شعار سال: فاطمه سادات اشرفی‌زاده- چند روزی به برگزاری انتخابات ۱۴۰۰ باقی مانده است. هر چند انتظار می‌رفت برنامه‌های تبلیغاتی نامزد‌ها و مناظره‌ها، شور و حالی در فضای جامعه بدمد، اما بیش از شور و حال، بلاتکلیفی و ناامیدی در جامعه دیده می‌شود.

عدم تایید صلاحیت برخی داوطلبان، از طرف شورای نگهبان، صدای خودی‌ها را هم درآورد.

وقتی افرادی با سابقه بیشتر در کار اجرایی و توانمندی‌های نسبتا بالاتری نسبت به تایید شدگان فعلی، کنار گذاشته شدند، انگیزه مشارکت هم پایین می‌آید.

در گزینش برای نمایندگان مجلس، شورا‌ها و ریاست جمهوری، بیش از آنکه به توانمندی اشخاص توجه شود، معیار‌های ایدئولوژیک و ملاحظات سیاسی مورد توجه قرار می‌گیرند. گزینش‌های شورای نگهبان و قوانین حاکم، محدودیت‌هایی ایجاد می‌کند که بخش زیادی از نخبگان و افراد توانمند نمی‌توانند وارد رقابت‌های انتخاباتی شوند. اگر احزاب در کشور مان شکل می‌گرفت و اگر شیوه ارزیابی و تایید صلاحیت به دست قشر خاصی نبود، در آن صورت نخبگان و کسانی به مراتب قویتر می‌توانستند در این جایگاه حضور یابند و نماینده اقشاری از جامعه باشند

سطح نازل پرسش و پاسخ‌ها، نوع برخورد نامزد‌ها و کیفیت اجرای برنامه، به گونه‌ای است که جذبه‌ای ایجاد نمی‌کند. در مناطره پرسش‌هایی مطرح می‌شود که نامزد‌ها باید در سه یا چهار دقیقه پاسخ دهند و معمولا پاسخ مناسبی دریافت نمی‌شود. بسیاری از موارد نامزد‌ها به جای پاسخ به پرسش مجری، با تاکید بر مهم بودن موضوع مطرح شده، سپس همان مسئله را بازگو می‌کنند و چهار دقیقه را به پایان می‌برند بدون اینکه راهکار مشخصی ارائه دهند.

 

مشکل دیگری که در طراحی مناظرات به چشم می‌خورد این است که معمولا یک سوال مشخص برای همه مطرح نمی‌شود تا امکان مقایسه پاسخ همه نامزد‌ها برای مخاطبین فراهم گردد. از طرفی شیوه طرح پرسش، به مصاحبه بیشتر شباهت دارد و زمان اندک پاسخگویی، مجالی برای تشریح یک مسئله نمی‌دهد.

نامزد‌ها در باره معیشت و ازدواج جوانان به وعده‌های بدون پشتوانه و غیر عقلانی توسل می‌جویند و در تشریح مسائل اقتصادی به تحریم‌ها اشاره نمی‌کنند یا به صورت گذرا اشاره می‌کنند، چون تحریم‌ها به سیاست خارجی گره خورده اند و در سیاست خارجی، معمولا تصمیمات را نهاد‌های بالادستی می‌گیرند.

سوالات مناظره‌ها نیز به گونه‌ای طراحی شده اند که نامزد‌ها، نمی‌توانند به جزئیات بپردازند.

محدودیت‌های اجرایی رئیس جمهور

ظاهرا کسانی که آماده شده اند تا قبای ریاست جمهوری را بر تن کنند، در این مناظرات از ورود به حوزه سیاست خارجی، از تشریح وضعیت تحریم‌ها و برجام منع شده اند.

در کشور ما رئیس جمهور که شخص اول قوه اجرایی است در انتخاب بعضی وزرا، در تصمیم گیری‌های سیاست خارجی، در نظارت بر فضای مجازی، بر صدا و سیما، تصمیم گیری مجلس خبرگان و شورای نگهبان و نهاد‌های قدرتمند اقتصادی و. دخالتی ندارد.

این محدودیت‌ها تعارضات فراوانی ایجاد می‌کنند. نهاد‌های بالادستی که معمولا پاسخگو نیستند، در امور سیاسی و اقتصادی، انسداد‌هایی ایجاد می‌کنند که زیان‌های آن را مردم باید تحمل کنند.

انتظار می‌رفت نامزد‌ها در مناظرات و برنامه‌های تبلیغاتی به این محدودیت‌ها اشاره می‌کردند که سطح توقعات مردم از کاندیدا‌ها معلوم شود.

اصولا وقتی قرار است رئیس جمهور منتخب مردم در اصلی‌ترین مسائل، اختیاراتی نداشته باشد وقتی وزرای انتخابی او باید مورد تایید نهاد‌های بالادستی باشند، وقتی وزیر امور خارجه او فقط یک مجری است، مفهوم انتخابات هم زیر سؤال می‌رود.

مسائلی که در مناظرات مغفول مانده اند

در مناظره‌ها بسیاری از مسائل مهم کشور مطرح نمی‌شوند. مسائل مربوط به آموزش و پرورش، محیط زیست، بحران آب، صنعت گردشگری، مقابله با کرونا، زندانیان سیاسی، حضور نیرو‌های نظامی در کشور‌های دیگر، مهاجرت و. مسائلی هستند که در این مناظرات مغفول مانده اند.

آموزش و پرورش که یکی از زیربنایی‌ترین نهاد‌های اجتماعی است، با مسائل متعددی روبه روست.

تنوع مدارس در کشور، جذب نیرو‌های غیر متخصص برای شغل تخصصی تدریس، دانشگاه فرهنگیان، سرانه ناچیز مدارس و ناهمسانی حقوقی فرهنگیان با اقشار دیگر، از موضوعاتی هستند که در گفتگو‌های نامزد‌های انتخابی، مطرح نمی‌شوند. اگر حرفی از آموزش و پرورش به میان می‌آید، با کلی گویی چند جمله در همدردی با معلمان گفته می‌شود و مشکلاتی را که همه می‌دانند، بازگو می‌کنند بدون اینکه برنامه مشخصی برای حل مشکلات داشته باشند. این برخورد‌ها نوع نگرش افراد را نسبت به جایگاه آموزش و پرورش نشان می‌دهد.

معیار‌های ناکارآمد گزینش

سطح توانمندی و مدیریتی کاندیدا‌ها را در مناظره‌ها و برنامه‌های تبلیغاتی آن‌ها می‌توان دریافت. عدم ارائه برنامه‌ای مدون، ناکارآمدی در تشریح مسائل، کلی گویی، پاسخ‌های غیر مرتبط و وعده‌های بی پشتوانه از ویژگی‌های بارز این مناظرات است.

این وضعیت، گویای این واقعیت است که سطح گزینش‌های شورای نگهبان، تنزل یافته است. این چینش ناشیانه نشان می‌دهد که در معیار‌های گزینش، یک دست بودن مجموعه مورد نظر بوده است و تخصص و توانمندی افراد چندان مورد توجه نیست حتی اگر به انتخابات غیر رقابتی ختم شود.

نامزد‌ها بدون ارائه برنامه مشخص ادعا دارند دُن کیشوت وار، فقر، بیکاری و تورم را برمی دارند. هیچ کدام از آن‌ها، صادقانه از محدودیت‌های قانونی که بر سر راه قوه مجریه است، سخن نگفتند.

اگر احزاب در کشور مان شکل می‌گرفت و اگر شیوه ارزیابی و تایید صلاحیت به دست قشر خاصی نبود، در آن صورت نخبگان و کسانی به مراتب قویتر می‌توانستند در این جایگاه حضور یابند و نماینده اقشاری از جامعه باشند.

در یک جامعه، انتخابات نشانه‌ای از دموکراسی و دادن حق انتخاب به مردم است، اما زمانی که فقط چند نفر به جای یک ملت انتخاب می‌کنند و مردم باید از بین گزینش‌های آن‌ها، یک نفر را برگزینند، انتخابات، از مفهوم واقعی خود دور می‌شود.

حافظ این حال عجب با که توان گفت که ما

بلبلانیم که در موسم گل خاموشیم

شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از صدای معلم، تاریخ انتشار: ۲۲ خرداد ۱۴۰۰، کد خبر: ۲۱۱۶۱، www.sedayemoallem.ir