شعار سال: هادی خسروشاهین؛ ارسال سیگنالهای متقابل میان ایران و آمریکا برای احیای برجام آغاز شده است. از یک طرف ایران تعلیق پروتکل الحاقی را بصورت حداقلی به انجام رساند و به جای قطع همکاری کامل با آژانس راهبرد همکاری محدود را برگزید. در مقابل آمریکا نیز تصمیم گرفت در پاداش این اقدام ایران و باز نگه داشتن روزنه برای مذاکرات آتی تا ٣ماه دیگر یک میلیارد دلار از پولهای بلوکه شده ایران در کره جنوبی را بدون دست زدن به شاکله اصلی تحریمها روانه کانال سوئیس کند تا ایران کمبودهای خود را در حوزه غذایی و دارویی برطرف کند.
(پیش از این در مقالات متعددی این موضوع را یاداور شده بودم) اما سوال مهم در اینجا این است که چرا در میانه این سیگنالها متقابل بایدن به اولین اقدام نظامی خود علیه شبه نظامیان حامی ایران در عراق و سوریه دست زده است و همینطور در واکنش به اقدامات اخیر ایران درصدد است قطعنامهای علیه تهران در شورای حکام به تصویب برساند. دلیل کاملا مشخص است.
هزینههای مذاکرات آتی با ایران
بایدن و دولت اش نمیخواهند این سیگنال به طرفهای منطقهای و مخالفان داخلی در واشنگتن مخابره شود که این دولت در برابر ایران نرم و ضعیف ظاهر شده است. به عبارت دیگر بایدن با انجام این اقدامات میخواهد هزینههای مذاکرات اتی با ایران جهت احیای برجام را سرشکن و مدیریت کند. پس در عین ارسال سیگنالهای تشویقی اقدامات تنبیهی محدود و مدیریت شده را هم در پیش میگیرد که مانع از اقدامات تخریبی مخالفان برجام برای برهم زدن بازی بطور کامل شود. در عین حال با این اقدامات تهران را نیز از سوبرداشت در مورد انعطاف پذیری دولت امریکا بدلیل مشکلات داخلی و همینطور رقابت با چین برحذر میدارد؛ بنابراین علائم موجود نشان میدهد که مقاومتها و پافشاریها بر اینکه چه کسی گام اول را برمی دارد از سوی هر دو طرف نه در کلام بلکه در عمل بطور تدریجی در حال شکسته شدن است. اگرچه این اقدامات بسیار کوچک به نظر میرسد، ولی نیاز دو طرف به انجام مصالحه میتواند به اقدامات بزرگ در ماههای اتی هم منجر شود (اثر پروانهای؛ از بهم خوردن بالهای یک پروانه اب و هوای اقیانوسی کالیفرنیا میتواند به اب و هوای طوفانی تبدیل شود)
در هفتههای آتی میتوان منتظر اقدامات بیشتری از سوی دو طرف بود؛ از جمله ویو کردن (متوقف) تحریمهای امریکا در مورد صدور مازاد اورانیوم غنی شده و اب سنگین و ازادسازی پولهای بیشتر بلوکه شده ایران در کره جنوبی و ژاپن و فعالتر شدن کانال سوییس و اینستکس. (در این مرحله بدلیل حفظ تحریمها پولی مستقیما به ایران داده نمیشود و در قالب اعتبار در اینستکس و کانال سوییس امتیازاتی واگذار خواهد شد و یا حداکثر با مجوز اوفک چند بانک خاص مجوز مییابند از طرف ایران پرداختهایی انجام دهند) ایران هم میتواند در مقابل کنترل بیشتری بر گروههای شبه نظامی خود انجام دهد و موجبات ازادی زندانیان دو تابعتی را فراهم و از اقدامات بیشتر در حوزه هستهای پرهیز کند. با این حال تا احیای کامل برجام هنوز زمان زیادی باقی است و رسیدن دو طرف به نقطه تعادلی زمان بر خواهد بود. ضمن اینکه اقدامات مخالفان احیای برجام نیز میتواند این روند را کندتر کند.
هرچه هست اقدام نظامی بایدن در سوریه (پاسخ بایدن به حملات اربیل نه در عراق بلکه در سوریه انجام شد و از میان گزینههای پیشنهاد شده از سوی پنتاگون کم شدتترین آن برگزیده شد) و حتی صدور قطعنامه احتمالی علیه ایران در آژانس را باید اقدامات تاکتیکی واشنگتن تلقی کرد. راهبرد اصلی بایدن احیای برجام به عنوان اولین گام جهت کاهش تنشها و در عین مهار قدرت هستهای ایران است.
بایدن نیاز مبرمی به ثبات در منطقه دارد؛ بنابراین از مدل رئالیسم تدافعی بهره خواهد برد. یعنی ثبات از طریق موازنه میان نیروهای رقیب. بازبینی در روابط با ریاض و تل اویو و همزمان با آن کنترل قدرت ایران از طریق ابزارهای دیپلماتیک (چماق و هویج)؛ این راهی مقرون به صرفه است و میتواند باعث شود که عمده تمرکز آمریکا صرف بازسازی طبقه متوسط امریکایی و نبرد با چین شود؛ البته اگر همه چیز بر اساس پیش بینیها پیش رود. در این میان اقدامات تخریبی مخالفان برجام میتواند همه برنامههای دولت بایدن را در چشم برهم زدنی به رویای غیرممکن تبدیل کند.
شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از اقتصاد نیوز، تاریخ انتشار: ۱۰ اسفند ۱۳۹۹، کدخبر:۳۹۵۸۵۷، eghtesadnews.com