اگر بتوانیم از دین و علم و فلسفه به‌عنوان مدعیانِ دسترسی به حقیقت و معرفت یادکنیم و با اندکی تسامح، برای هر یک استقلال وجودی و معرفتی قایل شویم و مثلثی با سه رأس یادشده فرض گیریم، آن مقطع از تاریخ بشری که در تواریخ فلسفه «قرون وسطی» نام گرفته‌است، مثلّثی ساخته‌است که دوضلعِ دین و فلسفه‌ی آن تقریباً بر هم منطبق‌اند. در قرون وسطی دین و فلسفه چنان درهم تنیده‌اند که گاه نمی‌توان خط مرز مشخصی میان این دو منبع معرفت شناسایی کرد و چنان در هم امتزاج یافته‌اند که گویی فیلسوف همان متکلم و الهی‌دان است و بالعکس. امّا در همین بسترِ مسیحی، به‌گواهِ تاریخ تفکّر، مفاهیمی اساسی در فلسفه و علوم عقلی بنیادگذاری می‌شود که در بافتارِ عصر و عهدِ جدید کاربرد‌هایی غریب می‌یابند و فلسفه را به موطنی نو رهسپار می‌سازند.

زهرا زارع معتقد است حکمت اشراق حکمتی است رمزمحور و نوربنیان، و اگر رمز و رازهای ناب آن برای پیر و جوان امروز گشوده شود و ابعاد گستردۀ آن را که ما امروز نادانسته با آن زندگی می‌کنیم و از عمق و غنای آن غافلیم، بازکاوی کنیم، به خوبی ظرفیت آن را دارد که ما را از "غربت غربی" مان برهاند.