مهاجرت راه گریزی از انفعال و راه عاقلانه حل مشکل فرد است. مسوولان باید حتما کاری کنند که فرد را به حضور در سرزمین خود قانع کند. اما در ۶۰ سال گذشته هنوز وضعیت به گونه‌ای است که بخشی از کشور به شدت مهاجرپذیر و بخشی دیگر به شدت مهاجرفرست است.