شعارسال:

1- قسمتي از سخنان رئيس جمهور در تاريخ 22 مهر ماه در دانشگاه تهران، مربوط به نحوه بيان انتقادات نسبت به عملكرد دولت و ارائه راهكارهاي اقتصادي براي بهبود آن است. در اين سخنان، رئيس جمهور با بيان چند استدلال، خواستار آن شده اند كه نقدها به صورت خصوصي و مثلا با ارسال نامه به ايشان انجام شود و از طرح برخي مباحث در فضاي عمومي پرهيز شود.

علاوه بر اين، نقد بيش از حد را همچون نمك زيادي در غذا مضر دانسته اند. همچنين، ايشان اظهار كرده اند كه برخي توصيه ها به دولت، بدون توجه به شرايط خاص كشور انجام مي شود و درخصوص نامه هاي اقتصاددانان نيز گفته اند كه نتوانسته اند استفاده چنداني از برخي از آنها ببرند. در اين يادداشت، تلاش مي شود تا در اين سخنان تامل بيشتري شود.

2- متاسفانه در كشور ما، تجربه هاي تلخ، بارها و بارها تكرار مي شوند. تصميمات نادرستي كه اشتباه بودن آنها پيش از اين آزموده شده است، مكررا و مكررا آزموده مي شوند. نمونه آن، همين سركوب نرخ ارز براي سال هاي متمادي و سپس سعي در كنترل آن با ابزارهاي غير اقتصادي (روش هاي پليسي و امنيتي)، سهميه بندي ارز دولتي، محدوديت صادرات، اخذ تعهد و پيمان ارزي و نظاير آن است. چند بار بايد اين تجربه انجام شود تا نادرست بودن آن روشن شود؟ در سخنان بزرگان آمده است كه «عاقل از يك سوراخ دو بار گزيده نمي شود.» اما چرا در ايران، دولت هاي متعدد، اين اشتباه را تكرار مي كنند. راز آن را بايد در تبديل نشدن تجربيات تاريخي به درس هاي عمومي جست وجو كرد. وقتي تجربه تاريخي را صرفا دولتمردان و فعالان اقتصادي در مي يابند و آن را احساس مي كنند، اين امكان وجود دارد كه تجربه، مكررا تكرار شود. البته مردم عادي نيز اثر سياست ها را به شكل تورم، فشار اقتصادي، كمبود كالاها و نظاير آن احساس مي كنند؛ اما بسياري از آنها دقيقا تشخيص نمي دهند كه اين وضعيت نامطلوب اقتصادي نتيجه كدام سياست هاي نادرست است. شايد اگر در سال هاي گذشته، زماني كه سياست هاي ارزي نادرست اتخاذ مي شد، رسانه ها بارها و بارها و به زبان ساده و قابل فهم براي همه مردم، آثار سوء اين سياست ها را گفته و نوشته بودند، ديگر هيچ سياستمداري راه رفته را دوباره طي نمي كرد و آزموده را بار ديگر نمي آزمود.

3- به نظر مي رسد رئيس جمهور محترم به اين نكته توجه ندارد كه نقد دولت، فقط براي امروز و براي اين دولت نيست. دولت بايد شفاف و در فضاي عمومي و در منظر ديد همگان نقد شود تا اين نقد، درسي باشد براي آنان كه سال ها و دهه هاي بعد، سكان سياست و اقتصاد اين كشور را در دست خواهند گرفت. مخاطب نقدهايي كه در فضاي عمومي بيان مي شود، همانقدر كه آقاي روحاني و كابينه ايشان است، آن دانش آموز و دانشجويي است كه امروز روزنامه ها را مي خواند، اخبار و تحليل هاي رسانه ها را دنبال مي كند و فردا و فرداهاي دگر، وزير، مدير، يا رئيس جمهور اين كشور خواهد شد. او بايد در همين حال كه عملكرد دولت را مي بيند، نقدهاي وارد بر آن را هم ببيند تا در آينده به رئيس جمهور بهتري تبديل شود و كشور را به كشور بهتري مبدل كند. مخاطب اين نقدها، فقط دولتمردان حال و آينده نيستند، عموم مردم نيز هستند كه با خواندن نقدها و آشنا شدن با آنها بايد بياموزند كه از دولت بخواهند تجربه هاي نادرست را تكرار نكند. حتي اعضاي خانواده دولتمردان و سياستمداران، مخاطب نقدهايي كه در رسانه ها منتشر مي شوند، هستند تا سياستمداران احساس نكنند كه فارغ و آسوده و رها از فشار افكار عمومي مي توانند هر تصميمي را كه صلاح مي دانند، اتخاذ كنند.

4- نكته ديگر كه بايد در مورد آن تامل بيشتري كرد، تاكيد بر تفاوت هاي ايران با ساير كشورها و قابل اعمال نبودن برخي توصيه ها در ايران است. در اين نكته كه هر كشوري با كشور ديگر تفاوت هاي خاص خود را دارد و هيچ دو كشوري را نمي توان پيدا كرد كه عينا مانند يكديگر باشند، ترديدي نيست. در اينكه براي همه مسائل، نمي توان نسخه واحدي فارغ از ويژگي هاي آن مساله تجويز كرد هم شكي وجود ندارد؛ اما با وجود همه اينها، مشتركات و قدر متقن هايي نيز وجود دارد كه با توجه به آنها مي توان راه حل هايي را ارائه كرد. مي توان از همان تشبيهي كه ايشان ذكر كرده اند ? تشبيه جامعه به بدن انسان ? استفاده كرد و گفت درست است كه بدن هر انساني با بدن انسان ديگر متفاوت است اما دواي طاعون و وبا در همه جوامع، يكي است. اقتصاددانان بارها گفته اند كه برخي از بيماري هايي كه اقتصاد ما با آن درگير است، نظير تورم بالا، در زمره بيماري هايي مثل طاعون و وبا هستند كه براي آنها داروي مشخص وجود دارد و به هيچ وجه پذيرفته نيست كه در دنياي امروز، كسي از اين بيماري ها بميرد. پس اين همه سرسختي و اصرار بر تفاوت ايران و ساير كشورها و نپذيرفتن راه حل هايي كه حاصل تجربه بشر هستند، براي چيست؟

5- به نظر مي رسد، دولت امروز بيش از هر زمان ديگر محتاج نقد و دريافت نظرات كارشناسي است و براي برنامه ريزي صحيح به منظور اصلاح امور، گام نخست شناخت سياست هاي اشتباه و متوقف كردن آنهاست. سياست هاي نادرست، علاوه بر آثار نامطلوبي كه في نفسه بر جاي مي گذارند، عرصه را بر اثر بخشي سياست ها و اقدامات صحيح نيز تنگ مي كنند و توان دولت و جامعه را تحليل مي برند. نگاهي كوتاه به سياست هاي اخير يك ساله دولت نشان مي دهد كه اگر نبود اصرار دولت بر برخي تصميمات آشكارا نادرست، امروز بسياري از فرصت ها و مزيت هاي اقتصاد ايران از دست نرفته بود و حال مردم، بسيار بهتر از چيزي بود كه اكنون هست.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت مجیران، تاریخ انتشار: 24مهر1397 ، کدخبر: 3817129: www.magiran.com