چرا روابط ایران با عراق مهم است؟

در سال ۱۳۹۷ پس از چین که ۲۰,۸ درصد از کالاهای غیرنفتی ایران را خریداری کرده، عراقی‌ها ۲۰.۲ درصد از کالاهای غیرنفتی ایران را خریده‌اند.ازجمله نگرانی‌های اهالی رسانه، موضوع سواد رسانه‌ای در کشور است که آنچنان‌که ‌باید، پرورش نیافته است. رسـانه از آنجایی که یکی از منابع مهم کسـب دانش، ثروت و قدرت اسـت؛ می‌تواند به‌واسطه اطلاعـات انبوهی کـه ارائه می‌دهد، منشأ آسیب‌هایی شود.

شعار سال: ازجمله نگرانی‌های اهالی رسانه، موضوع سواد رسانه‌ای در کشور است که آنچنان‌که ‌باید، پرورش نیافته است. رسـانه از آنجایی که یکی از منابع مهم کسـب دانش، ثروت و قدرت اسـت؛ می‌تواند به‌واسطه اطلاعـات انبوهی کـه ارائه می‌دهد، منشأ آسیب‌هایی شود. بر این اساس سواد رسانه‌ای کمـک می‌کنـد تا مخاطبـان بتواننـد بهتریـن اسـتفاده را از رسانه ببرنـد؛ از آسـیب‌های آن دور بماننـد و بیـن پیام‌هـای صحیـح و دروغ تفکیـک قائل شـوند. از جمله مصادیق بسیار قابل تأملی که اهمیت سواد رسانه‌ای را نشان می دهد، میتوان به مطالب منتشر شده طی یک سال اخیر در مورد حضور گردشگران عراقی در ایران، حضور نیروهای حشدالشعبی عراق برای امدادرسانی در مناطق سیل‌زده و... اشاره کرد. آخرین نمونه آنها مطلبی جنجالی است که یکی از بازیکنان فوتبال در مورد ساخت استادیوم رایگان توسط دولت ایران برای عراقی‌ها منتشر کرده است.

همان‌طور که ادعای استفاده جنسی مردان عراقی از زنان ایرانی در سال گذشته بی‌پایه و اساس بود و کذب‌بودن مطالب جنجالی که خانم مهناز افشار منتشر کرد، خیلی زود مشخص شد. موضوع ساخت استادیوم ورزشی رایگان هم که رشید مظاهری بازیکن تیم فوتبال ذوب‌آهن اصفهان منتشر کرد؛ خیلی زود مشخص و معلوم شد که استادیوم برخلاف ادعای وی، ساخت کشور ترکیه بوده است. حال که این مباحث مطرح شد، آیا با خودتان فکر کرده‌اید که چرا بیشترین مطالب کذب آن هم عمدتا طی یک سال اخیر در مورد روابط دو کشور ایران و عراق منتشر می‌شود؟ برای پاسخ به این سوال، قبل از آنکه با آمارها و ارقام، دلایل حساسیت دشمنان نسبت به روابط دوستانه دو کشور تبیین شود، به‌صورت کوتاه به مطلبی از «ریچارد نفیو»، مسئول تیم طراحی تحریم‌ها علیه ایران در دوره دوم اوباما اشاره می‌کنم که می‌تواند پاسخی به این پرسش باشد. وی در بخشی از کتاب «هنر تحریم‌ها» می‌نویسد: «برای اینکه تحریم‌ها عمل کند و به نتیجه برسد، تحریم‌کننده ‌باید دشمن را از خود او بهتر بشناسد.»

وی در بخش‌های زیادی از کتاب مذکور اشاره می‌کند که علاوه‌بر تحریم نفت و سیستم بانکی و مالی ایران، یکی از دلایل موفقیت آمریکا در تحریم، کور‌کردن مسیرهای تجارت کالایی ایران است. آنچه در ادامه می‌آید، تحلیلی آماری است که نشان می‌دهد ایران و عراق یک رابطه دوجانبه به ارزش بیش از ۲۰ میلیارد دلار دارند که طی یک سال اخیر آمریکایی‌ها و سعودی‌ها تلاش‌های زیادی برای قطع این رابطه مالی کرده‌اند. بر این اساس انتشار و تکثیر شایعات در یک سال اخیر نیز گرچه ابتدا به جهت پایین‌بودن سواد رسانه‌ای از سوی برخی‌ها مطرح شده، اما پیگیری این شایعات با آب و تاب و جهت‌دهی به شایعات از سوی رسانه‌های بیگانه نشان می‌دهد این شایعات یکی از راه‌های موفقیت محور آمریکایی-سعودی برای ایجاد اختلاف بین ایران و عراق است.

صادرات به عراق ۱۵۱ برابر به‌نفع ایران

بررسی آمارهای گمرک ایران نشان می‌دهد در سال ۱۳۹۷ پس از چین که ۲۰,۸ درصد از کالاهای غیرنفتی ایران را خریداری کرده، عراقی‌ها ۲۰.۲ درصد از کالاهای غیرنفتی ایران را خریده‌اند. بر این اساس از مجموع ۴۴ میلیارد و ۳۱۰ میلیون دلار صادرات غیرنفتی ایران، هشت میلیارد و ۹۶۱ میلیون دلار آن به عراق صادر شده است که رقم بسیار چشمگیری برای تجارت خارجی ایران است. این میزان صادرات به عراق از این منظر دارای اهمیت است که کل صادرات غیرنفتی ایران در سال ۱۳۹۷ به ۲۸ عضو اتحادیه اروپا حدود یک میلیارد و ۶۱ میلیون دلار بوده است. به‌عبارتی دیگر عراقی‌ها ۴.۸ برابر کل ۲۸ کشور عضو اتحادیه اروپا از ایران کالا خریده‌اند. همچنین صادرات عراق به ایران فقط ۵۹ میلیون دلار یعنی ۱۵۱ برابر کمتر از واردات آنها از ایران است.

گردشگری مذهبی، اقتصاد در کنار اتحاد

در سال‌های اخیر رویداد عظیم پیاده‌روی اربعین با بازتاب‌های بین‌المللی که داشته، تبدیل به یک فرارویداد بی‌مثال شده است. اما حضور ایرانیان در این رویداد فرهنگی-آیینی نیز بی‌نصیب از شایعات بی‌اساس نمانده است. چنان‌که در همان ایام اربعین برخی‌ها تلاش داشتند با ایجاد شایعاتی، طوری القا کنند که ایران، سرمایه‌گذاری‌ها و هزینه‌های ارزی و ریالی بی‌رویه‌ای در عراق انجام داده است؛ اما بررسی‌ها نشان می‌دهد علاوه‌بر اینکه حضور ایرانی‌ها در تجمع اربعین با کمترین هزینه مالی همراه است، به ازای سفر سالانه ۴,۴ میلیون ایرانی به عراق در سال ۹۷‌، بیش از ۱.۵ میلیون زائر یا گردشگر عراقی به ایران آمده‌اند. بر این اساس اگر هر عراقی به‌طور میانگین ۱۰۰۰ دلار در ایران هزینه کند، ۱.۵ میلیارد دلار از این طریق عاید بخش گردشگری ایران شده است.

۶,۲ میلیارد دلار صادرات برق به عراق

بررسی آماری نشان می‌دهد صادرات سالانه برق ایران به عراق از ۲۴۱۶ مگاوات در سال ۸۷ به ۶۶۲۷ مگاوات در سال ۹۶ رسیده است. این میزان صادرات برق گرچه فقط معادل ۲,۵ درصد از مصرف کشورمان است، اما براساس اظهارات مقامات وزارت نیرو، برخلاف شایعه رایگان‌بودن برق، ایران از سال ۲۰۰۴ تاکنون بیش از ۶۵ میلیارد کیلووات ساعت برق به ارزش ۶.۲ میلیارد دلار به کشور عراق صادر کرده که تا اسفند سال ۹۷ حدود ۵.۲۱ میلیارد دلار (۸۴ درصد از کل) آن دریافت شده است.

۳,۴ میلیارد دلار صادرات خدمات فنی و مهندسی

آمارهای رسمی می‌گویند گرچه ایران در زمینه مبارزه با داعش و دوره پساصدام بدون هیچ چشم‌داشتی بیشترین کمک‌های امنیتی را به دولت و ملت عراق کرده است، اما هیچ‌کدام از طرح‌های عمرانی را رایگان انجام نداده است، به‌طوری‌که در سال ۱۳۹۱ ایران ۱,۷ میلیارد دلار، در سال ۱۳۹۲ حدود ۱.۳ میلیارد دلار و در سال ۹۳ حدود ۴۰۰ میلیون دلار صادرات خدمات فنی و مهندسی به عراق داشته که همه این بخش‌ها توسط پیمانکاران بخش خصوصی ایران انجام شده است.

۲,۴ میلیارد دلار صادرات گاز به عراق

صادرات گاز از دیگر زمینه‌های همکاری دوجانبه ایران و عراق است. براساس آنچه بیژن زنگنه، وزیر نفت در بهمن ماه سال ۹۷ گفته است، طی سال ۹۷ ایران ماهانه ۲۰۰ میلیون دلار گاز به عراق صادر کرده است که بر این اساس درآمد صادرات سالانه گاز ایران نیز ۲,۴ میلیارد دلار در سال ۹۷ بوده است.