شعار سال: سرانجام جاکوب زوما رئیس‌جمهوری آفریقای‌جنوبی به منتقدانش هدیه‌ای داد: پس از هفته‌ها اصرار بر ابقا در قدرت و بعد از اینکه حتی هم‌پیمانانش علیه او متحد شده بودند، پس از تقریبا یک دهه قدرت استعفای خود را در روز چهارشنبه ۱۴ فوریه اعلام کرد.

در ابتدای این هفته مقامات ارشد کنگره ملی آفریقا او را مجبور کردند تا در میان اتهامات گوناگون مربوط به فساد استعفا دهد.روز چهارشنبه اخباری منتشر شد مبنی بر اینکه پلیس به اقامتگاه خانوادگی شرکای تجاری نزدیک زوما حمله کرده که در چپاول منابع دولتی درگیر بودند و ردپای زوما به طرز انکارناپذیری در این موارد آشکار بود. زوما تا بعد از ظهر آن روز همچنان چنین مواردی را انکار و تهدید می‌کرد حامیانش می‌توانند به خیابان بریزند اما نتوانست در برابر تهدید نمایندگان مجلس ازجمله اعضای کنگره ملی آفریقا بایستد که قصد داشتند روز پنج‌شنبه به او رای عدم اعتماد دهند. استعفای زوما خبر بزرگی بود اما امری شگفت‌آور نبود. خروج او اجتناب‌ناپذیر بود چراکه انتخابات رهبری کنگره ملی آفریقا در ماه دسامبر برگزار شد و او قصد داشت همسر قبلی خود، انکیسازانا دلامینی-زوما را به رهبری حزب برساند.اما همسر سابقش این سمت را به رامافوزا باخت که رهبر سابق اتحادیه کارگری بود و اکنون به تاجری ثروتمند و مدیر کمپین مبارزه با فساد و احیای اقتصاد آفریقای جنوبی تبدیل شده است. بعد از این شکست، زوما باید کنار می‌رفت و موضوع فقط زمان این قضیه بود.

بعضی از تحلیلگران معتقد هستند مشکل زوما در ماندن در قدرت به رسوایی‌های او همچون ساخت عمارتی بزرگ در روستای زادگاهش مرتبط است. به نوشته اکونومیست: «او پس از خروج از قدرت با پرونده‌های حقوقی بزرگی روبه‌رو خواهد شد. او در معاملات اسلحه به ۷۸۳ مورد فساد متهم است.» اکنون همکاران زوما در کنگره ملی آفریقا خشنود هستند که سرانجام چنین دوره پرآشوبی را پشت‌سر گذاشته‌اند. ماه گذشته رامافوزا رهبری هیاتی را در مجمع جهانی اقتصاد برعهده داشت که از ثبات سیاسی بدیع آفریقای جنوبی و چشم‌اندازهای اقتصادی آن دفاع می‌کرد. اهمیت کناره‌گیری زوما به‌طور ضمنی در سخنان این هیات مطرح شد. جف رادبه از وزرای ارشد دولت و جزو کهنه سربازان کنگره ملی آفریقا در اجلاس داووس و در میان سرمایه‌گذاران و رهبران تجاری به Today’s WorldView چنین گفت: «برای اولین بار طی این سال‌ها، خوش‌بینی نسبت به آفریقای جنوبی را حس می‌کنم. این حس مثبت را می‌توان به وضعیت سیاسی این کشور نسبت داد که در حال گشایش است.»

اما بسیاری از مردم آفریقای‌جنوبی این حس خوش‌بینی را ندارند. از نظر آنها پس از دو دهه حاکمیت کنگره ملی آفریقا، رویاهای مربوط به عدالت پسا آپارتاید جای خود را به این واقعیت داده که آفریقای جنوبی به کشوری با درجه بالایی از نابرابری تبدیل شده است. سیسونگ امسیمانگ در این زمینه در فارن پالیسی چنین نوشت: «تحت حاکمیت اقلیت سفیدپوست، دولت نژادپرست حزب ملی عامل بیشترین نابرابری بود و تلاش می‌کرد سیاهپوستان به منابع اساسی دست نیابند. انتظار این بود که تحت حاکمیت جدید و دموکراتیک، دولت در توزیع برابری بکوشد و برای آنها که قبلا محروم مانده بودند، احترام قائل باشد. در عوض، اوضاع کشور فقط به بهبود شرایط بوروکرات‌ها و سیاستمداران ختم شد.» کنگره ملی آفریقا در دوره زوما بخش بزرگی از محبوبیت خود را در میان شهرنشین‌ها و اتحادیه‌های کارگری از دست داد، همان گروه‌هایی که با حمایت آنها بر آپارتاید پیروز شد.

ریچارد پیت هاوس استاد موسسه ویتس در زمینه تحقیقات اجتماعی و سیاسی در ژوهانسبورگ در این زمینه چنین نوشت: «شاید رامافوزا همچنان حمایت طبقه متوسط و مردمی را داشته باشد که از چپاولگری‌های زوما آسیب دیده‌اند اما این حس که کنگره ملی آفریقا همواره سرنوشت کشور را در دست دارد و این موضوع از لحاظ تاریخی امری تضمین‌شده است، دیگر از بین رفته است.» نکته بسیار مهم این است که موفقیت تجربه دموکراتیک آفریقای جنوبی تنها امری داخلی نیست. گیدون راچمن ستون‌نویس فایننشال تایمز در این زمینه هشدار داد: «بازگشت به عقب و دور شدن از معیارهای دموکراسی در آفریقای جنوبی بر نحوه نگرش کل دنیا به آینده قاره آفریقا تاثیر خواهد گذاشت. بعضی از آفریقایی‌ها با این گرایش که حوادث یک کشور را به سرنوشت کل قاره تعمیم دهیم مخالف هستند. اما وضعیت آفریقای جنوبی و پیچیدگی ابزار اقتصادی آن، ناگزیر آن را به‌عنوان استانداردی برای قاره آفریقا مطرح کرده است.»

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازروزنامه دنیای اقتصاد ، تاریخ انتشار 3اسفند 96، کدمطلب:۳۳۵۷۰۹۴، www.donya-e-eqtesad.com