شعار سال: مدت هاست مواد آلاینده نفتی در مخازن نامناسب شرکت صابون‌سازی خرمشهر نگهداری می‌شود. با اینکه اداره محیط زیست برای این کار مجوزی صادر نکرده بود، چنین تخلفی توجه هیچ مسئول یا شخصی را جلب نکرد. اما با وقوع بارندگی و انفجار یکی از مخازن که ۳ هزار لیتر مواد آلاینده خطرناک و سمی را به سمت رودخانه کارون روانه کرد، همه توجه‌ها به سمت شرکت صابون سازی خرمشهر جلب شد. این پرسش در ذهن مردم خوزستان وجود دارد که چرا تا وقتی یک تخلف محیط زیستی به مرحله بحران نرسد، اقدامی برای برخورد قاطع با آن صورت نمی گیرد؟ این در حالی است که از مدت‌ها پیش پرونده قضایی برای این شرکت تشکیل شده بود. پرونده مشابهی در سایر موضوعات محیط زیستی استان از جمله هورالعظیم نیز وجود دارد، اما چه چیز موجب می‌شود با وجود پرونده‌های سنگین قضایی متخلفان شرکت‌های بزرگ قانون را دور بزنند و از پیگرد مصون بمانند؟ برای ارزیابی این موضوع با «رضا جاوید» رئیس اداره محیط زیست خرمشهر گفت‌و‌گو کردیم که در ادامه می خوانید.

* مواد آلاینده که در مخازن شرکت صابون سازی خرمشهر نگهداری می‌شوند، چه مشکلاتی ایجاد می کنند؟

این ضایعات شیمیایی کلر و سولفور دارد که ورود آن‌ها به رودخانه موجب ایجاد مشکلاتی از جمله آلوده شدن آب می شود.

* بیشترین نگرانی در این زمینه چیست؟

بیش از خطر انفجار مخازن، نگران از هم گسیختگی آنها هستیم. ۴ مخزن داریم که ۳ هزار تن مواد شیمیایی خطرناک و سمی در آنها وجود دارد. این مواد شیمیایی‌، اگر با آب مخلوط شوند، بسیار خطرساز خواهند بود.

همچنین ۲۰۰ تا ۳۰۰ تن از این مواد روی زمین باقی مانده است و مخازن دیگر نیز ۳هزار تن مواد وجود دارد. اگر این مخازن به مرور زمان و به دلیل ماهیت مواد دچار خوردگی شوند و همانند مخزن شماره ۶ از هم بپاشند، کنترل آنها سخت خواهد بود و هر لحظه ممکن است وارد رودخانه شوند.

با توجه به اینکه این مواد نفتی هستند، احتمال آتش سوزی آنها نیز وجود دارد. اما بیشتر نگرانی ما از ورود این مواد به رودخانه کارون و انتشار گازهای آلاینده است، زیرا این مواد گازهایی نیز از خود متصاعد می‌کنند.

* برای مهار و مدیریت مخازن حاوی این مواد چه تدابیری اندیشیده شده است؟

اداره محیط زیست از مدت ها پیش برای این شرکت پرونده قضایی تشکیل داد، زیرا برای ما محرز بود که دیر یا زود چنین اتفاقی روی می‌دهد و به همین دلیل، ‌شکایت کردیم و لایحه ای در این باره ارائه دادیم.

این اتفاق که افتاد لایحه دیگری علیه شرکت صابون سازی تنظیم کردیم که در دست پیگیری است تا با خریدار، فروشنده و صاحب کارخانه که اجازه ورود این مواد را داده است، برخورد شود. بلافاصله پس از این اتفاق کمیته بحران تشکیل شد و خود فرماندار به عنوان رئیس ستاد بحران شهرستان در آن حضور یافت. برای جلوگیری از ورود مواد به رودخانه خاکریز تهیه شد، زیرا فاصله مخازن با رودخانه کارون بسیار کم و احتمال ورود این مواد به رودخانه کارون بالا بود.

با توجه به اینکه در چند روز دیگر بارندگی پیش بینی شده است، همه خروجی‌های آب‌های سطحی، فاضلاب‌ها و کارخانه‌را که به سمت تصفیه خانه و رودخانه می‌رود ‌بستیم. به تازگی یکی دیگر از مخازن، نشتی جزئی داشت که مهار شد. با همکاری شرکت پخش فراورده‌های نفتی بخشی از این مواد را جمع آوری کردیم و قرار شد آنها را به ماهشهر بفرستیم، اما با توجه به ماهیت آنها که خورنده هستند و میزان سولفورشان بالاست، هیچ شرکتی قبول نکرد آن را امحا کند، زیرا این ماده در حرارت گاز سمی تولید می‌کند.

* چگونه می‌توان این مواد را بدون اینکه خطری ایجاد کنند، امحا کرد و از بین برد؟

این مواد باید ایزوله و سپس دفع شود یا در کوره‌های خاص لجن سوز با حرارت بالا امحا شود که ما در استان چنین امکاناتی نداریم. تمهیداتی برای این کار پیش بینی و برنامه‌ای برای آن در نظر گرفته شده است. همچنین بودجه‌ای نیز اختصاص یافته است که این مواد برای مدت‌کوتاهی در مخازنی به صورت ایزوله نگهداری شوند تا برای امحای سریع آن دستورالعملی صادر شود.

* دستگاه های دیگر از جمله سازمان مدیریت بحران و دستگاه قضایی چه کمکی می‌توانند به حل این بحران بکنند؟

مدیریت بحران قرار است همه کارهای هماهنگی را انجام دهد و مسئولیت اصلی به عهده این نهاد است. ما اقدام قضایی که‌‌ همان شکایت است را انجام دادیم و چون خریدار و فروشنده این مواد ساکن خرمشهر نیستند، حکم نیابتی به دادگاه آبادان و دادگستری تهران داده شد تا اشخاص متخلف احضار شوند و اگر حاضر نشوند، حکم بازداشتشان صادر می شود.

دادستانی خرمشهر با توجه به اینکه موضوع بهداشت عمومی در بین بود، دستور داد بدون حضور مالک مواد جمع آوری و امحا یا منتقل شود که همکاری خوبی در این زمینه انجام شد. افراد متخلف موظف هستند در دادگاه حاضر شوند و توضیحات خود را ارائه دهند، اگر محکوم شوند باید خسارتی‌راکه به محیط زیست وارد کرده اند و هزینه‌هایی‌راکه برای پاکسازی این مواد شده است ، بپردازند.

* اعلام شده بود یک شرکت برای تخلیه مخازن حاوی مواد آلاینده حاضر به همکاری شده است. آیا این موضوع به نتیجه رسید؟

متاسفانه انتقال مواد به مخازن دیگر اجرا نشده است. بودجه‌ای برای این کار اختصاص یافته که هنوز به دست ما نرسیده است، اگر بودجه برسد، باید با شرکت ذی صلاح قرارداد امضا کنیم. حدود ۷۰ هزار لیتر از این مواد جمع آوری شد که در تانکرهایی در خود کارخانه مستقر هستند و حدود ۲۰۰ هزار لیتر نیزهنوز روی زمین باقی مانده است؛ همچنین‌منتظر بودجه‌ایم تا بقیه اقدامات را انجام دهیم.