شعار سال: از هر ۱۰ مغازه‌دار نه نفر برای گفت‌وگو درباره تشریح وضعیت بازار کامپیوتر پاسخ منفی می‌دهند. آنها می‌گویند حرفی برای گفتن ندارند و همه آنچه بازار کامپیوتر این روزها پشت سر می‌گذارد، عیان است و نیاز به توضیح اضافه‌ای نیست. نگاهی به رفت و آمدها در مرکز خرید کامپیوتر «پایتخت» که روزگاری به واقع پایتخت خرید و فروش کامپیوتر در کل کشور بود، نشان می‌دهد رکود در این بازار واقعیتی غیر قابل کتمان است.

با دلار ۱۲ هزار تومان هیچ چیز ارزان نشد

یکی از فروشنده‌ها که ویترین فروشگاهش نسبتا خالی است پشت پیشخوان نشسته و همچون دیگر کاسبان که از ورود تک و توک رهگذران به مغازه‌هایشان هیجان‌زده نمی‌شوند، لبخندی مصنوعی به مشتریان تحویل می‌دهد. او می‌گوید در روزهایی که قیمت دلار کاهش یافته مردم نباید امیدی به پایین آمدن قیمت‌ها داشته باشند چون کالایی که با این ارز وارد شده باشد وجود خارجی ندارد. او می‌گوید: «مشکل اساسی این است که مردم پول ندارند و وقتی دلار شروع به پایین آمدن می‌کند آنها فکر می‌کنند باید دست نگه دارند چون اگر دلار به ۱۲ هزار تومان رسیده احتمال اینکه به هشت هزار تومان هم برسد، هست. بنابراین دست نگه می‌دارند و خرید نمی‌کنند، از طرف دیگر چون وارداتی هم وجود ندارد و فروشی اتفاق نمی‌افتد کالایی که در یک ماه به فروش می‌رفت الان چهار ماه طول می‌کشد که فروخته شود.»

او معتقد است چون فروش کم شده و وارداتی هم وجود ندارد، طبیعتا این مساله به پایین آمدن تقاضای دلار کمک می‌کند و دلار ارزان می‌شود اما مشکل اساسی این است که بسیاری از قیمت‌هایی که بالا رفته بودند، هرگز پایین نیامده‌اند. او ادامه می‌دهد:«ارزی هم که در ابتدای سال داده شده به همه افراد و همه کالاها داده نشد، از طرفی بسیاری از کالاها که در بازار و فروشگاه‌ها وجود دارد قیمت‌شان از قیمت تمام شده خیلی پایین‌تر است؛ یعنی اگر فرد دیگری بخواهد همان جنس را وارد کند، دیگر با آن قیمت نمی‌تواند بفروشد.» او به مشکل دیگری که این بازار از آن رنج می‌برد اشاره می‌کند: «مشکل دیگر این است که درهای واردات قانونی کاملا بسته شده و در نتیجه درست است که دلار پایین آمده اما عملا دلار هیچ تغییری نکرده است. امروز دلار ۱۲ هزار تومان است یعنی ۲۵ درصد کاهش قیمت داشته اما هیچ چیزی ۲۵ درصد ارزان نشده است به این دلیل که هیچ کالای جدیدی وارد بازار نشده است.»

به گفته او قوانینی هم که اعمال می‌شود در راستای این نیست که قیمت کالا در بازار شکسته شود و پایین بیاید.« آیا موبایل ۱۰ میلیون تومانی دو میلیون تومان ارزان شده؟ نشده چون هیچ کالایی ارزان نشده اما اگر اجازه واردات داده شود و بازار شروع به کار کند وارد کردن جنس راحت می‌شود و رقابت شکل می‌گیرد. به نظر می‌رسد مهم‌ترین مشکل بازار، بسته بودن دردهای واردات است چون وقتی این در بسته است دلار ارزان چه فایده‌ای برای بازار دارد. وقتی با دلار ارزان نمی‌توانم جنس بیاورم یعنی جنسی که موجود است با دلار قیمت قبل است و دیگر رقابت برای شکستن قیمت جنس مفهومی ندارد.»

او ادامه می‌دهد: «با این اوضاع شما اجناس قاچاق در مغازه‌ها کم نمی‌بینید هرچند حجم ورودی بسیار پایین است و قیمت قاچاق خیلی بالاست؛ یعنی اگر قبلا با ۱۵۰ هزار تومان یک دستگاه می‌آمد الان با ۶۰۰ هزار تومان می‌آید درحالی که اگر قرار بود این اجناس از سمت گمرک بیاید، قیمت ارزان‌تر می‌شد. از سوی دیگر وقتی کالایی کمیاب و نایاب می‌شود قیمتش بالا می‌رود. مثلا اگر من از کالایی پنج عدد داشته باشم و نگران باشم که شما می‌توانید فردا آن کالا را وارد کنید خیلی زود آن را با قیمت مناسب می‌فروشم ولی وقتی مطمئن باشم کس دیگری نمی‌تواند آن را وارد کند قیمتش را بالاتر از قیمت واقعی تعیین می‌کنم.» به گفته این فعال بازار کامپیوتر مشکل اساسی دیگر کمبود کالاست که باعث بالا ماندن قیمت‌ها می‌شود. «قیمت لپ‌تاپ‌های معمولی که مردم می‌توانستند بخرند از شب عید تاکنون ۴ برابر شده است.»

شانس بیشتر فروش لپ‌تاپ‌های گران‌قیمت

فروشنده یکی از برندهایی که پیش از این دست پری در بازار ایران داشت نیز می‌گوید شرکت آنها در ماه‌های اخیر نتوانسته جنسی وارد کند و همین موضوع به کوچک شدن کسب و کار و تعدیل نیروی این شرکت منجر شده است. او می‌گوید: «گران‌ترین لپ‌تاپ که سال گذشته بیشتر از پنج میلیون نبود و همه می‌توانستند بخرند حالا قیمتش چهار برابر شده، قیمت لپ‌تاپ حالا از چهار میلیون تومان شروع می‌شود و تا ۲۰میلیون تومان می‌رسد. الان شاید در ماه چهار یا پنج نفر از اقشار مرفه بیایند و بتوانند لپ‌تاپ گران بخرند. به این خاطر حالا لپ‌تاپ ۱۲ میلیونی را راحت‌تر از لپ‌تاپ سه میلیونی می‌فروشیم.» به گفته او شرکت آنها نیز برای واردات اجناس نتوانسته کاری انجام دهد و تصمیم مدیران بر این است که همان کالاهایی که در انبار است به فروش برود تا ببینند چه اتفاقی برای بازار رخ می‌دهد. تصمیمی که باعث شده تعداد پرسنل و فروشگاه‌ها کم شود. شرایط برای بازارها در یک موضوع برابر است؛ اینکه همه چشم به تحولات آینده نزدیک دوخته‌اند تا شاهد دگردیسی باشند که وضعیت را به چیزی حتی شبیه به یک سال قبل نزدیک کند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخ انتشار 8 آذر 97، شماره: 3468993