شعار سال: ایران دومین دارنده بزرگ ذخایر گازی جهان است و به لحاظ شرایط جغرافیایی، از آنجایی که شرق و غرب را بهم متصل می‌کند ظرفیت بالقوه‌ای در تبدیل شدن به هاب گازی جهان دارد، اما فرصت سوزی‌های انجام شده در این زمینه باعث شده است که ایران در رده‌بندی کشور‌های صادرکننده گاز به رتبه نوزدهم جهانی سقوط کند و تنها حدود ۲ درصد از بازار جهانی گاز را در اختیار داشته باشد.

از فرصت سوزی‌های سیاست گذاران حوزه انرژی می‌توان به ۲ قرارداد گازی ایران اشاره کرد، در سال ۲۰۰۷ میلادی بین ایران و اروپا توافق نامه صادرات گاز موسوم به خط لوله پارس به امضا رسید و قرار بود این خط لوله، گاز میدان پارس جنوبی را به برخی کشور‌های اروپایی همچون یونان، ایتالیا، سوئیس، اتریش، آلمان، فرانسه و اسپانیا برساند، اما به سر منزل مقصود نرسید.

همچنین قرارداد گازی ایران با هند و پاکستان در سال ۲۰۰۲ که به خط لوله صلح معروف است و قرار بود تا پایان سال ۲۰۱۴ تکمیل شود نیمه کاره رها شد و امکان تامین انرژی برای ۱.۵ میلیارد نفر از دست رفت، در صورتی که خط لوله صلح به بهره داری می‌رسید شاهد صادرات نفت ایران از هند به چین نیز بودیم که در این صورت می‌توانستیم انرژی ۳ میلیارد نفر جمعیت را تامین کرده و ۲ اقتصاد برتر جهان در یک دهه آینده (هند و چین) را به خود وابسته کنیم، وابستگی که منجر به افزایش قدرت سیاسی و تأثیرگذاری بین المللی در مراودات دیپلماتیک داشت.

موافقت نامه احداث خط دوم صادرات گاز به ترکیه و ادامه خط لوله صادرات گاز ایران از خاک عراق به کویت از دیگر رایزنی‌های انجام شده برای افزایش صادرات گاز ایران بود که در دولت‌های یازدهم و دوازدهم پیگیری نشد.

 

 

روسیه به عنوان اولین کشور دارنده بزرگ ذخایر گاز طبیعی در جهان توانسته ضمن استفاده حداکثری از این موقعیت، کشور‌های توسعه یافته بسیاری را به انرژی خود وابسته کرده و بازار مصرف آن‌ها را در انحصار خود داشته باشد.

طبق آمار سال ۲۰۱۹، میزان تولید گاز سالیانه روسیه ۶۸۰ میلیارد مترمکعب و برای ایران ۲۴۴ میلیارد مترمکعب است.

روسیه ۳۰ درصد از گاز تولیدی خود را صادر می‌کند در حالیکه در ایران حجم بسیاری از تولید سالیانه میادین گازی صرف مصرف داخلی شده و تنها ۲ درصد صادر می‌شود.

طبق آمار سال ۲۰۱۷، روسیه ۴۰ درصد از گاز اروپا و ۷۵ درصد از گاز آلمان را تامین می‌کرد و همین موضوع باعث شده بود که اروپای توسعه یافته وابسته بزرگترین و نزدیکترین رقیب سیاسی خود شود البته روسیه نیز با بهره‌مندی از این شرایط در حال باج خواهی از اروپاست.

قطر نیز به عنوان چهارمین تولیدکننده گاز در جهان سالیانه ۱۷۸ میلیارد متر مکعب تولید می‌کند که از این میزان ۷۰ درصد آن را راهی مبادی صادراتی می‌کند، کشور قطر در سال ۲۰۱۹ به دلیل درآمد ۳۳ میلیارد دلاری از اوپک خارج و تنها بر روی تولید و صادرات گاز تمرکز کرد.

مشتریان پر و پا قرص گاز ایران

اروپاییان برای پایان دادن به باج خواهی روسیه تمایل بسیاری به کاهش واردات گاز از این کشور دارند و کشور‌های تولید کننده گاز جهان نیز در تلاشند تا با توسعه دیپلماسی انرژی بتوانند کشور‌های توسعه یافته را به گاز خود وابسته کنند از این‌رو کشور جمهوری آذربایجان طرحی روی میز دارد که با اجرای آن در تلاش است تا گاز تولیدی خود را از خاک ترکیه به اروپا برساند.

کشور ترکیه نیز در آب‌های مدیترانه‌ای میادین گازی کشف کرده است و تصمیم دارد برای صادرات گاز به اروپا برنامه ریزی کند.

چین نیز در قرارداد ۲۵ ساله با ایران برای واردات گاز و نفت از کشورمان برنامه ریزی کرده است.

پاکستان و هند نیز از دیگر کشور‌های هستند که تشنه گاز ارزان ایرانی هستند.

عمانی‌ها هم که از سال ۲۰۱۳ میلادی به دنبال خرید گاز از ایران بوده اند تمایل به راه اندازی خط لوله بین ۲ کشور و از عمان به یمن دارند چرا که به محض برقراری صلح در یمن، انرژی و در راس آن گاز قطعا مورد نیازشان خواهد بود.

 

 

 

 

حسن روحانی رئیس جمهور دوم بهمن ۱۳۹۹ در مراسم بهره برداری از پالایشگاه گاز بیدبلند خلیج فارس با اشاره به جایگاه ویژه ایران در زمینه نفت و گاز، گفت: دنیا به نفت و گاز ایران نیازمند است و یکی از منشأ‌های قدرت ملی همین مسأله انرژی است، از اینرو ما می‌توانیم در تولید و صادرات برق و گاز، هاب منطقه باشیم.

رئیس جمهور ادامه داد: در زمینه استحصال و پالایش گاز کار بزرگی را انجام می‌دهیم، اما در زمینه صادرات گاز عقب هستیم و باید جزو ۵ کشور اول در صادرات گاز باشیم و علاوه بر غرب در جنوب و شرق هم گاز صادر کنیم و این یکی از کار‌های مهمی است که از حالا باید برای سال‌های آینده و دولت‌های بعدی برنامه ریزی کنیم.

مدتی پس از طرح موضوع عقب ماندگی ایران در حوزه صادرات گاز، بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت در پاسخ به علت محقق نشدن انتظارات رئیس جمهور در بخش صادرات نفت گفت: برای صادرات نیاز به سیاست خارجی برای توسعه روابط با همسایگان داریم. دلیل عدم موفقیت در صادرات ناکامی در سیاست گذاری خارجی است.

از ۳۷ میدان گازی کشف شده در ایران حدود ۷۷ درصد آن‌ها توسعه نیافته است بنابراین تبدیل این ظرفیت بالقوه به ظرفیت بالفعل در کنار رایزنی‌های سیاسی می‌تواند ایران را به جایگاه واقعی خود در تجارت جهانی گاز رسانده و علاوه بر کسب درآمد حاصل از این بخش به افزایش قدرت سیاسی و دیپلماتیک ایران در عرصه سیاست خارجی منجر شود.

شعار سال؛ با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری آنا، تاریخ انتشار: ۶ خرداد ۱۴۰۰، کد خبر: ۵۸۴۱۳۶، www.ana.press