در دهه 50 شمسی به موازات رواج ادبیات کمونیستی و شبه کمونیستی حتی گاهی با رنگ و لعاب مذهبی، ادبیات نقد کمونیسم و مارکسیسم هم گاهی دیده می‌شد.از جمله کتاب‌های خوب که هنوز هم خواندنی است کتاب «طبقه جدید» نوشته میلوان جیلاس، ترجمه دکتر عنایت‌الله رضا از زبان روسی و جالب آن که نویسنده و مترجم هر دو تجربه عمیقی از زندگی در فضای کمونیستی داشتند.

فرید قدمی معتقد است که جیمز جویس به دنبال جهان‌وطنی با تصاویر خاص خودش بود. او می‌گوید: مطمئنا یک خواننده ایرانی دچار مشکلات زیادی در خواندن اولیس خواهد شد و مرتبا یا باید به پانوشت‌ها مراجعه کند یا هم‌زمان سرچ کند و بخواند. مثلا به تعداد زیادی از ترانه‌ها یا مسائل مذهبی اشاره می‌‌کند که ما از آن بی‌اطلاعیم.