شعارسال: در این نوار باشکوه – که مهاجمان بالقوه به واسطه آن قله‌های بلند و گذرگاه‌های باریک و مستعد کمین که در محاصره کوه‌ها قرار گرفته، توان ورود به آن را ندارند – مبارزان و مجاهدان سابق و کماندو‌های افغان که در روز‌های پس از فروپاشی دولت در آنجا از نو خود را سامان دادند، وعده داده‌اند که تا آخرین نفر بجنگند. دره پنجشیر با آن سابقه مقاومت و آن شهرت نفوذناپذیری‌اش مکانی ایده‌آل برای نیرو‌هایی است که قصد دارند در برابر شورشیان بایستند و پایگاهی برای خود داشته باشند. در ۶ سپتامبر طالبان مدعی تسخیر کل ولایت پنجشیر شد؛ پیروزی چشم‌گیر در منطقه‌ای که تهاجم شوروی را در دهه ۸۰ دفع کرد و طی دوره حاکمیت طالبان از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ هم دژ تسخیرناپذیری بود که نیرو‌های طالبان یارای ورود به آن را نداشتند.
«جیم هایلبروک» و «ویکتور. جی. بلو» در گزارش ۱۷سپتامبر برای نیویورک‌تایمز نوشتند: روز سه‌شنبه ۲۳ شهریورماه تیم نیویورک‌تایمز برای اولین‌بار از زمان فروپاشی دولت افغانستان (۱۵آگوست) و روی کار آمدن طالبان سفری به دره پنجشیر داشت. در کناره‌های جاده، پوستر‌هایی از رزمندگان کشته‌شده مقاومت از جنگ‌های قبلی به چشم می‌خورد که همگی پاره شده بودند. این جاده معمولا پرترافیک اکنون مملو از گله‌های سرگردان بود و سکوت موجود در آنجا هر از گاهی با صدای اذان و شعار‌های طالبان که از بلندگوی چند کامیون پخش می‌شد، می‌شکست. سخنگوی جبهه مقاومت می‌گوید که جنگ هنوز به پایان نرسیده است.


 علی میثم نظری، از طریق واتس‌اپ به نیویورک‌تایمز گفت: «نیرو‌های ما در تمام دره جای گرفته‌اند. نیرو‌های شوروی هم وقتی وارد پنجشیر شدند و طی چند روز و چند هفته شاهد هیچ درگیری‌ای نبودند، ادعای پیروزی کردند؛ اما مجاهدین در دهه ۸۰ در انتظار ماندند و در موقع مناسب دست به حمله زدند.»، اما در سفری ۴۰ مایلی در این ولایت و مرکز آن یعنی «بازارک»، چنین به نظر می‌رسید که جنگ تا حد زیادی متوقف شده است (لااقل برای مدتی) و به نظر می‌رسد مقاومت هم محدود به کوه‌هایی است که به لحاظ عملی با پای پیاده یا خودرو امکان دسترسی به آن‌ها نیست. بیشتر ساکنان پیش از نبرد از منطقه گریخته‌اند. آن‌هایی که مانده‌اند با افزایش شدید قیمت مواد غذایی و یا حتی فقدان غذا دست به گریبانند. طی هفته‌های نبرد و حتی پس از آن، گزارش‌هایی از طالبان منتشر می‌شد که علیه رزمندگان دستگیر شده مقاومت و غیرنظامیان دست به خشونت و سوءاستفاده‌های حقوق بشری زده است. با این حال، تایید یا رد روایت‌های مربوط به تفتیش‌های خانه به خانه و دستگیری‌ها و نیز اعدام‌های عمومی – که طالبان همگی را انکار می‌کند- غیرممکن است. به‌دلیل قطع برق و برج‌های مخابراتی و تلفن همراه، یک خلأ اطلاعاتی به‌وجود آمده است که به سرعت می‌تواند با روایت‌های ضد و نقیض و ادعا‌های مربوط به قتل عام، پاک‌سازی قومی و اتهامات دروغین پر شود. ویدئو‌هایی که به‌طور گسترده در فضای مجازی منتشر می‌شود و نشان می‌دهد که پهپاد‌های پاکستانی در این دره مشغول عملیات هستند و همگی تصاویری ساخته‌شده و برگرفته از یک بازی ویدئویی است. ویدئوی دیگری از انبوه پول نقد و طلا که در خانه امرالله صالح یافت شده است، از سوی برخی اعضای طالبان تایید و از سوی برخی دیگر رد می‌شود.

 

«هایلبروک – بلو» به نقل از «پاتریشیا گوسمن» مدیر ارشد سازمان دیده‌بان حقوق بشر آسیا نوشتند که این سازمان ادعا‌های بی‌شماری درباره جنایت‌ها و کشتار‌ها را با جدیت دنبال کرده، اما تایید آن‌ها نیاز به تلاشی طاقت‌فرسا دارد. خانم گوسمن می‌گوید: «کوهی از اطلاعاتی تاییدنشده در رسانه‌های اجتماعی وجود دارد؛ اما آنچه مورد نیاز است، بررسی معتبر ادعا‌های مربوط به اعدام‌ها و دیگر سوءاستفاده‌هاست. هیچ راه دیگری برای اثبات حقیقت و فشار برای پاسخگویی وجود ندارد.» اوایل هفته جاری، «بصیر عبدل» که ۴۰ سال را در آلمان زندگی کرده است و خودرو به افغانستان و خاورمیانه صادر می‌کند، از طریق پنجشیر به خانه‌اش رفت؛ جایی که وی آن را متروکه یافت. او می‌گفت: «همه می‌گویند طالبان، طالبان. بنابراین، من به خودم گفتم باید این را از نزدیک ببینم.» عبدل ۵۸ساله می‌گوید به محض رسیدن به خانه، مبادرت به ارزیابی آسیب کرد: چند پنجره شکسته، نشانه‌هایی از مهاجمانی که در اتاق‌ها خوابیده بودند. برخی چکمه‌های رزمی را رها کرده بودند و یک روسری نارنجی هم روی بند آویزان بود. او می‌گفت: «نمی دانستیم آیا این کار طالبان است یا دزدان. اما وقتی من آنجا را ترک کردم، مردم حمله کردند.»

در بیرون از خانه، عبدل افق را برانداز می‌کرد. او می‌گفت: «دره خیلی ساکت است.» در جاده‌ای در همان حوالی، نیرو‌های طالبان سوار بر خودرو‌هایی بودند که هنوز نشانه‌هایی از دولت ساقط‌شده افغانستان را بر خود داشت. فرمانده یکی از این واحد‌ها می‌گوید: «جنگ در پنجشیر تمام شده است. صلح برقرار خواهد شد. آن‌هایی که سلاح بر زمین گذاشته‌اند، مورد استقبال ما بودند و آن‌هایی که جنگیدند، اوضاع برای آن‌ها خوب پیش نخواهد رفت.» این فرمانده طالبان که خود را با نام مستعار «سباوون» معرفی می‌کرد، افزود: ۲۰۰ تن از نیروهایش مورد استقبال مردم شمال قرار گرفتند. در امتداد جاده اصلی در جنوب بازارک، نشانه‌های درگیری سنگین دیده نمی‌شد. برخی ساختمان‌ها پنجره‌های شکسته داشتند و بر روی برخی دیوار‌ها هم گلوله‌های قدیمی جای داشت؛ اما نشانه‌ای از آسیب ساختاری پیدا نمی‌شد.

شعارسال، بااندکی تلخیص واضافات برگرفته از خبرگزاری اقتصاددان، تاریخ انتشار:۲۸ شهریور ۱۴۰۰، کدخبر:۶۱۲۱۷، http://www.eqtesaddan.ir/