شعارسال: ایگنازیو کاسیس، وزیر امور خارجه سوئیس روز شنبه برای دیداری سه‌روزه وارد تهران شد.

برنامه سفر وی شامل بازدید از شهر اصفهان، حضور در مراسم گرامیداشت صدمین سالگرد برقراری روابط ایران و سوئیس و دیدار با مقامات ارشد ایرانی از جمله رئیس‌جمهور، وزیر خارجه و دبیر شورای عالی امنیت ملی می‌شود.

سفر کاسیس در حالی انجام می‌شود که به خاطر شیوع کرونا، سفرهای دیپلماتیک در جهان به حداقل رسیده‌اند و بیشتر نشست‌های بین‌المللی به‌صورت مجازی برگزار می‌شوند. این نشان می‌دهد موضوعی مهم باعث شده کاسیس سه سال بعد از انتخاب به‌عنوان وزیر خارجه سوئیس برای اولین بار رنج سفر را به جان بخرد.

تلاش برای تسهیل کانال مالی

براساس بیانیه شورای فدرال سوئیس، کاسیس قرار است در خصوص روابط دوجانبه و تعهدات سوئیس به‌عنوان واسطه روابط ایران صحبت کند. سوئیس اکنون به‌عنوان میانجی روابط ایران با آمریکا، کانادا و عربستان سعودی فعالیت می‌کند. برجام، مسائل حقوق بشری و تحولات سیاسی خاورمیانه از دیگر موضوعاتی خواهند بود که در جریان سفر مطرح می‌شوند.

در طرف مقابل، سخنگوی وزارت خارجه ایران محورهای اصلی مذاکرات وزیر خارجه سوئیس در تهران را «موضوعات مورد اهتمام مشترک در عرصه دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی و همچنین موضوعات مربوط به «کانال مالی سوئیس» خوانده است. سعید خطیب‌زاده گفته است: «این سفر فرصتی برای تبادل‌نظر و همفکری دو کشور برای فعال‌تر شدن کانال مالی سوئیس و بررسی راهکارهای ممکن برای رفع مشکلات است.»

سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه

آمریکا و سوئیس دسامبر سال گذشته توافق کردند کانال مالی ویژه‌ای به نام «ترتیبات تجاری بشردوستانه سوئیس» تأسیس کنند تا به شرکت‌های سوئیسی اجازه فروش دارو و تجهیزات پزشکی به ایران بدون تخطی از تحریم‌های آمریکا داده شود.

این کانال مالی که عملاً جایگزین راهکار اتحادیه اروپا برای تسهیل تجارت خارجی ایران موسوم به اینستکس شده، نخستین معامله رسمی خود را خرداد سال جاری به ثبت رساند.

این معامله نخستین تبادل بین بانک مرکزی ایران و یک بانک اروپایی از ماه می ۲۰۱۸ بود؛ زمانی که دونالد ترامپ تصمیم به خارج کردن آمریکا از برجام گرفت.

گزارش‌ها حاکی از این هستند که حدود ۵۰ معامله تجاری در صف انتظار برای پردازش از طریق این کانال هستند. شریف نظام مافی، رئیس اتاق بازرگانی ایران-سوئیس، روز چهارشنبه گفت کاسیس در سفر خود تلاش خواهد کرد طرف ایرانی را به تأمین منابع مالی برای فعالیت این کانال ترغیب کند.

پای آمریکا هم در میان است؟

اما مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در آستانه سفر کاسیس، تماسی تلفنی با وی برقرار کرد که موجب بروز گمانه‌زنی‌هایی ازاین‌دست شد که پای آمریکا در این سفر در میان است.

وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای کوتاه روز پنجشنبه اعلام کرد که مایک پمپئو در گفتگو با ایگنازیو کاسیس، وزیر خارجه سوئیس از همکاری وی در خصوص مسائل مربوط به ایران تشکر کرد.

پمپئو در این گفتگو از نقش «پیوسته و سازنده» سوئیس در نمایندگی منافع آمریکا در ایران و «کمک به مراقبت و آزادی شهروندان آمریکایی به‌اشتباه زندانی‌شده» در ایران تقدیر کرد.

مایک پمپئو (سمت چپ) و ایگنازیو کاسیس، وزرای خارجه آمریکا و سوئیس

کاسیس قبل از سفر به ایران با دومینیک راب، همتای بریتانیایی خود نیز گفتگو کرده بود.

سخنگوی وزارت خارجه در واکنش به این گمانه‌زنی‌ها روز جمعه اعلام کرد که این سفر در چهارچوب روابط دوجانبه دو کشور انجام می‌شود و ربطی به مسائل بین ایران و آمریکا ندارد.

خطیب‌زاده روز جمعه در این خصوص تأکید کرد: «این سفر ربطی به مسائل روابط ایران و آمریکا ندارد. این سفر از قبل و در چارچوب روابط دوجانبه و سفرهای منظم وزرای خارجه دو کشور برنامه‌ریزی‌شده که البته به دلیل شرایط ناشی از شیوع کرونا با تأخیر انجام می‌شود.»

بااین‌حال، وزیر خارجه سوئیس در جریان دیدار خود از اصفهان به موضوع آمریکا اشاره کرد تا نشان دهد اهداف سفر وی احتمالا غیرمرتبط با موضوع چالشی مذاکره با آمریکا نیست.

وی گفت: «ما امروز در حضور شما هستیم تا بگوییم سوئیس همواره به دنبال صلح و آرامش بوده است و تلاش سوئیس آن است که حداقل‌های گفت‌وگوی بین دو کشور ایران و آمریکا برقرار شود.»

تلاش اروپا برای تقویت چندجانبه گرایی

برخی تحلیل‌گران معتقدند سوئیس می‌تواند نقشی اساسی در کاهش تنش بین تهران و واشنگتن داشته باشد.

سوئیس معمولاً واسطه تبادل پیام بین ایران و آمریکا بوده است. عمان نیز پیش از مرگ سلطان قابوس تا حدودی این نقش را بازی می‌کرد. اما اکنون سوئیس یکی از معدود کانال‌های باقیمانده ارتباط میان تهران و واشنگتن و کاهش تنش بین طرفین است.