایی که درست نمی‌شناسند را به عنوان رؤیای ایرانی مطرح می‌کنند. به گفته فکوهی، اصولاً سخن گفتن از «آینده ملت» برای این دسته تبدیل به شغل شده است. او خود با اشاره به برخی استعدادها و ظرفیت‌های موجود تأکید دارد که روی همین واقعیت‌ها می‌توان رؤیاهای شیرین و دست یافتنی ساخت ولو با سختی. به شرط آنکه هوشیاری کافی نسبت به گذشته و جهان جدید داشته باشیم

بسیاری «اتوپیا» را حاصل تجربه‌ها، رویدادها، الگوها، داستان‌ها و خاطرات یک ملت تعریف می‌کنند؛ به تعبیری، آن را «رؤیای جمعی یک جامعه» می‌دانند که همچون بند یک تسبیح، نسل‌های مختلف را به هم پیوند می‌زند. در این فضا، این پرسش مطرح می شود که اتوپیا و رؤیای جمعی جامعه ما چیست؟ و در یک نگاه تاریخی- جامعه شناختی چه مسیری را از سر گذرانده است؟