شعار سال: سیاست آمریکا در قبال عربستان و بن سلمان سیاست حمایتی بود. کارشناسان گفته بودند آمریکا علاقه‌مند است اتهام قتل خاشقجی را از دوش محمد بن سلمان بردارد و به سمت مقام‌های پائین‌تر منحرف کند. با اینهمه روز گذشته دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا برای اولین بار محمد بن سلمان را در عملیات قتل جمال خاشقجی روزنامه نگار مخالف آل سعود مقصر خواند و گفت: «شاهزاده شخصا همه چیز را از ریاض هدایت کرده است.»

این اظهارات ترامپ که در جریان مصاحبه با وال استریت ژورنال مطرح شده نشانگر یک شیفت در دیدگاه رییس جمهور نسبت به قتل خاشقجی در تاریخ ۲ اکتبر در کنسولگری عربستان در استانبول است. او تاکنون خاندان آل سعود را از درگیری در این قتل معاف کرده بود.

ترامپ در واکنش به این سوال که آیا ممکن است شاهزاده بن سلمان در قتل دست داشته باشد به وال استریت ژورنال گفته است: محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان در این مرحله عربستان را به شکل گسترده اداره می‌کند و اگر کسی در قتل خاشقجی دست داشته باشد، او خواهد بود.

او به این رسانه آمریکایی گفت که از نزدیک درباره قتل خاشقجی از شاهزاده بن سلمان پرس و جو کرده و سوالاتش را بار‌ها و به شکل‌های مختلف مطرح کرده است.

ترامپ گفت: اولین سوال من از او این بود که «آیا چیزی درباره نقشه اولیه قتل می‌دانستی؟ محمد بن سلمان گفت که خبر نداشته است. من گفتم این داستان از کجا شروع شد؟ او گفت: از سطوح پایین شروع شده است.»

رییس جمهور پاسخ به این سوال که آیا انکار عربستانی‌ها را باور کرده یا خیر کمی مکث کرده و به خبرنگار وال استریت پاسخ داد: من می‌خواهم حرف آن‌ها را باور کنم. من واقعا می‌خواهم حرفشان را باور کنم.

این اظهارات در حالی مطرح شده که وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد قرار است ویزای ۲۱ تن از افراد سعودی را لغو یا به دلیل مشارکت در قتل جمال خاشقچی آن‌ها را برای دریافت ویزا فاقد کفایت معرفی کند.

به نظر می‌رسد این آخرین تلاش‌های دولت ترامپ جهت بازیابی ابتکار عمل آمریکا در رسیدگی به پرونده قتلی است که رابطه آمریکا و عربستان را زیر سوال برده است.

پمپئو گفته اقدامات دیگر از جمله تحریم نیز مد نظر است و این جریمه‌ها آخرین حرف آمریکا در این پرونده نخواهد بود. ما به روشنی اعلام کردیم که آمریکا چنین اقدامات بی شرمانه‌ای را برای ساکت کردن جمال خاشقجی از طریق خشونت قبول نمی‌کند. نه رییس جمهور و نه من از این وضعیت خوشحال نیستیم.

لغو ویزا اولین اقدام تنبیهی توسط آمریکا علیه سعودی‌ها بعد از ناپدید شدن خاشقجی در کنسولگری عربستان در ترکیه است. اگرچه تحت فشار کنگره ممکن است هزینه‌های بیشتری بر گرده ریاض گذاشته شود.

ترامپ روز گذشته در اتاق بیضی شکل روسای جمهور آمریکا در جمع خبرنگاران درباره توطئه قتل گفت: نقشه اولیه آن‌ها خیلی بد بود، به بدی اجرا شد و در تاریخ سرپوش گذاری، این بدترین نمونه بود.

ترامپ پیام‌های متناقضی در روز‌های اخیر مخابره کرده است. او قول داد که نتایج بسیار سختی در انتظار عوامل این قتل باشد و این شامل تحریم‌های اقتصادی است. اما او همزمان خواستار حفظ قراداد‌های تسلیحاتی با عربستان و نقش عربستان به عنوان متحد آمریکا علیه ایران و داعش است.

از طرفی ترامپ اوایل هفته گفته بود روایت سعودی‌ها درباره کشته شدن خاشقجی در یک درگیری فیزیکی اتفاقی را باور کرده و دارای اعتبار خواند. او این اظهارات عربستان را قدم بسیار مهمی در حل پرونده این روزنامه نگار خوانده بود.

حجم زیادی از ادبیات تولید شده درباره مرگ خاشقجی به منافع ایران از قبل این حادثه مرتبط است. عربستان سعودی یکی از مهره‌های کلیدی سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه است. سیاستی که با هدف منزوی کردن ایران طراحی شده است.

اما زمینه‌هایی که ممکن است در اثر تیره شدن روابط ریاض و واشنگتن بازی را به نفع ایران تغییر دهند چیست؟

نفت و استراتژی ترامپ در انزوای ایران

کاخ سفید برای تامین نفت کسر شده احتمالی از بازار‌های جهانی نفت در اثر آغاز تحریم‌های چهارم نوامبر علیه صنایع نفت ایران به ریاض نیاز دارد. اگر روابط عربستان و آمریکا به دلیل نقش ریاض در قتل خاشقجی تیره شود، استراتژی ترامپ زمین خواهد خورد و در نهایت روند تحولات به سمت منافع اقتصادی و سیاسی ایران پیش خواهد رفت.

اوایل سال عربستان سعودی که بزرگترین تولید کننده نفت جهان است به ترامپ قول داد که در صورت از دست رفتن نفت ایران به دلیل تحریم‌ها، این کشور کسری بازار را جبران خواهد کرد.

چندی پیش «خالد الفلیح» وزیر نفت عربستان سعودی در اقدامی شتابزده در بحبوحه اخبار منتشر شده از قتل خاشقجی دوباره بر پایبندی کشورش به افزایش تولید نفت تأکید کرده و گفته است که «عربستان سعودی تا حد زیادی ضربه آسیب‌های ناشی از تحریم ایران و تغییرات غیر منتظره در نیجریه و لیبی و ونزوئلا را می‌گیرد». فالح تأکید کرد: «عربستان تلاش خود را برای حمایت از بازار در مقابل آسیب‌های ناشی از قیمت نفت خام ادامه خواهد داد».

وزیر نفت عربستان دوباره تأکید کرده بود که ریاض می‌تواند تولید خود را تا سطح ۱۲ میلیون بشکه در روز افزایش دهد، تولید فعلی ما روزانه ۱۰ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه است که در ماه آینده افزایش خواهد یافت. این افزایش سطح تولید در پاسخ به فشار‌های آمریکا بر بازار هند، یکی از بزرگ‌ترین بازار‌های جهانی متکی به نفت ایران است.

اما در پی اظهارات ترامپ علیه محمد بن سلمان، خالد الفلیح وزیر نفت عربستان نیز اعلام کرد این کشور نمی‌تواند کسری نفت ایران از بازار‌های جهانی در پی تحریم‌های آمریکا را جبران کند.

وزیر نفت عربستان روز گذشته اعلام کرد: اگر این کشور بخواهد سه میلیون بشکه نفت ایران در روز را جبران کند، باید از ذخایر نفتی خود استفاده کند. هیچ تضمینی هم وجود ندارد که قیمت‌های نفت به محض شروع تحریم‌ها علیه ایران بالا نرود.

تنگه هرمز

ترامپ نه تنها به عربستان برای تامین نفت کسر شده ایران نیاز داشته بلکه به همکاری سیاسی و نظامی آن‌ها در صورت تهدید سپاه علیه صادرات نفت کشور‌های حاشیه خلیج فارس در تنگه هرمز نیز نیاز دارد.

مقام‌های ایران بار‌ها تهدید کرده‌اند که در صورت قطع فروش نفت ایران، اجازه صادرات را به سایر کشور‌های تولید کننده نفت نیز نخواهند داد. این اظهارات از سوی مقامات عالی رتبه ایران، به تهدید برای بستن تنگه هرمز تعبیر شده است.

سیاست تغییر نظام در ایران

سیاست رژیم چنج که به نظر می‌رسد با وجود ادعا‌های مقام‌های دولت ترامپ، استراتژی اصلی آن‌ها در قبال ایران است به طور گسترده‌ای به اجرایی شدن تحریم‌های فلج کننده علیه اقتصاد ایران وابسته است. این سیاست به پمپاژ نفت از سوی عربستان برای جبران کسری ناشی از تحریم‌های نفتی علیه ایران بستگی مستقیم دارد. این یکی از دلایل ترامپ برای عدم توقف فروش سلاح به عربستان تا امروز بوده است. ایران تنها دلیلی است که ترامپ سعی می‌کند از گزینه‌های تنبیهی علیه عربستان استفاده نکند. تحریم محمد بن سلمان به دلیل نقش او در قتل خاشقجی، همه نقشه‌های ترامپ علیه ایران را نقش بر آب خواهد کرد.

جنگ یمن

در سال ۲۰۱۴ انصارالله با حمایت ایران در مقابل جریان عربستان سعودی و آمریکا، کنترل صنعا پایتخت یمن را بر عهده گرفت. عربستان سعودی کمی بعد از این اتفاق، ائتلافی را با همراهی کشور‌های حاشیه خلیج فارس از جمله امارات متحده عربی و با حمایت کشور‌های غربی در حمایت از منصور هادی رییس جمهور مستعفی یمن تشکیل داد. آمریکا به اعضای این ائتلاف سلاح می‌فروخت و از آن‌ها حمایت‌های لجستیکی، اطلاعاتی و پهبادی می‌کرد.

حملات هوایی عربستان با حمایت آمریکا علیه غیر نظامیان در یمن فجایع بسیاری به دنبال داشته است. آمریکا عربستان را یکی از متحدان کلیدی خود می‌داند و به ندرت ادعای سعودی‌ها درباره تصادفی بودن حملات به غیر نظامیان، مدارس و بیمارستان‌ها را زیر سوال می‌برد. بر اساس داده‌های سازمان ملل بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷ بیش از ۵ هزار و ۲۰۰ غیر نظامی کشته شده‌اند. در سال ۲۰۱۸ بر اساس گزارش سازمان، ۱۳ میلیون یمنی در معرض قحطی و کشته شدن هستند.

بدون کمک‌های اطلاعاتی و لجستیکی آمریکا، ادامه حملات ائتلاف عربستان سعودی و امارات در یمن ممکن نیست. آمریکا در آشوب‌های منطقه خاورمیانه مقصر است. قتل جمال خاشقجی اعتراضات بین المللی را در پی داشته و نورافکن را بر درگیری‌های یمن و دخالت آمریکا در این درگیری‌ها انداخته است. ادامه همکاری‌های آمریکا با ائتلاف سعودی در یمن از این تاریخ به بعد محل سوال خواهد بود.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری رویداد24 تاریخ انتشار 4 آبان 97، کدمطلب: 152221، www.rouydad24.ir