شعارسال: امروزه که تکنولوژی با سرعت نور پیش می‌رود و ارزش‌های شغلی دگرگون شده، اغلب جوانان دیگر به دنبال مشاغل سنتی و پشت میزنشینی نیستند. آن‌ها می‌خواهند آزاد، خلاق و مستقل باشند؛ اما چرا این تغییر رخ داده؟ آیا این فقط یک ترند «گرایه» گذراست یا تحولی عمیق در بازار کار؟ در این گزارش، با بررسی داده‌های میدانی، نظرات کارشناسان و آمار‌های رسمی، به بررسی محبوبترین مشاغل جوانان و دلایل این گرایش پرداختیم.

«دیگر نمی‌خواهم مثل پدرم ۳۰ سال پشت یک میز بنشینم!» این جمله را علی، ۲۴ ساله، با قاطعیت می‌گوید. او که مدرک مهندسی دارد، اما ترجیح می‌دهد به جای کار در یک شرکت دولتی، به تولید محتوا در اینستاگرام بپردازد. داستان علی تنها یک نمونه از تغییر نگرش گسترده جوانان نسبت به کار است.

مشاهده زندگی افراد موفق در اینستاگرام، یوتیوب و لینکدین، جوانان را به سمت مشاغل دیجیتالی سوق داده است.

«من اصلاً دوست ندارم بعد از فارغ التحصیلی در یک اداره کار کنم. الان دارم طراحی سایت یاد می‌گیرم، چون می‌خواهم مستقل کار کنم و ساعت کاری خودم را تنظیم کنم.» این‌ها را سارا، ۲۲ ساله، دانشجوی مدیریت می‌گوید در حالی که با اشتیاق در حال کار بر روی پروژه طراحی وبسایت است.

جوانان امروز به دنبال شغل‌هایی هستند که انعطاف پذیری بیشتری داشته باشد، مانند پروژه ای، دورکاری و کارآفرینی.

امیر، ۲۷ ساله، مهندس کامپیوتر با لحنی گویا از ناامیدی می‌گوید: «وضعیت حقوق در اغلب شرکت‌ها واقعاً ناامیدکننده است. ترجیح می‌دهم به صورت پروژه‌ای برای برخی شرکت‌ها کار کنم. حداقل دستمزدم بر اساس زحمت خودم است.»

نازنین، ۲۵ ساله که مدرک روانشناسی دارد، اما حالا آرایشگاه خودش را راه انداخته، با اعتماد به نفس می‌گوید: «من عاشق آرایشگری هستم. با اینکه خانواده مخالف بودند، این کار را شروع کردم و الآن درآمد خیلی خوبی دارم. دانشگاه رفتن لزوماً به معنی موفقیت نیست.»

بسیاری از جوانان پس از فارغ التحصیلی متوجه می‌شوند که مهارت‌های عملی لازم را ندارند و مدرک دانشگاهی به تنهایی کافی نیست.

چرا باید چهار سال وقت بگذارم و بعد ببینم بازار کار به مدرکم نیازی ندارد؟ این سؤال رضا، ۲۳ ساله، دانشجوی انصرافی است که ادامه می‌دهد: «ترجیح دادم وارد دیجیتال مارکتینگ شوم و الآن هم درآمد خوبی دارم و هم تجربه.»

دیدگاه جوانان نشان می‌دهد که آنان به‌طور فزاینده‌ای به سمت مشاغل کاذب و غیررسمی گرایش پیدا کرده‌اند. به گفته کارشناسان، این پدیده ریشه در چند عامل کلیدی دارد از جمله فاصله عمیق دستمزد و تورم، بسیاری از جوانان معتقدند حقوق‌های رسمی حتی هزینه‌های اولیه زندگی مانند مسکن، خوراک و حمل‌ونقل را پوشش نمی‌دهد.

ضعف سیستم آموزشی «کارمند پروری» است
بایرام لو (کارشناس ارشد آموزش فنی و حرفه ای) در این زمینه می‌گوید: «ضعف سیستم آموزشی ما کارمندپروری است که به جوانان یاد می‌دهد که فقط پشت میز بنشینند. در حالی که امروزه مهارت‌های عملی مثل برنامه نویسی، تولید محتوا و بازاریابی دیجیتال، درآمد‌های به مراتب بالاتری دارند.»

کریمی (کارمند بورس) می‌گوید: «سیستم آموزشی ما مدرک‌محور است نه مهارت‌محور. نتیجه این شده که یک مهندس برق ترجیح می‌دهد فروشنده اینترنتی شود، چون مهارت عملی برای کار در صنعت ندارد.»
سعیدی (جامعه‌شناس) عنوان می‌کند: «در گذشته، شرافت کار مهم بود؛ حالا درآمد و پرستیژ اجتماعی اولویت اول جوانان شده. این تغییر ارزش‌ها تحت تأثیر شبکه‌های اجتماعی و مصرف گرایی است.»
طباطبایی (روانشناس) می‌گوید: «جوانان امروز تحمل شکست کمتری دارند. تبلیغات فضای مجازی به آن‌ها القا کرده که موفقیت باید سریع و بدون زحمت باشد. این نگاه، آن‌ها را از مشاغل پایدار، اما پرزحمت دور می‌کند.»

دیگرجوانان به دنبال شغل کارمندی نیستند!
بر اساس آمار‌های رسمی، بیش از ۹۰درصدجوانان تحصیلکرده ترجیح می‌دهند شغلی با عنوان مدیریتی یا اداری داشته باشند، اما در عمل، بسیاری از آن‌ها به دلیل نبود فرصت‌های شغلی مناسب، مجبور به پذیرش هر کاری می‌شوند. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد که نسل جدید به مشاغل سنتی مثل کارمندی بی میل شده و دلایل متعددی برای این تغییر ذائقه وجود داردکه عبارتند از
عدم تطابق نظام آموزشی با نیاز بازار کار، تمایل به استقلال مالی و زمانی، تأثیر فضای مجازی و الگو‌های جدید موفقیت.

آینده اشتغال جوانان در گرو مهارت‌های کلیدی
کارشناسان معتقدند که نسل جدید باید به جای تکیه بر مدارک دانشگاهی، مهارت‌های کاربردی بیاموزد. برخی از این مهارت‌ها عبارتند از سواد دیجیتال) تسلط بر ابزار‌های فناوری)، مهارت حل مسئله و تفکر انتقادی، کار تیمی و ارتباطات مؤثر، انعطاف پذیری و یادگیری مداوم.

فرار از مشاغل سنتی و جستجوی درآمد‌های سریع
تأثیر شبکه‌های اجتماعی؛ جریان سرمایه‌داری از طریق شبکه‌های مجازی به جوانان القا می‌کند که «کار کردن دیگر فضیلت نیست!» متاسفانه مدرسان بازار سرمایه و تبلیغ‌کنندگان ثروت سریع، رویای درآمد‌های میلیونی بدون زحمت را در ذهن جوانان کاشته‌اند.

مقایسه درآمدی بین مشاغل
وقتی جوانان می‌بینند می‌توانند با تولید محتوای ساده در شبکه‌های اجتماعی درآمدی چندبرابر مشاغل دیگر داشته باشند، طبیعی است که تمایلی به کار‌های یدی و رسمی نشان ندهند.

نتیجه‌گیری دیدگاه کارشناسان
_نظام اقتصادی باید دستمزد‌ها را با تورم هماهنگ کند.
_مدارس و دانشگاه‌ها باید آموزش مهارت‌محور را جایگزین حافظه‌محوری کنند.
_خانواده‌ها باید فرهنگ کار و تلاش را بدون تحقیر مشاغل فنی انتقال دهند.

پیشنهاد‌های رک به جوانان
_به جای دنبال کردن درآمد‌های سریع، به دنبال مهارت‌های ماندگار باشید.
_مشاغل ترکیبی مثلاً کشاورزی هوشمند یا صنایع دستی دیجیتال را نیز امتحان کنید.
_ از تجربه‌های شغلی مختلف نترسید؛ گاهی یک شغل به ظاهر ساده، آینده‌دارتر از مشاغل پرزرق‌وبرق است.

محبوبترین مشاغل جوانان را بشناسید
تحلیل داده‌های بازار کار نشان می‌دهد که ۱۰ شغل از جمله مشاغل دیجیتال و فناوری محور
شامل برنامه نویسی و توسعه نرم افزار (دلیل محبوبیت: درآمد بالا، امکان دورکاری و تقاضای زیاد در بازار)

تولید محتوا و بلاگری (دلیل محبوبیت: جذابیت شخصی، درآمد از تبلیغات و عدم نیاز به مدرک دانشگاهی)

سئو و دیجیتال مارکتینگ (دلیل محبوبیت: رشد کسب وکار‌های آنلاین و نیاز به متخصصان بازاریابی دیجیتال)

مشاغل خلاقانه و هنری مثل طراحی گرافیک و لوگو، عکاسی و ادیت ویدئو (دلیل محبوبیت: افزایش تقاضا برای محتوای بصری در شبکه‌های اجتماعی)

مشاغل خدماتی با درآمد بالا شامل مربیگری ورزشی و آموزش شنا، آرایشگری و مراقبت‌های زیبایی (دلیل محبوبیت: درآمدزایی سریع و عدم نیاز به تحصیلات آکادمیک)

مشاغل نوپا و استارتآپی مثل کارآفرینی و راه اندازی استارتآپ، همکاری در فروش (افیلیت مارکتینگ)

و آخر تدریس آنلاین (دلیل محبوبیت: امکان کسب درآمد بالا و عدم محدودیت جغرافیایی) بیشترین جذابیت را برای نسل جدید دارند.

گرایش جوانان به مشاغل کاذب و غیررسمی، ریشه در مشکلات ساختاری اقتصاد، نظام آموزشی و فرهنگ کار دارد. با این حال، با برنامه‌ریزی دقیق و اصلاحات اساسی می‌توان این چالش را به فرصتی برای همسو کردن آرزو‌های نسل جدید با نیاز‌های واقعی بازار کار تبدیل کرد. آینده از آن جوامعی است که بتوانند بین نوآوری و ثبات، بین سنت و مدرنیته، تعادل برقرار کنند.

جوانان امروز به دنبال خلاقیت و درآمد بالا هستند. اگر نظام آموزشی و سیاست‌های اشتغالزایی با این نیاز‌ها هماهنگ نشوند، شکاف بین تحصیلکردگان و بازار کار بیشتر خواهدشد. فراموش نکنیم، آینده از آن کسانی است که مهارت‌های آینده دار را زودتر بیاموزند.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از برنا، تاریخ انتشار: 17خرداد1404، کدخبر:2226428، borna.news