«جان کری و محمدجواد ظریف برنده جایزه چتم هاوس شدند»، این خبر در حالی دو روز است جزو عناوین پربازدید خبرگزاری‌های مطرح دنیا قرار گرفته که وزارت امور خارجه رسماً عنوان کرده ظریف برای دریافت این جایزه به انگلیس نخواهد رفت؛ اقدامی که می‌تواند نوعی «نه» محترمانه از سوی ایران به این اندیشکده انگلیسی باشد.

اگرچه سخنگوی وزارت خارجه در ژستی دیپلماتیک برای آنکه روابط تازه شکل گرفته ایران و انگلستان بار دیگر رو به سردی نرود، از قول محمدجواد ظریف عنوان کرد: « این جایزه متعلق به ملت ایران به خاطر مقاومت‌های جانانه‌شان برابر فشارها و تحریم‌های چند سال اخیر است. ملت ایران با خردورزی در برابر این فشارها ایستادگی کردند و در نهایت با حمایت‌های مردم، توانستیم با توافق برجام، قطعنامه‌های ظالمانه شورای امنیت علیه ایران و تحریم‌هایی را که در این زمینه وجود داشت، لغو کنیم و این جایزه متعلق به ملت ایران است.» این در حالی بود که وزارت خارجه تاکنون هیچ موضع رسمی در خصوص پذیرش یا رد این جایزه توسط محمدجواد ظریف نداشته است.

 چتم ‌هاوس؛ نهادی برآمده از دل جنگ

تأسیس چتم هاوس به توافق نخبگان دو کشور انگلیس و امریکا پس از جنگ جهانی اول برای تأسیس مؤسسه امور بین‌الملل با دو شاخه انگلیسی و امریکایی برمی‌گردد و ماحصل یکسری نشست‌های غیررسمی در سال 1919 در پاریس است. اهداف این دو نهاد مشابه و هر دو شاخه، مؤسسه امور بین‌الملل بودند. شعبه انگلیسی این مؤسسه در سال 1920 با عنوان مؤسسه سلطنتی امور بین‌الملل و بعداً چتم هاوس و شعبه امریکایی آن یعنی شورای روابط خارجی (CFR) متعاقباً و در سال پس از آن تأسیس شد، بنابراین چتم هاوس تقریباً همان نقشی را در انگلیس ایفا می‌‌کند که شورای روابط خارجی (CFR) در امریکا دارد، هر دوی این مؤسسات عناصر اصلی و محوری در نهادهای سیاست خارجی کشور متبوع خود هستند که بنابر اظهار برخی صاحبنظران به تشکیلات سیاسی انگلیسی- امریکایی موسوم است. نکته مهم در خصوص این مؤسسه آن است که گزارش‌های چتم هاوس، نقش پررنگی در تعیین سرفصل‌های سیاست خارجی، نه فقط در بریتانیا که تقریباً در همه کشورهای توسعه‌یافته بازی می‌کند.

 نقش چتم هاوس در فشارها به ایران

حال با تأکید مجدد بر این نکته که چتم هاوس نقشی اصلی در تعیین سر فصل‌های سیاست خارجی کشورهای مختلف دارد، باید بر این نکته تأکید کرد که گزارش‌ها و نشست‌های مختلف این اندیشکده انگلیسی نقش مهمی در همراه کردن فشارها به ایران در پرونده هسته‌ای داشت. به عنوان نمونه در نوروز سال 1390 و کمی قبل از آغاز دور تازه‌ای از تحریم‌ها علیه ایران، این اندیشکده به بهانه پیام نوروزی باراک اوباما به ایرانیان، فشارهای امریکا به ایران برای توقف برنامه هسته‌ای را ناکافی دانست و در آن زمان سخن از حمله نظامی علیه ایران به زبان آورد.

در گزارش آن زمان چتم هاوس آمده بود: «در ژانویه و فوریه امسال، کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران رفتند ولی هیچ پیشرفتی نداشتند و به آنها اجازه دسترسی به مجتمع‌های نظامی در پارچین داده نشد، اگرچه پس از آن ایران اعلام کرد که اجازه دسترسی را تحت شرایط خاصی اعطا خواهد کرد. ایران به عنوان کشوری که تحت تحریم‌های بین‌المللی قرار دارد، دستاوردهای مهمی داشته است. این کشور توانسته با کمک چهار آبشار جدید سانتریفیوژ در فردو و اضافه‌کردن 15 آبشار دیگر سانتریفیوژ در نطنز، تولید اورانیوم با غنای 20 درصد را ماهانه سه برابر کند، بنابراین آیا جایی برای خوش‌بینی باقی‌ مانده است؟ اوباما از سخن گفتن بی‌قید و شرط درباره جنگ انتقاد کرد؛ موضعی که از سوی رهبر عالی ایران، آیت‌الله خامنه‌ای مورد استقبال قرار گرفت. در روز هشتم مارس، اتحادیه اروپا موافقت کرد تا گفت‌وگوها با ایران در قالب گروه 5+1 (پنج عضو دائم شورای امنیت به‌علاوه آلمان) آغاز شود. شاید یکی از راه‌های حل این مناقشه این است که بفهمیم مردم عادی چگونه فکر می‌کنند.» پس از آن این گزارش باعث شد آخرین مرحله از فشارهای اقتصادی و سیاسی به ایران توسط غرب آغاز شود.

در نمونه‌ای دیگر، مؤسسه چتم هاوس با انتشار گزارشی پیش از انتخابات سال 88، جزو اولین نهادهای غربی بود که از احتمال تقلب یا به قول خودشان «بی‌نظمی در برگزاری انتخابات» آن سال سخن به میان آورد و زمینه‌ساز شکل‌گیری این توهم در اذهان برخی نخبگان داخلی شد، بنابراین باید پذیرفت که چتم هاوس یک مؤسسه قوی و اثرگذار با روابطی پنهان و سری است که از همین قدرت اثرگذاری خود سوءاستفاده می‌کند تا روندهای سیاست خارجی کشورهای دنیا را دستکاری و به نفع سیاست‌های بریتانیا و امریکا تغییر دهد.

  جایزه‌ای با اهداف خاص

حال مؤسسه انگلیسی چتم هاوس براساس همین رویکرد که به دنبال پیشبرد اهداف خاص خود در کشورهای مختلف است، پروژه‌‌ای را تحت عنوان اهدای جوایز به برخی چهره‌ها از سال 2005 آغاز کرده است. براساس آنچه خود این مؤسسه ادعا می‌کند، این جایزه سالانه به شخص، اشخاص یا سازمان‌هایی اعطا می‌شود که اعضای چتم هاوس آنها را مؤثرترین افراد در بهبود روابط بین‌المللی در سال پیش تشخیص دهند، اما مرور چهره‌هایی که تاکنون موفق به دریافت این جایزه شده‌اند، می‌تواند این ادعا را به اثبات برساند که این اقدام، صرف اعطای یک جایزه بین‌المللی نیست و به دنبال تقویت کسانی است که در مسیر اهداف خاص انگلیس حرکت کرده‌اند. به عنوان نمونه نخستین برنده جایزه چتم هاوس ویکتور آندریوویچ یوشچنکو رئیس‌جمهور غربگرای اوکراین بود.

همچنین یکی دیگر از برندگان این جایزه «موزه بنت ناصر بن عبدالله المسند» یکی از همسران امیر پیشین قطر بود که نقش مهمی در ترویج فمنیسم در میان زنان مسلمان داشت. عبدالله گل، رئیس‌جمهور پیشین ترکیه، آنگ سان سو چی یکی از مخالفان حکومت میانمار، هیلاری کلینتون وزیر امورخارجه پیشین امریکا و همسر بیل گیتس نیز از دیگر دریافت‌کنندگان این جوایز بودند. امسال نیز این جایزه به صورت مشترک به جان کری و محمدجواد ظریف رسیده است.

 ظریف واکنش نشان دهد

اما یک واقعیت مهم که مورد تأکید سخنگوی وزارت امور خارجه نیز قرار گرفته آن است که چتم هاوس برای قرار دادن نام ظریف در لیست این جایزه، از او اجازه نگرفته است و می‌توان گفت که وزیر امورخارجه کشورمان به صورت ناخواسته در این پازل قرار گرفته است. مؤید این موضوع نیز عدم‌سفر ظریف به لندن برای دریافت این جایزه است، اما به نظر می‌رسد بهتر است دکتر ظریف شخصاً نیز واکنشی رسمی به این اقدام مؤسسه انگلیسی چتم هاوس نشان دهد، گرچه همگان می‌دانند وزیر امورخارجه کشورمان نسبتی با این جوایز استعماری ندارد.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری تسنیم، تاریخ انتشار 6 آبان 1395، کد مطلب:  1222740  : www tasnimnews.com