کشور مالزی یکی از غنی ترین کشورهای مسلمان در آسیاست،این کشور در آسیایجنوب شرقی قرار داشته و از صادر کنندگان قلع،کائوچوی طبیعی و چوب های سخت استوایی می باشد، مالزی از اولین تولید کننده نخل در دنیا و همچنین دارای منابع عظیم گاز و نفت می باشد، این کشور از دو بستر یعنی بازار و ایجاد انگیزش های غبر بازاری در اقتصاد استفاده کرده است.

به عبارتی بخش اعظم از تخصیص منابع را به بازار سپرده و برای هدایت صادرات به بخش انگیزشی توجه ویژه ای داشته ،تا بنگاها به واسطه رقابت به رشد سریع تری دست پیدا کنند . تغییر در مالزی مثل اکثر کشورهای آسیای شرقی تغییر از بالا به پایین صورت گرفته است،یعنی برنامه ریزی از بالا و اجرای آن از پایین بخصوص در بخش خصوصی و بدنه اجتماعی انجام گردید. برنامه های این کشور در سومین سند چشم انداز مبتنی بر دانش محوری بود . آنها با استفاده از اقتصاد دانش محور در کشورشان توانستند ظرفیت ایجاد تکنولوژی بومی و طراحی توسعه و بازاریابی ،محصولات جدید را افزایش و پایه های درون زای خود را توسعه دهند. مبنای استفاده از اقتصاد مبتنی بر دانش محوری در این کشور ، تغییر استراتژی رشد مبتنی برنهاده ،به استراتژی رشد مبتنی بربهره وری بوده است .

این کشور از سال ۱۹۹۰ شروع به بستر سازی اقتصاد دانش محور کرد و توانست تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات رازیربنا و ستون اصلی اقتصاد ملی قرار دهد. بر این اساس، مالزی در دو زمینه ثبات در محیط اقتصاد کلان و رشد سریع صادرات ، توانست به موفقیت مناسبی برسد.

ثبات در اقتصاد کلان از طریق مدیریت در کسر بودجه های دولتی ،کنترل های مالی و پولی جهت حفظ نرخ تورم در سطح پایین ، مدیریت صحیح داخلی و خارجی و تنظیم نرخ ارز بدست آمد(برخلاف بعضی کشورها مثل ایران، مالزی همراه با تثبیت نرخ ارز ، اقدام به شناورسازی آن با نرخ تورم نمود،تا کنترل های ایجاد شده باعث ایجاد تقاضای اضافی ارز بدلیل نرخ بهره مثبت نگردد).

تاکید این کشور بر صنایع کوچک و متوسط و نیز توسعه و گسترش این صنایع نیز از عوامل مهم دیگری در توزیع و رشد به شمار می رفت. پایه چنین حرکت شتابانی را شخصیتی تحول گرا بنام ماهتیر محمد ایجاد کرد ،اواعتقاد دارد که یک دولت نمی تواند در کوتاه مدت کاری انجام دهد و نیاز است حداقل در یک دوره ۱۰ ساله به اهداف خود دست پیدا کند ،زیرا طرح های توسعه نیازمند زمان بوده و رهبران نباید سریع عوض شوند چون ایده ها فراموش می شود. او اعتقاد داشت که برای توسعه دو راهکار وجود دارد یا اینکه خارجی ها کشورمان را با تکنولوژی خود صنعتی کنند و یا اینکه خودمان توسعه پیدا کنیم.مالزی از بین این دو گزینه ، گزینه اول را انتخاب کرد. این در حالی بود که اکثر کشورها، دست به ملی کردن شرکت ها زده بودند، مالزی از این امر پیروی نکرد و سعی نمود با ورود تکنولوژی به کشورش، شهروندان مالزی به واسطه حضور خارجی ها ،هم علم و دانش کسب نموده و هم تخصص یاد بگیرند، و هم اینکه با این کار اشتغال ایجادشود.

ماهتیر محمد که چهارمین نخست وزیر مالزی بود توانست با این اندیشه کشورش را از فقر ۷۰%درصدی نجات داده و فقر را به ۴%درصد برساند و دولت متحدی که تا قبل از سال ۱۹۶۲ و جود نداشته بوجود بیاورد،و ایالت های گوناگون کشورش را تحت حکومت مرکزی یکنواخت کند. مالزی در زمان ماهتیر نرخ تورمش به طور متوسط تک رقمی بود و صادراتش رشد خوبی داشته،ماهتیر محمد اعتقاد داشت که دولت نقش فعالی را باید در کشور ایفا کند و در واقع نقش (حمایت گرایی سازنده)را بازی نموده و دولت در هیچ زمینه ای با حضور بخش خصوصی فعال وارد نشود چیزی که در بیشتر کشورهای خاورمیانه برعکس آن عمل می شود.

از دیگر کارهای تاثیر گذار ماهتیر محمد این بود که نگذاشت تا صنایع کشور ملی شود. این در حالی بود که در بیشتر کشورها این اتفاق رخ داده بود، او حتی از ملی کردن صنایع مادر مثل فردوگاه و شرکت های عمرانی عظیم دولتی ،خطوط هوایی ،آب و برق خوداری،وبسیاری از شرکت های کوچک دولتی را به خصوصی تبدیل کرد،در واقع تعامل دولت و بخش خصوصی از دستاورد خوب ماهتیر بود.

در زمینه سیاست خارجی راه تعامل با دنیا رابرگزید و نشان داد که باید از مزیت های تجارت خارجی نهایت استفاده را ببرد ،این اندیشه تا آنجا پیش رفت که او زبان اصلی دانشگاها و مراکز علمی و حتی بسیاری از مدارس را به انگلیسی تغییر داد،تا آنجا پیش رفت که شرکت های چند ملیتی با علاقه به اقتصاد مالزی وارد شدند و به سرمایه گذاری وسیعی دست زدند. او در یک سخنرانی اعلام کرد که ما به جای استراتژی واردات ،استراتژی صادرات را پی گرفتیم و اجازه دادیم که خارجی ها با تکنولوژی خود کشور ما را صنعتی کنند،
در حالی که اگر خودمان می خواستیم هر یک از این تکنولوژی ها را بسازیم ۳۰ تا ۴۰ سال طول می کشید.

ثباتی که او ایجاد کرد باعث شد تا سرمایه گذاران خارجی برای حضور در بخش های مختلف اقتصادی در این کشور تمایل بیشتری نشان دهند،که این امر باعث سرمایه گذاری خارجی در صنعت گردشگری و توریسم گردید و باعث شد زمینه اشتغال و در آمد بالای اقتصادی را ایجاد کند، تا آنجا که به عنوان بزرگترین کشور گردشگری مسلمانان جهان انتخاب شود، که هم اکنون نیز ادامه دارد و یکی از کشورهای مسلمان و پیشرفته اقتصادی در جهان است که حرف اول را می زند ،علیرغم پیشرفت های که ترکیه به عنوان یک کشور مسلمان داشته و دارد . تاکید او بر حفظ استقلال و اتخاذ مواضع مستقل در برخورد با کشورهای بین اللملی و منطقه ای،پایبندی به فرهنگ و سنن مالزیایی و عدم تقلید از فرهنگ های دیگر ،و اعتقاد به اصلاحات سیاسی و دموکراسی از اندیشه تحول گرایانه ماهتیر محمد بود،او حتی بعضی از معیارهای غربی را مورد انتقاد قرار داد.

تاکید او که ما استقلال و اصرار وی بر سیاست های مستقل، توانست مالزی را از ورطه بحران اقتصادی ۱۹۹۷ نجات دهد، او نسبت به ارگان های پولی و بانک جهانی و صندوق بین اللملی پول بدبین بود و نگرفتن پول از این ارگان ها و سازمان ها را از افتخارات دوران خود می دانست. او اعتقاد داشت به جای دریافت کمک و وام ،از سرمایه های هنگفت کشورهای ثروتمند جهان در توسعه کشور خود استفاده کند و در عمل نیز توانست با استفاده از شرایط قانونی و اجتماعی وجذب سرمایه های خارجی، کشورش را بسازد.

مهمترین راهبردهای اقتصادی کلان طرح چشم انداز سوم ماهتیر به شرح زیر بوده اند :

1) بهبود بهره وری از طریق افزایش کل وضریب تولید برای رشد

2) رشد ناشی از تقاضای داخلی و تشویق سرمایه گذاری مستقیم خارجی در نواحی استراتژیک

3) گسترش بخش خصوصی برای رسیدن به رشد با سرعت مناسب

4) کاهش واردات صنعتی و افزایش دریافت خدمات برای رسیدن به حساب تراز پرداخت های پایدار

5) کاهش نرخ نوسان و پایداری قیمت ها

6) رسیدن به حد مازاد در بخش عمومی

7) فراهم کردن سطح قابل قبولی از پس اندازهای مالی به نوعی سرمایه گذاری

هم اکنون دولت مالزی در پی ایجاد بسترهای افق سال ۲۰۲۰ است که در آن پیش بینی شده که به کشوری توسعه یافته تبدیل شود.اهداف این توسعه که می تواند یک قدرت اقتصادی در آسیای شرقی و جهان شود به شرح زیر است:

1) تمرکز بر روی اشتغال و توسعه سریع در میان اجتماعات بومی از لحاظ صنعتی،تجاری به طوری که مشارکت قابل توجه بوم یان را در بخش های نوین اقتصادی موجب گردد.

2) توجه به سیاست ضد فقر با رویکرد از بین بردن کانون های فقر مبتنی بر انجام برنامه کاهش فقر.

3) اتکای هر چه بیشتر به بخش خصوصی در اهداف بازسازی شده و مشارکت آنها در ایجاد فضاهای گسترده تری برای فرصت های شغلی.

4) توجه به توسعه منابع انسانی به عنوان نیاز اساسی برای دست یابی به اهداف توسعه .

با برنامه های که دولت مالزی در پیش گرفته قطعا این کشور در چشم انداز آینده سیاسی و اقتصادی آسیایی شرقی و حتی جهان نقش بسزایی ایفا خواهد کرد، امید آنکه دست اندرکاران کشور ما به جای توجه بیش از حد به روسیه و چین ،نگاه ویژه ای به کشورهای مسلمان مثل مالزی و ترکیه داشته واز راهبردهای خرد و کلان این کشورهای جهت دست یابی به یک اقتصاد پویا و دراین حال بومی ، با مشارکت کشورهای موفق شرق آسیا (مالزی ،سنگاپور،کره جنوبی) گامی بلند در راستای رساندن کشور به جرگه اقتصاد های نوپا ونوین سوق دهند و از تکیه بیش ازحد به نفت و گاز در چشم انداز ۲۰ سال آینده دست بکشند ،بی جهت نیست که ماهتیرمحمد درمورد ایران می گوید(ایران یکی از پیشگامان تمدن بوده است که مالزی در مقایسه با آن هیچ است اما ما توانستیم با اندیشه درست بسیار سریع پیشرفت کنیم) پس ما نیز می توانیم . مهم این است که در همه مسائل از جمله اقتصادی و سیاسی علمی بیندیشیم.

با اضافه و تلخیص برگرفته از پایگاه خبری – تحلیلی اعتدال شرق ، مورخ 16 تیرماه 1394 ، http://etedaleshargh.ir .