پسماند به مجموعه مواد ناشی از فعالیت‌های انسان و حیوان که معمولاً جامد بوده و به صورت ناخواسته و یا غیر قابل استفاده دور ریخته می‌شود، اطلاق می‌شود. این تعریف به صورت کلی در برگیرنده همه منابع، انواع طبقه بندی‌ها، ترکیب و خصوصیات مواد زاید بوده و به سه دسته کلی زباله‌های شهری، زباله‌های صنعتی و زباله‌های خطرناک تقسیم می‌شوند.

پسماند‌های عادی شامـل پـسمانـدهـای خــانگـــی و نخـــالــه‌هـای سـاختمـانی و ... هستند، پسماند‌های پزشکی بیمارستانی شامل پسماند‌های عفونی، بافت‌های ناشی از اعمال جراحی و زایمان و آزمایشگاه‌ها، پسماند‌های کشاورزی این پسماند‌ها شامل فضولات، لاشه حیوانات دام، طیور و آبزیان، محصولات کشاورزی فاسد یا غیر قابل مصـرف هستند.

از آنجایی که نرخ تولید زباله در شهر‌های گیلان از میانگین کشوری بالاتر است و کنترل و کاهش آن از سوی همه ضروری به نظر می‌رسد، شهروندان با انجام برخی از موارد مانند جداسازی زباله‌های‌تر از خشک می‌توانند در نجات زمین بکوشند، شهروندان باید مواد قابل تجزیه مثل پسماند‌های آشپزخانه و مواد غذایی باید از سایر مواد جدا شود.

موضوع دفع زباله و پسماند در استان‌های شمالی کشور بخصوص گیلان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و همواره چالش‌های بسیاری داشته است.

روزانه حدود ۵۰۰ تن زباله در گیلان دفع می‌شود

گیلان یکی از استان‌های مهم کشور است که روزانه حدود ۵۰۰ تن زباله در آن دفع می‌شود و این موضوع باعث نگرانی فعالین محیط زیست شده است با وجود اطلاع رسانی در مورد دفع زباله در گیلان هیچ یک از مسئولان به این موضوع اهمیت نمی‌دهند.

یک کارشناس ارشد محیط‌ زیست در گیلان در این باره می‌گوید: گیلان با دارا بودن تقریبا ۷۰۰ هزار خانوار و تطبیق با استاندارد‌های موجود به طور متوسط روزانه حدود دو هزار تن زباله تولید می‌کند، بخش اعظم آن در مناطق شهری است که می‌توان آن را حدود هزار و ۳۰۰ تن تخمین زد.

وی می‌افزاید: رهاسازی زباله و حتی دفن‌های مرسوم آن، گذشته از آلوده‌سازی خاک و مناظر زشت تخلیه زباله در جای جای استان و اثر بیماری‌زایی و انتشار بو و جوندگان و ... زمانی خطرناک‌تر جلوه می‌کند که مهمترین و ماندگارترین بخش فاجعه، تخلیه شیرابه پسماند به آب‌های سطحی و زیر زمینی و آلوده‌سازی آن‌هاست.

کارشناس محیط‌ زیست معتقد است هر لیتر این شیرابه در خوشبینانه‌ترین حالت می‌تواند حدود ۱۰۰۰ لیتر آب را آلوده کند و یک مرکز دفن تا ۲۰ سال پس از انجام فرآیند دفن، شیرابه تولید می‌کند و اگر بدانیم هر تن زباله خانگی رقمی حدود ۴۰۰ لیتر شیرابه تولید می‌کند، می‌توانیم با استفاده از یک ضرب ساده، حجم آلودگی روزانه آب‌های جاری متاثر از مدیریت موجود زباله را درک کنیم.

از آغاز سال جاری مسئولان محیط زیست برای انتقال «پسماند کلره» از واحد‌های پتروشیمی خوزستان به قزوین و گیلان و بازیافت آن‌ها توسط یک شرکت مدیریت پسماند، مجوز صادر کرده‌اند.

مراحل بازیافت ۱۷ هزار تن «پسماند کلره» که از واحد‌های پتروشیمی استان خوزستان به استان گیلان منتقل شده با مجوز سازمان حفاظت محیط زیست توسط «شرکت بلیش» انجام شده است.

پسماند‌هایی که پس از بازیافت، ته‌مانده‌ای خطرناکتری به جا می‌گذارند که امحای‌شان تنها در کوره‌های مخصوص با دمای بیش از ۱۲۰۰ درجه سانتیگراد مقدور است.

عدم ساماندهی پسماند‌ها زباله‌های خطرات فراوانی را برای مردم و طبیعت گیلان به وجود آورده است که با این خبر مردم را بسیار نگران‌تر کرده است.

اقتصاد خوب در گرو محیط زیست سالم

سعید نادری، عضو گروه محیط زیست دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان در این باره می‌گوید: انتقال پسماند کلره از واحد‌های پتروشیمی خوزستان به استان گیلان می‌تواند پیاند‌های خطرناکی در بر داشته باشد.

نادری می‌افزاید: این سئوال برای ما مطرح است که چرا استان گیلان را برای دفع پسماند‌های پتروشیمی انتخاب شده است و مسئولان هم قانع کننده‌ای در این باره نداده اند.

عضو گروه محیط زیست دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان معتقد است این قضیه رو از جنبه‌های مختلف می‌شود بررسی کرد آیا مواد تولید را مورد ارزیابی قرار داده اند.

وی می‌گوید: سطح آب‌های زیرزمینی در استان گیلان سطح بالاست و انتقال پسماند می‌تواند خطرات زیادی برای محیط زیست داشته باشد. متاسفانه نظارتی درستی بر اساس استاندار‌های جهانی برای دفع پسماند وجود ندارد.

نادری می‌افزاید: تشعشعات و پساب‌های پتروشیمی می‌تواند به آب و خاک نفوذ کند و تبعاتی را برای محیط زیست خواهد داشت.

استاد دانشگاه گیلان معتقد است مواد زائد صنعتی در طول زمان بر طبیعت اثر خواهد گذاشت، طبیعت در کنار اینکه دارای عناصر زیستی است عناصر اقلیمی هم دارد تاثیرات منفی شیرابه‌های زباله در نسل‌های بعدی نمایان خواهد شد.

وی می‌گوید: آلودگی‌های محیط زیستی نباید اتفاق بیفتد و زمانی که این مشکل به وجود آمد متاسفانه غیر قابل کنترل می‌شود.

نادری می‌افزاید: بحث دفن زباله در گیلان با توجه به اینکه استان توریستی است مشکل ساز شده است کل استان مشکلات دفع زباله دارد.

عضو گروه محیط زیست دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان معتقد است دفع زباله در استان به صورت سطحی انجام می‌شود و بیشترین دفع زباله منطقه سراوان است؛ به طوری که به راحتی می‌توان بوی بد زباله را استشمام کرد در این منطقه انفجار گاز متان اتفاق می‌افتد شیرابه‌های زباله به آب‌های زیرزمینی نفوذ پیدا می کند و این باعث شده در زندگی مردم تاثیر بگذارد و بیماری‌هایی به وجود آمده مطمئنا به خاطر وجود زباله رها شده در طبیعت است. متاسفانه راهکار اساسی برای امحای زباله پیدا نشده است.

وی می‌گوید: باید جدا سازی زباله در بین مردم فرهنگ سازی شود و این وظیفه برعهده مدارس است که به دانش آموزان تفکیک زباله را بیاموزند و اگر بخواهیم اقتصاد خوبی داشته باشیم باید محیط زیست سالمی هم داشته باشیم.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات از خبرگزاری دانشجو، تاریخ انتشار26 تیر 98، کدخبر: 778324، www.snn.ir