شعارسال:  به نظر می‌رسد کشورهای حوزه خلیج فارس و در رأس آنها عربستان سعودی که همواره می‌خواهد نقش برادر بزرگتر را برای کشورهای عربی بازی کند همچنان از توافق هسته‌ای بین ایران و قدرت‌های بزرگ جهان خشمگین هستند. در شرایط فعلی که ایران با قدرت‌های بزرگ به توافق هسته‌ای رسیده است شرکت در اقدامات علیه داعش نیز موجب همگرایی ایران با کشورهای قدرتمند اتحادیه اروپا و آمریکا شده است. اگر به تاریخ رجوع کنیم مشاهده خواهیم کرد که در مسئله بحران «موشکی کوبا»(1) در دهه 60 میلادی در قرن گذشته، شوروی موفق شد آمریکا را بر سر میز مذاکره بیاورد و در اینجا به همه ثابت شد که شوروی می‌تواند به عنوان یک ابرقدرت و نیروی بازدارنده در مقابل آمریکا عمل کند.

کاری که ایران در توافق هسته‌ای به انجام رساند نیز شبیه این واقعه تاریخی است؛ چراکه ایران قدرت‌های بزرگ را پای میز مذاکره آورد و نشان داد کشوری تاثیرگذار در منطقه و نظام جهانی است و مسلماً این موضوع مورد رضایت عربستان سعودی نیست و این کشور که تأمین‌کننده اصلی منابع داعش است به اکراه مجبور شد تا در ائتلاف علیه داعش وارد عمل شود.

عربستان احساس می‌کند که ایران از انزوای سیاسی ساخته قدرت‌ها در حال خروج است و ترس عربستان از این است که تهران به محل گذر غول‌های تجاری، بازرگانان و جهانگردان تبدیل شود که در نهایت این موضوع ، بازگشت ایران به کانون سیاسی جهان را رقم خواهد زد.

در مقابل، عربستان با اعدام یک روحانی شیعه سعی داشت تا شیعیان کشور رقیب، یعنی ایران را در اقدامی هدفمند تحریک کند، همچنین در نظر داشت از مسئله حمله به سفارت و کنسولگری‌اش در ایران نهایت استفاده را ببرد. اما دولت روحانی و سیستم مدیریت دیپلماتیک ایران در حادثه حمله به سفارت عربستان بسیار هوشمندانه عمل کرد. البته مشابه چنین اقدامی در دوره دولت احمدی‌نژاد با حمله به سفارت انگلستان انجام شد اما دولت وی نتوانست ماجرا را مدیریت کند.

در مقابل حسن روحانی حمله به سفارت کشور عربستان را محکوم کرد و همزمان با دستگیری تعدادی از مهاجمان، تمام تلاش خود را برای جلوگیری از وخامت اوضاع به کار برد. از طرفی آیت‌الله محمد امامی کاشانی، امام جمعه موقت تهران، حمله به نمایندگی‌های عربستان سعودی در ایران را کار عده‌ای «نفوذی» دانسته و گفته افراد «نادان» هم در این حملات حضور داشته‌اند. احمد علم‌الهدی، امام جمعه مشهد هم این حمله را به ضرر منافع جمهوری اسلامی دانست. اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام هم هشدار داده است: «حمله به اماکن دیپلماتیک و تخریب و خشونت، ادامه راه را سخت و بحران‌های منطقه‌ای را تشدید خواهد کرد.»

محمدجواد ظریف نیز با اشاره به حادثه حمله به سفارت عربستان یادآور شده بود: «ما به این کار افتخار نمی‌کنیم، این حمله، اقدامی علیه امنیت ملی ایران بود.»

علاوه بر این جهت‌گیری‌ها وزارت کشور ایران در اطلاعیه‌ای رسمی تأیید کرده است که حادثه حمله به سفارت عربستان سعودی در تهران یکی از دلایل برکناری "صفرعلی براتلو" از معاونت امنیتی استانداری تهران بوده است. در نهایت "غلامعلی خوشرو" سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد هم با ارسال نامه‌ای به بان کی مون دبیرکل سازمان ملل اعلام کرد: «جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر تعهدات خود وفق حقوق بین‌الملل و اسناد بین‌المللی ذیربط خصوصاً کنوانسیون ۱۹۶۳ وین ناظر بر روابط کنسولی و کنوانسیون ۱۹۶۱ وین ناظر بر روابط دیپلماتیک، از هیچ اقدامی برای بازداشت کلیه عاملان بروز حادثه و پیگرد قضایی موضوع فروگذار نخواهد کرد و از این حمله متأسف است.»

اما از همه مهم‌تر سخن مقام معظم رهبری بود . ایشان در سایت اینترنتی خود بیان کردند: «این عمل هم به اسلام و هم ایران ضرر می‌رساند.»

همه این موارد، از یک‌دستی ، اتحاد و عقلانیت در دیپلماسی و سیاست خارجه ایران در مسئله حمله به سفارت و کنسولگری عربستان نشان دارد. درست است که کشورهایی مانند بحرین ، جیبوتی ، قطر و امارات متحده عربی قطع یا کاهش روابط را با ایران اعلام کردند اما واکنش کشوری مانند آمریکا و اتریش در این قضیه توصیه به این بود که عربستان و ایران بهتر است تنش‌ها را کاهش بدهند؛ در واقع عکس‌العمل به موقع مقامات ایران باعث شد دولت‌های بزرگ سرزنش و مجازاتی برای ایران در نظر نگیرند و این مورد را یک خطای ناخواسته تلقی کند.

همچنین چند روز بعد مسئله بازداشت تفنگداران دریایی آمریکا توسط نیروی دریایی سپاه پاسداران اتفاق افتاد که این قضیه از سوی هر دو طرف یعنی ایران و آمریکا خطای دریانوردی تلقی شد. ساعاتی پس از آزادی و رهایی بازداشت‌شدگان ، سردار علی فدوی فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که با مشخص شدن غیرعمدی بودن ورود غیرقانونی و غیرمجاز شناورهای رزمی آمریکایی به آب‌های سرزمینی ایران در خلیج فارس، بازداشت شدگان در آب‌های بین‌المللی رها شده‌اند. مهمتر از این وزارت خارجه آمریکا نیز از عملکرد ایران برای حل این مسئله قدردانی کرد. به این ترتیب، ماجرای توقیف شناورهای آمریکایی و سرنشینانش که می‌توانست یک بحران تلقی شود به یک نقطه اشتراک و همکاری تبدیل شد و به خوبی و خوشی پایان یافت.

نتیجه اینکه مسلماً دولتمردان عربستان از اینکه مشاهده می ‌کنند جمهوری اسلامی ایران در پی تحولات اخیر از انزوای سیاسی خارج شده و با قدرت‌های بزرگ جهان، بحرانی‌ترین مسائل را با دیپلماسی،گفت‌وگو، درایت و کمترین هزینه سیاسی حل می‌کند نگران و خشمگین هستند. ایران در حال به دست آوردن وجهه‌ای بالا در جهان است و دولتمردان عربستان احساس خطر می‌کنند؛ چرا که به نظر می‌رسد عربستان بسیاری از فرصت‌ها را از دست داده و با مذاکره‌ای که میان ایران و قدرت‌های جهان شکل گرفته است با به حاشیه‌رفتن ضرر کرده است.

بحران موشکی کوبا هنگامی که جان‌ اف کندی و نیکیتا سرگیویچ خروشچف در سال 1962 بر مسند قدرت بودند اتفاق افتاد. واقعه به این صورت بود که شوروی اقدام به استقرار و نصب پایگاه‌های موشکی در کوبا کرده بود که با تهدید اتمی شوروی توسط آمریکا و احتمال وقوع جنگ سوم جهانی مواجه شد. در نهایت با مذاکرات آمریکا و شوروی در اقدامی پایاپای موشک‌های مستقر در کوبا توسط شوروی و موشکهای مستقر در ترکیه توسط آمریکا بر چیده شد و بحران یافت.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری ایسنا، تاریخ انتشار: 3بهمن1394، کدخبر: 94110300961: www.isna.ir