شعار سال: برپایه آمار‌های سازمان توسعه تجارت ایران، در ۶ ماهه نخست ۹۹ بالغ بر ۷۰ درصد از صادرات کشور را ۱۵ کشور همسایه جذب کردند، در حالی که سال ۹۸ این رقم به میزان ۶۰ درصد و سال ۹۷ برابر ۵۵ درصد بود.

سهم کمتر از دو درصدی در بازار امارات
آمار‌های سال گذشته نشان می‌دهد که امارات متحده عربی حدود ۲۶۰ میلیارد دلار واردات داشت که از این رقم کشورمان با صادرات نزدیک به ۴.۹ میلیارد دلار سهمی کمتر از دو درصد را در این بازار به خود اختصاص داد، درحالی که حدود سه سال پیش بیشترین میزان صادرات ایران به این کشور حاشیه جنوب خلیج فارس با رقم ۶.۷ میلیارد دلار محقق شده بود.

آمار‌های غیر رسمی گویای آن است که هند با رقم ۳۷ تا ۴۰ میلیارد دلار جایگاه شریک دوم بزرگ تجاری امارات را در سال گذشته میلادی (۲۰۱۹) به خود اختصاص داد.

ظرفیت ۱۱ میلیارد دلاری صادرات ایران به امارات
رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و امارات به تازگی اعلام کرد: ظرفیت صادرات غیرنفتی ایران به امارات بالغ بر ۱۱ میلیارد دلار است و نقشه راه سازمان توسعه تجارت ایران نیز روی این رقم ترسیم شده است.

فرشید فرزانگان افزود: نزدیکی فرهنگی امارات با ایران در کنار دیگر قرابت‌های دو ملت، می‌تواند این کشور را به هاب صادراتی ایران تبدیل کند و کالا‌های ایرانی از این منطقه به سایر نقاط خاورمیانه و شمال آفریقا صادر شود.

مروری بر مبادلات تهران- ابوظبی
بازرگانان کشورمان روی مبادلات تجاری با امارات حساب ویژه‌ای باز کرده بودند، اما به‌خاطر تحریم و رفتار دوگانه این کشور دستخوش تغییرات شد، امارات در سال ۹۳ بالغ بر ۳.۷ میلیارد دلار از صادرات ایران را جذب کرد، این رقم در سال ۹۴ با افزایش به ۴.۸ میلیارد دلار رسید و سال ۹۵ جهش یافت و به افزون بر ۷.۴ میلیارد دلار، اما در سال ۹۶ نزول یافت، به نحوی که در سال‌های ۹۶ و ۹۷ به ترتیب حجم صادرات به ۶.۷ و ۵.۹ میلیارد دلار ثبت شد.

استفاده از کمتر از ۲۰ درصد ظرفیت صادرات به همسایگان
واقعیت پیش روی اینکه، باستناد آمار‌های پارسال، در واقع ایران کمتر از ۲۰ درصد از توان خود را در صادرات به کشور‌های همسایه به کار گرفته و رقبا در این عرصه گوی سبقت را ربوده اند و شرایط بین المللی از جمله تحریم و بحران کرونا در شرایط حاضر نیز مزید علت شده است.

سال گذشته بیش ۲۴ میلیارد دلار صادرات به کشور‌های همسایه تحقق یافت، درحالی که برآورد می‌شود ظرفیت صادرات به ۱۵ کشور همسایه به رقم ۱۲۵ میلیارد دلار است.

بازگشایی مرز‌های زمینی و افزایش صادرات
بررسی‌ها نشان می‌دهد افزایش صادرات به کشور‌های عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا به ویژه روسیه و قزاقستان در دوران کرونا یکی از فاکتور‌های رشد عملکرد در این زمینه است و با بازگشایی مرز‌های زمینی با کشور‌های همسایه، کاهش صادرات از ۵۰ درصد در فروردین به ۳۴ درصد در پایان ۶ ماه نخست امسال رسید. ضمن اینکه یکی از تفاوت‌های کاهش صادرات و واردات در نیمه نخست امسال ناشی از توقف صادرات گاز به کشور ترکیه ارزیابی شده است.

سازمان توسعه تجارت ایران در پنج ماه نخست امسال آمار داد: صادرات ایران به ترکیه بالغ بر ۵۱۳ میلیون دلار بود، در حالی که در مدت مشابه سال گذشته صادرات ایران به این کشور دو میلیارد و ۴۷۰ میلیون دلار ثبت شده بود و اختلاف دو میلیارد دلاری امسال به علت صادر نشدن گاز طبیعی به ترکیه ارزیابی شده است.

آمار‌های رسمی بر مبنای بررسی‌های پیشین
بررسی‌ها برپایه آمار‌های رسمی نشان داد که در سال ۱۳۹۷ سهم ایران در بازار عراق ۳۷ درصد، افغانستان ۱۲.۳ درصد، پاکستان ۵.۲ درصد، ترکیه ۹.۹ درصد، عمان سه درصد، روسیه ۱.۲ درصد، جمهوری آذربایجان ۱.۷ درصد، ارمنستان، ۰.۷ درصد، امارات ۲.۵ درصد، بحرین ۰.۰۵ درصد، ترکمنستان ۱.۷ درصد، قزاقستان ۰.۵ درصد، قطر ۰.۹ درصد، کویت یک درصد و عربستان صفر بوده است.

برنامه‌ها و زمینه‌های اجرا
دولت‌های یازدهم و دوازدهم با فعال سازی میز‌های صادراتی، حضور جدی در ۱۵ کشور همسایه را برنامه ریزی کردند، اما برنامه ها، نیازمند بستر‌های اجرایی لازم است که بخشی از این مهم در کانون معادلات بین المللی دستخوش تغییر و تحول می‌شود.

سازمان توسعه تجارت ایران ضمن فعال سازی رایزن‌های بازرگانی و برنامه چینش آن‌ها در کشور‌های همسایه برای رونق بخشیدن به تجارت با این کشور‌ها تلاش می‌کند، اما این مهم شرط لازم و کافی به نظر نمی‌رسد، یکی از چالش‌های دیرینه در این ارتباط، نداشتن بودجه برای جذب و حفظ رایزنان بود، اکنون به نظر می‌رسد این مشکل برطرف شده تا فعالان این بخش، حضور مؤثر و مستمری در بازار‌های همسایه داشته باشند، اما این تمام ماجرا نیست.

همسویی برنامه‌ها برای سال جهش تولید بیشتر از پیش، انتظارات را می‌تواند ضمانت کند، اما تشدید تحریم‌ها مانع از تحقق آن‌ها شده و بحران کرونا که از اسفند ماه پارسال تمام کشورمان را به سان جهانیان درگیر ساخت، روند تحقق برنامه‌ها را کم رمق ساخت.

شریک تجاری برای حضور در بازار‌های ثالث
موقعیت ممتاز ایران در منطقه و برخورداری از همسایگی با ۱۵ کشور این فرصت را فراهم ساخته که توجهی به بازار‌های چند صد میلیون نفری داشته باشد. با توجه به اینکه رقبای تجاری ایران از فرصت‌های موجود در منطقه، بالاترین بهره برداری را می‌کنند، باید تدابیر لازم را اتخاذ کرد.

واقعیت اینکه از دیدگاه صاحب نظران در عرصه تجارت بین الملل، نبود دیپلماسی اقتصادی، ضعف در سیاست‌های ارزی، صدور بخشنامه‌های خلق‌الساعه، دسترسی نداشتن به بازار‌های هدف به صورت هدفمند و پیوند تجاری ضعیف با شرکای تجاری، بخشی از چالش‌های این عرصه محسوب می‌شود؛ بنابراین کارشناسان با توجه به موانع و مشکلات پیش روی، پیشنهاد فعالیت در قالب شریک تجاری برای حضور در بازار‌های ثالث را مطرح کردند. این طرح باید در اتاق‌های فکر مورد گمانه زنی قرار گیرد که تا چه سطح می‌تواند شکل عملیاتی به خود گیرد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار: 5 آبان  1399، کد خبر: 84087213،  www.irna.ir