شعارسال: ادراک یا ذهنیت وجود فساد اقتصادی و واقعیت فساد اقتصادی موجود، دو شاخصه ای هستند که می توان با مقایسه آنها در کنار یکدیگر، درک موثری از نوع نگاه افکار عمومی نسبت به پدیده فساد پیدا کرد.

در این خصوص گروه تحقیق و پژوهش با همکاری دو موسسه معتبر داخلی اقدام به نظرسنجی ملی با هدف تبیین ابعاد مختلف این موضوع کرده است.

بر اساس یافته های این نظرسنجی، ۷۸ درصد پاسخگویان معتقدند که به نظر آنها «ثروت اندوزی از راه های غیر معمول و غیرقانونی در جامعه به میزان زیاد رواج دارد.» این در حالی است که تنها «۱۷ درصد از همین افراد وجود فساد و ثروت اندوزی از راه های غیرقانونی را در میان آشنایان و اقوام دور و نزدیک خود تایید کرده اند.»

در پاسخ به سوالی در مورد تجربه شخصی پاسخگویان از وجود فساد نیز تنها «۱۴ درصد از آنان گفته اند که در سال جاری به آنها پیشنهاد رشوه شده و یا در معرض فشار برای پرداخت رشوه قرار گرفته اند.»

بر اساس یافته های این نظرسنجی «۸۵ درصد از پاسخگویان به صورت مطلق وجود چنین تجربه ای (پیشنهاد رشوه و یا فشار برای پرداخت رشوه) را نداشته و آن را نفی کرده اند.»

تحلیل یافته های این نظرسنجی نشان می دهد «شکاف ذهنی (ادراکی) در جامعه با تجربه ملموس شخصی در مورد فساد اقتصادی حدود ۶۴ درصد بوده» و بسیار بیش از آنکه ساختار اقتصادی و اداری کشور دچار فساد باشد، شاهد وجود ذهنیت منفی نسبت به وجود فساد در این ساختارها هستیم.

ایجاد ساختارها و سامانه های اقتصادی برای شفافیت در حوزه های مختلف امور مالی، اجرایی و اداری در سال های اخیر کمک زیادی به بهبود فضای کسب و کار و تسهیل نظارت بر فعالیت های اقتصادی نموده است اما در عین حال برجسته شدن گسترده اخبار تخلفات و مفاسد اقتصادی و انعکاس مستمر روند دادگاه های مبارزه با مفاسد اقتصادی(که در جای خود اقدامی ضروری است) این تلقی را در جامعه ایجاد کرده که فساد در سطح گسترده ای در کشور وجود دارد.

این در حالی است که تجربه های شخصی فساد در کشور بسیار پایین تر از میزان مشابه آن در کشورهای همسایه ایران و حتی برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپا است.

از سوی دیگر؛ نقش رسانه های گروهی داخلی و افشاگری هایی که در جریان رقابتهای سیاسی و حزبی پیرامون وجود فساد در جریانهای مختلف سیاسی مطرح می شود موجب شکل گیری «شکاف ادراکی اعجاب آور» در خصوص وجود فساد اقتصادی در بخشهای مختلف کشور شده است.

همچنین بهره برداری هدفمند رسانه های معاند از اخبار و گزارشهایی که پیرامون فساد از سوی رسانه ها و یا تریبونهای داخلی منتشر می شود و باز نشر آن همراه با تفاسیر جهت دار ،موجب عمیق تر شدن شکاف ادراکی پیرامون وجود فساد در کشور شده است.

بر این اساس به نظر می رسد؛ در کنار «تبلیغات منفی شدید رسانه های معاند علیه سلامت ساختار، ارکان و شخصیت های نظام»، عدم تفکیک بین دو مقوله «مطالبه گری در جهت مبارزه با فساد» از یک سو و «پمپاژ اخبار غیر دقیق و مایوس کننده و عموما با اهداف سیاسی ـ حزبی» از سوی دیگر، عملا موجب تعمیق فضای بدبینی و احساس وجود فساد در افکار عمومی شده است.

این در حالی است که؛ در عموم جوامع مترقی، «رسانه ها» به عنوان رکن اساسی دموکراسی، اگرچه با ظرافت و پیگیری مجدانه، مبارزه با فساد را مطالبه کرده و درباره آن روشنگری می کنند، اما همواره از غلتیدن به دام سیاه نمایی و ضربه به پایه های اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی احتراز دارند.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت تحلیل ایران، تاریخ انتشار: 22تیر1398 ، کدخبر: 148682: www.tahlileiran.ir