نشریه «فارین پالیسی» در گزارشی به بررسی نقش پیام‌رسان تلگرام در کاهش ارزش ریال در برابر دلار طی ماه‌های اخیر پرداخت.

این نشریه آمریکایی در ابتدا با اشاره به نقش تلگرام در انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر ایران نوشته است: حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران، پیروزی مجدد خود در انتخابات ریاست‌جمهوری سال گذشته را تا حد زیادی مدیون تلگرام و اخباری است که از طریق این پیام‌رسان در زمان رقابت‌های انتخاباتی در اختیار ایرانیان قرار می‌گرفت. اما اکنون پس از گذشت بیش از یکسال از آن زمان، همین پیام‌رسان ممکن است باعث سقوط او شود.

در ادامه این گزارش درباره نقش تلگرام در نوسانات ارزی اخیر در ایران آمده است:

ریال ایران تا ماه مه (اردیبهشت) که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا از برجام خارج شد، از ثبات نسبی برخوردار بود و هر دلار آمریکا حدود 37000 ریال معامله می‌شد. اما پس از آن ارزش دلار ناگهان به 44000 ریال، سپس به 50000 ریال، پس از مدت کوتاهی به 80000 ریال و همزمان با حضور روحانی در نیویورک برای سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل به 190000 ریال رسید و ارزش آن اکنون حدود 120500 ریال است.

اما این تنها تحریم‌های آمریکا و ضعف اقتصاد ایران نبود که باعث سقوط آزاد ارزش ریال شد؛ بلکه انتشار شایعات و اخبار جعلی در تلگرام توسط تجار و دلالان سودجو نیز کمک زیادی به این مسئله کرد.

به محض اینکه مشخص شد آمریکا تحریم‌ها را علیه ایران بازخواهد گرداند، بسیاری از ایرانیان از طبقه متوسط و ثروتمند جامعه با این پیش‌بینی که ریال به زودی بخشی از ارزش خود را از دست خواهد داد، برای ورود به بازار ارز وسوسه شدند. برای تمامی این افراد، هدف، خریدن دلار بود. برخی از ایرانیان حتی خانه خود را نیز برای خریدن دلار فروختند تا ارزش سرمایه خود را حفظ کنند یا اینکه سودی از این راه برای خود دست و پا کنند.

هجوم ایرانیان برای خرید دلار باعث تضعیف بیشتر ریال شد و دولت ایران نیز از طرق مختلف از جمله ممنوع کردن فروش رسمی ارز سعی کرد اوضاع را آرام کند اما همین مسئله نیز به نوبه خود باعث غیرشفاف شدن معاملات در بازار ارز شد و راه را برای سوءاستفاده‌های بیشتر باز کرد.

در این میان، تجار و دلالان حرفه‌ای ارز در ایران برای سوءاستفاده بیشتر از عدم شفافیت در بازار سیاه و به حداکثر رساندن سود خود ولو به قیمت از دست رفتن سرمایه مشتریان ایرانی‌شان به تلگرام روی آوردند؛ چراکه تلگرام به عنوان یکی از پیام‌رسان‌هایی که اخبار را بدون سانسور در اختیار مخاطب قرار می‌دهد، این روزها به یکی از مورداعتماد‌ترین و همچنین سریع‌ترین منابع خبری ایرانیان تبدیل شده و حتی جای سایر رسانه‌ها را نیز گرفته است.

هنگامیکه ریال چند ماه پیش وارد سراشیبی سقوط شد، تجار و دلالان دلار در ایران شروع به ساختن صدها کانال در تلگرام کردند که از طریق آنها هم نوسانات لحظه‌ای ارز را به اطلاع مخاطبان خود می‌رساندند و هم توصیه‌هایی را برای خرید دلار در اختیار آنها قرار می‌دادند. برخی از این کانال ها با چنان استقبالی از سوی کاربران مواجه شدند که خود به یک نیروی تاثیرگذار در تعیین نرخ ارز تبدیل شدند.

تجاری که این کانال‌ها را اداره می‌کنند، هنوز هم [با وجود آرامش نسبی در بازار ارز] از آنها برای انتشار اخبار اقتصادی تحریف‌شده استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، از چند هفته قبل که ریال شروع به بازیابی بخشی از ارزش از دست‌رفته خود کرده است، این کانال‌ها در برابر انتشار اخبار مثبت مقاومت می‌کنند و همچنان به ارائه قیمت‌های کاذب یا تحلیل‌های منفی‌نگرانه درباره اثرات منفی [قریب‌الوقوع] تحریم نفتی ایران بر ارزش ریال می‌پردازند.

در این بین، رسانه‌های رسمی ایران نیز به نوبه خود با برجسته‌سازی اخبار مثبت درباره آینده ریال تلاش می‌کنند با اخبار و تحلیل‌هایی که در این کانال‌های تلگرامی منتشر می‌شوند، مقابله کنند و دولت ایران هم تلاش می‌کند از تمام ابزارهایی که در اختیار دارد برای تقویت ریال استفاده کند. اما در هر حال، نوسانات اخیر در بازار ارز ایران نشان داد کاهش ارزش ریال بیش از هر چیز به دلیل اثرات روانی پروپاگاندا است؛ خواه این پروپاگاندا از جانب دولت آمریکا باشد یا از سوی کانال‌های تلگرامی فعال در ایران.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری باشگاه خبرنگاران جوان ، تاریخ انتشار2 آذر 97، کدخبر: 6739683، www.yjc.ir