شعار سال: آمارها و اطلاعات آماری ارائه شده به بورس، میانگین حاشیه سود بانک‌ها را کمتر از 12درصد نشان می‌دهند. اکنون پرسش این است که افزایش نرخ سود سپرده‌های ویژه بانکی تا سطح 20درصد و تداوم احتمالی این روش کنترلی در بازارپول، چه تأثیری بر سود بانک‌ها خواهد گذاشت؟

 تعیین نرخ سود بانکی یکی از پیچیده‌ترین مولفه‌های اقتصادی است که کاهش یا افزایش آن اثرات زیادی بر کسب و کار دارد و می‌تواند مخاطرات زیادی هم برای اقتصاد داشته باشد زیرا نوسان‌های نرخ سود به‌طور مستقیم بر حجم سرمایه‌گذاری در اقتصاد اثر دارد و در عین حال عملکرد بانک‌ها را هم تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

اکنون که دولت تصمیم گرفته نرخ سود را به‌صورت مقطعی تا 20درصد در مورد سپرده‌های ویژه افزایش دهد این پرسش ایجاد شده است که این افزایش نرخ سود چه تأثیری بر بدنه نظام بانکی که بخش قابل توجهی از سهامشان در بورس دادوستد می‌شود برجای خواهد گذاشت؟ این پرسش از این جهت برای سهامداران اهمیت دارد که توجه کنیم سهام بانک‌ها در 2سال گذشته فراز و نشیب‌های زیادی در بازار سهام داشته و در عین حال زیان‌های زیادی را برای سهامدارانشان در این مدت به ارمغان آورده‌اند، بخشی از این زیان‌ها ناشی از سیاستگذاری‌های جدیدی است که بانک‌ها را ملزم به انجام تکالیف جدید مانند ارائه گزارش مالی جدید و همینطور فروش دارایی‌های مازادشان کرده است. تحت‌تأثیر این رویداد‌ها نماد بانک‌ها برای مدت طولانی در بورس بسته بودند و همین حالا هم نماد بانک صادرات در بورس بسته است و سهامداران این شرکت قادر به انجام معاملات این شرکت در بورس نیستند.

محاسبه دقیق اثرات افزایش نرخ سود بانکی نیاز به‌کار پژوهشی و همینطور بررسی آن بعد از اعمال تغییرات دارد. با این حال مروری بر برخی نماگر‌های موجود در صنعت بانکداری ممکن است به برخی از پرسش‌ها پاسخ دهد.

حاشیه سود بانک‌ها

اطلاعات آماری از عملکرد مالی بانک‌ها در چند سال گذشته در بورس نشان می‌دهند حاشیه سود بانک‌ها از یک رویه ثابت پیروی نمی‌کند و در برخی بانک‌ها حاشیه سود بالاتر از 20درصد و در بسیاری از بانک‌ها به‌طور میانگین بین 2.5تا 15درصد است. با اینکه محاسبه میانگین حاشیه سود بانک‌ها ارقام دقیقی در اختیار ما قرار نمی‌دهد اما میانگین حاشیه سود بانک‌ها نشان می‌دهد اکنون مقدار درآمد بانک‌ها از محل انجام عملیات بانکداری کمتر از 12درصد است با وجود این بانک‌هایی مانند صادرات و تجارت برخلاف سایر بانک‌ها نه فقط سودی به‌دست نمی‌آورند بلکه با حاشیه سود منفی هم روبه‌رو هستند. این اطلاعات نشان می‌دهد هم‌اکنون حاشیه سود بانک تجارت 5.7- و بانک صادرات 26-‌درصد است و در عین حال مطابق آمار عملکرد 9ماهه بانک ایران‌زمین حاشیه سود این بانک هم 1.7- است. ارقام دقیق‌تر در مورد مقدار حاشیه سود بانک‌ها که بیانگر امنیت سودآوری در این صنعت هستند نشان می‌دهند به غیراز بانک‌های خاورمیانه، حکمت ایرانیان و کارآفرین که حاشیه سودی بیش از 20درصد دارند بقیه بانک‌ها با حاشیه سودی کمتر از 2.5تا 15درصد به فعالیتشان ادامه می‌دهند.

درآمد بانک‌ها

اطلاعات آماری مربوط به عملکرد 19بانک در بورس که اطلاعات عملکرد 9ماهه آنها در دسترس است نشان می‌دهد هم‌اکنون جمع کل درآمد این بانک‌ها 31هزار میلیارد تومان است که هنوز مقدار حاشیه سود بانک‌ها برای سال مالی جدید مشخص نیست زیرا از این مقدار در پایان سال مالی هزینه‌های مالی و سود پرداختی بابت تسهیلات مالی و همین‌طور مالیات‌ها کسر شده و رقم دقیق حاشیه سود بانک‌ها به‌دست می‌آید. برخی اطلاعات مربوط به عملکرد سال مالی قبل نشان می‌هد که در سال گذشته همین بانک‌ها جمعا 6551میلیارد تومان سود بابت تسهیلات مالی پرداخت کرده‌اند و در عین حال مقدار کل هزینه‌های مالی‌شان هم 5454میلیارد تومان بوده است. این بانک‌ها همچنین سال قبل نزدیک به 300میلیارد تومان مالیات پرداخت کرده‌اند. با این حال جمع کل زیان انباشته 24بانک حاضر در بورس در پایان سال مالی قبل به 1800میلیارد تومان رسید که بخش عمده آن مربوط به بانک صادرات و بعد از آن بانک تجارت بود. به غیراز این 2بانک هم‌اکنون بانک‌های ملت، ایران‌زمین، پست بانک و بانک گردشگری و اعتباری توسعه با زیان انباشته روبه‌رو هستند.

وجوه نقد

مروری دیگر بر عملکرد مالی بانک‌ها براساس آخرین داده‌های موجود نشان می‌دهد هم‌اکنون با خروج نقدینگی مواجه‌اند به‌طوری که جریان خالص ورود وجه نقد به بانک‌ها براساس آخرین اطلاعات 10673- میلیارد تومان بوده است. این رقم به‌معنای این است که حجم ورود پول به نسبت خروج پول به‌حساب‌های بانک‌ها کندتر است. داده‌های آماری دیگر نشان می‌دهند مانده وجه نقد در ابتدای سال مالی در 24بانک حاضر در بورس 57هزار میلیارد تومان بوده است. این رقم در پایان سال مالی قبل به 42هزار میلیارد تومان رسیده که با وجود این دارایی بانک‌ها در طول سال‌های گذشته مدام رشد کرده و اکنون ارزش کل دارایی بانک‌های حاضر در بورس به 980هزار میلیارد تومان رسیده است.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازروزنامه همشهری ، تاریخ انتشار 28بهمن 96، کدمطلب:7153، www.newspaper.hamshahri.org