توصیه به دین و دین باوری را می توان با دو رویکرد بنیادگرایی دینی و مطلق پنداری های دستوری و دوم ، فراهم سازی بسترهای لازم برای تجربه تدریجی دینی و دین باوری منطبق با اخلاق، فرهنگ و تحول پذیری دینی ، دنباله گیری کرد. سرگشتگی دولت ها در بین این دو رویکرد ، فضایی را که اصطلاحا مذهبی صورتی می نامند، سبب شده است. جماعتی که دوره انتقال را طی نموده و نچندان معتقدند که متشرع گردند و نه چندان بی توجه هستند که منکر مناسک و شعائر دینی باشند.

متاسفانه جمهوری اسلامی، بر اساس تجارت تاریخی ۴۴ ساله کسب شده ، حساسیت لازم به جریان نفاق را نداشته و عموما همراهی ها بعنوان اعتقاد ، با ریشگی ، اصالت و تعهد ، تلقی می شود. بین مایه این نوع برداشت را در تفاوت دو رویکرد شناختی باید جستجو کرد. رویکرد معتقد به بنیادگرایی دینی و اعتقاد به کامل بودگی آحاد شهروندان برای ادامه مسیر اسلامی- انقلابی و رویکرد معتقد به تدریجی بودن همراهی ها و الزام به تحقق سه گانه اخلاق- فرهنگ- دین برای ادامه مسیر اسلامی- انقلابی. تندروهای کشور و بعضی متعصبین و چند آتیشه ها ، رویکرد اول را تجویز نموده و اهل خرد، معتقد به رویکرد دوم هستند. در رویکرد اول، جریان نفاق و منافق با اندکی همراهی و ظاهر گرایی ها، خودش را مخفی می کند و ضربه می زند و در رویکرد دوم با وجود انکه اندکی سعه صدر لازم دارد و سختی کار را باید تحمل کرد، اما جریان نفاق به همین راحتی قادر به مخفی شدن در پوشش ان نیست. فلان مدیرکل استانی به راحتی بر یک سریال برچسب می زند( البته این مورد بحق بوده اما می توانست در خفا انجام شود) و بعد به غفلت یا نفاق ،آن می کند که نباید انجام می داد. محسن تنابنده بر این روند نقد وارد نموده و در انتهای خبر نیز ، ۱۳ ایراد اخلاقی سریال پایتخت اورده شده است.

افول دینداری در مقابل گسترش سکولاریسم، واقعیتی غیرقابل انکار در تمامی جوامع بوده که بخشی از دلایل وقوع این رویداد نامیمون را باید در بدراهگی و دینداری نامتوازن دینداران جستجو کرد. در چنین شرایطی است که سرخورده شدن از فضای دینی و معنویت، تشدید کننده پناهندگی به آغوش سکولاریسم است. اما راهکار چیست؟ اگر توان اصلاح دینداری و فاصله گیری از بنیادگرایی ها، ایدئولوژی سازی ها ، اسطوره تراشی ها، بدعت ها ، نگاه انحصاری به درک امر مطلق، قوالی گری ها و همانند آنها را داشتیم که چنین آسیبی هیچگاه بوجود نمی امد. برخی از تحلیل گران معتقدند که راهکار عملی در چنین وضعیتی ، احیاگری دینی است. یعنی باید همزمان در دو جبهه اصلاح دینداران و توجیه افراد بریده از دین ، حضور داشت. رویکرد حضور نیز با آغازگری از درون همراه است . دقیقا مثل یک دوچرخه سوار. یک دوچرخه سوار برای اقتصاد مصرف گرا، فاجعه است چرا که ، خودرو نمی خرد ، وام خودرو نمی گیرد، دیر مریض می شود ،بنزین نمی خرد ، قطعات یدکی نمی خرد ،پول پارکینگ نمی‌دهد ،چاق نمی شود ، جریمه نمی شود و .... .

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی ضمن اشاره به روایاتی که بیانگر بهره‌مندی افراد از درجات مختلف ایمان است، تصریح کرد: کسی که می‌خواهد جامعه را مدیریت کند باید به این نکته توجه داشته باشد که برای دهک‌های ایمانی مختلف جامعه برنامه داشته باشد و پیش بردن همه جامعه با برنامه واحد الگوی درستی نیست.

مسئول اصلی رفتار امروز تتلو ماییم که او و ده‌ها جوان مثل او را به جایی رسانده‌ایم که «چیزی برای از دست دادن نداشته باشند». اگر شما با به سیم آخر زدن چیزی از دست ندهید و تازه چیزی هم، مثل توجه عمومی، به دست بیاورید، رد دادن و به سیم آخر زدن برای شما توجیه پیدا می‌کند. لذا در اینجا باید یقه‌ی سیاست‌گذار را گرفت که سیاست‌هایش برای دفاع از اخلاق عرفی جامعه طوری بوده که عملا چنین رفتاری را به صرفه کرده و تا این حد بحران ایجاد کرده است.این منحصر به تتلو نیست.