فرهنگ و هنر - مشاهیر و شخصیت ها

بر اساس اخبار دریافتی ،جمال اجلالی صبح روز یکشنبه ۸ تیرماه 1404 پس از یک دوره بیماری در سن ۷۸ سالگی در منزل درگذشت. او از بازیگران با سابقه تئاتر، سینما و تلویزیون بود که می‌گویند استعداد بازیگری او را حمید سمندریان‌ کشف کرد و از بازیگران مورد علاقه وی هم بود. او که در تنها فیلم سینمایی این کارگردان نامدار تئاتر «تمام وسوسه‌های زمین» بازی کرده، در فیلم‌ها، تئاترها و سریال‌های متعددی حضور داشته و با صدای خاص‌اش و با ایفای نقش‌های متعدد در ذهن مخاطبان زیادی باقی مانده است.اجلالی در سال ۹۴، در هنگام فیلمبرداری سریال “دور دست ها” دچار خونریزی مغزی شد و در بیمارستان ساری بستری شد. او برای مدتی قدرت تکلم خودش را از دست داده بود. جمال اجلالی در سال ۱۳۹۷ بعد از اینکه سه سال به خاطر درمان بیماری از کار دور مانده بود، در سریال‌های «سر دلبران» و «سرباز» و فیلم سینمایی «دم سرخ‌ها» حضور یافت و به بازیگری بازگشت.

زهره حاتمی، نویسنده داستان کوتاه و از شاگردان قدیمی صفدر تقی‌زاده، پس از مبارزه با سرطان در آمریکا درگذشت.نخستین داستان کوتاه زهره حاتمی سال ۱۳۶۶ در کتاب سخن منتشر شد. چند سال در سینما و تلویزیون مشغول فعالیت شد و آخرین کتاب او «با حافظ در آلاسکا» سال ۱۳۹۷ توسط انتشارات مروارید وارد بازار نشر شد.اولین داستان کتاب یعنی «با حافظ در آلاسکا» داستان زنی است که وطن خود یعنی ایران را در غربت همراه خود حمل می‌کند. وطنی که گاه در یک جلد دیوان حافظ جای می‌گیرد و گاهی فقط در چند کلمه فارسی حرف زدن و گاهی در مناظر آلاسکا و مقایسه منظره آلاسکا با شبیه آن در ایران.در تمام داستان‌های زهره حاتمی زنانگی موج می‌زند، حتی وقتی جای شخصیت‌های اصلی داستان را مردها می‌گیرند، باز هم مضمون دردهای زنانه است. مهاجرت، غربت، زن بودن، پیری، مرگ و... مضمون اصلی داستان‌های زهره حاتمی است که با سوژه‌هایی بسیار متفاوت و در فضا و زمان‌هایی بسیار دور از هم بیان‌شان می‌کند.

مریم رحیمی، عضو هیات مدیره خانه تئاتر و یکی از شاگردان این هنرمند باتایید مرگ ایشان گفت که به دنبال آدرس آسایشگاه ایشان در مازندران بودم. یکی از دوستان آقای شفیعی تماس گرفتند و خبر دادند که متاسفانه ایشان چند ساعت پیش فوت شدند.کمال‌الدین شفیعی متولد ۱۳۱۳، مترجم، نویسنده و کارگردان تئاتر ایرانی بود. وی آثار متعددی را در حوزه تئاتر تالیف و ترجمه کرده است.آموزش تئاتر در مدارس دوره‌ی ابتدایی (نمایش، بازی خلاق) کتابی آموزشی در زمینه تئاتر کودکان، تألیف مشترک کمال‌الدین شفیعی و محمدپور، که در سال ۱۳۸۴ توسط انتشارات آزمون نوین منتشر شد. این آثار نشان‌دهنده تلاش‌های شفیعی در معرفی و ترویج تئاتر جهانی به زبان فارسی و ارتقای سطح آموزش تئاتر در ایران است.درخصوص مراسم تشییع و تدفین این هنرمند، اطلاع رسانی تکمیلی توسط رسانه ها صورت خواهد گرفت.

هشت روز پس از درگذشت (۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۴)، پیکر شهرام (علیرضا) شاهرختاش، شاعر پیشکسوت در قطعه نام‌آوران بهشت زهرا در روز پنج شنبه اول خرداد ماه ۱۴۰۴ به خاک سپرده شد. پس از پیگیری‌های چندروزه اعظم کیان‌افراز، ناشر که مجموعه کامل اشعار شهرام شاهرختاش را در انتشارات افراز منتشر نموده، شورای شهر تهران مجوز دفن این شاعر پیشکسوت را در قطعه نام‌آوران بهشت زهرا صادر کرد. مراسم تشییع و خاکسپاری پیکر شاهرختاش، روز پنجشنبه، اول خرداد از ساعت ۱۱ در قطعه ۲۵۵ (نام‌آوران)، ردیف ۴۳، شماره ۱۵ برگزار شد. سوال اینجاست که آیا چنین تاخیری، شایسته هنرمندان این کشور می‌تواند باشد؟

«آقا رضا عکاس‌باشی اقبال‌السلطنه»،در حدود سال ۱۲۲۲ شمسی (۱۸۴۳ میلادی) در تهران به دنیا آمد. خانواده او اصالت یهودی داشتند و پدرش، آقا اسماعیل جدیدالاسلام، از یهودیان تازه‌مسلمان‌شده‌ای بود که به دربار قاجار نزدیک شده بود. او سال‌ها در خدمت سه پادشاه قاجار بود. این موقعیت خانوادگی و اجتماعی باعث شد آقا رضا از جوانی با فضای دربار آشنا شود و خیلی زود در مسیر آموزش‌های فنی قرار گیرد.در سال ۱۲۴۳ هجری شمسی، آقا رضا از سوی ناصرالدین شاه به مقام «عکاس‌باشی حضور همایونی» منصوب شد. در سال ۱۲۶۹ شمسی (۱۸۹۰ میلادی)، آقا رضا به شکلی ناگهانی و مشکوک در باغی در منطقه آجودانیه تهران درگذشت. برخی شایعات او را قربانی «قهوه قجری» می‌دانند؛ نوشیدنی مرگباری که شاه گاه برای حذف مزاحمان سیاسی به کار می‌برد.در لایه‌های پنهان زندگی آقا رضا عکاس‌باشی، حاشیه بحث برانگیزی وجود دارد: رابطه‌ پنهانی و رازآلود او با یکی از دختران ناصرالدین‌شاه، به نام فخرالدوله بود.گزارش‌های غیررسمی (عمدتاً در خاطرات رجال قاجار و برخی یادداشت‌های سفارتخانه‌های خارجی) از علاقه‌ پنهانی میان این دو سخن گفته‌اند. گفته می‌شود فخرالدوله، شیفته ذهن جستجوگر و نگاه هنرمندانه آقا رضا شده بود و آقا رضا نیز مجذوب جسارت، زیبایی و بی‌پروایی او در برابر هنجارهای درباری بود. در سال ۱۲۶۹ شمسی (۱۸۹۰ میلادی)، آقا رضا به شکلی ناگهانی و مشکوک در باغی در منطقه آجودانیه تهران درگذشت. برخی منابع حدس می‌زنند که همین شایعات، یکی از دلایل خشم ناصرالدین شاه و احتمال قتل عکاس‌باشی از طریق «قهوه قجری» بوده است.

از بین حدود ۵۰ هزار بیت شاهنامه ۳ بیت پر معنی وجود دارد که عامل فروپاشی حکومت ها و واژگون شدن تخت پادشاهان را تشریح می کند.فردوسی معتقد است که اولین عامل انحطاط حکومت ها، بیدادگری است. ستمکاری در طول تاریخ ابتدا به زجر و فقر مردم و سرانجام به انهدام حکومت ها منجر می شود.دومین عامل فروپاشی حکومت ها این است که حاکمان، انسان های فرومایه، کم دانش و سفله را که تنها هنرشان چاپلوسی، عرض ارادت و اظهار وفاداری است، دور خود جمع کنند و امور ملک و ملت را به ایشان واگذارند و اهل علم و اندیشه را از خود برانند و سرکوب و منکوب شان گردانند.و اما سومین زمینه نابودی حکومت ها این است که حاکمان به جای آن که با مردم پیوند بخورند به قول فردوسی با گنچ خویشی کنند. یعنی درگیر ثروت اندوزی برای خود شوند و مناصب حکومتی را فرصتی برای انباشت مال برای خود کنند.

امید قالیباف متولد آبان ۱۳۴۸ در آبادان، گوینده خبر و کارشناس اقتصادی می‌باشد و فارغ التحصیل مقطع دکترای اقتصاد است. او فعالیت خود را از سال ۱۳۷۷ با گویندگی اخبار آغاز کرد. شعله رزم جو نیز متولد ۱۳۶۰ در چالوس است و دارای مدرک فوق لیسانس خاک شناسی می‌باشد. وی از سال ۱۳۸۶ با پذیرش در تست گویندگی فعالیت خود را در صدای و سیمای فارس آغاز کرده و در سال ۸۹ به تهران آمد. او در سال ۱۳۹۳ با امید قالیباف آشنا شده و با او ازدواج کرد که یک فرزند پسر حاصل این ازدواج می‌باشد. بر اساس اطلاعات غیر رسمی دریافتی، امید قالیباف دارای یک فرزند حدودا ۲۰ ساله از همسر اول خود می‌باشد.

تئاتر ایران یکی از فرزندان وفادار خود را از دست داد. محمدحسین قاسمی، هنرمندی که در دهه ۵۰ با تأسیس تئاتر کودک در خرم‌آباد، نسلی از کودکان لرستانی را با دنیای جادویی نمایش آشنا کرد، چشم از جهان فروبست. او که با کارگردانی بیش از ده نمایش در خرم‌آباد و مدیریت تولید در صداوسیمای مازندران و گلستان، عمری را به هنر متعهد بود، در سال‌های پایانی عمر نیز به عنوان ارزیاب تولید مراکز صداوسیما فعالیت می‌کرد. لازم به توضیح است که مرحوم محمدحسین قاسمی را نباید با محمدحسین قاسمی (زاده ۲۳ بهمن ۱۳۶۴) تهیه کننده سینما و تلویزیون و همسر نرگس آبیار نویسنده، کارگردان و نمایشنامه نویس ایرانی اشتباه گرفت.

عنایت الله نوری نظری متولد ۱۳۱۶ درمحله سرچشمه تهران است. وی فارغ التحصیل دوره کارشناسی رشته ادبیات دانشگاه تهران و دوره ممتاز نقاشی جهاد دانشگاهی هنر است. نوری چندین نمایشگاه نقاشی آبرنگ و کالیگرافی جمعی و انفرادی در ایران، ایتالیا، سوئیس، انگلستان، امریکا و استرالیا برگزار کرده است. امیرمحمد نظری نوری فرزند زنده‌یاد عنایت الله نوری نظری هنرمند پیشکسوت نقاش بیان کرد که پدرم هفته پیش دچار ذات‌الریه شد و وقتی به بیمارستان رفتیم، تست کرونایش نیز منفی شد، اما بعد از چند روز که در بخش بستری بود، دچار عفونت ریه و در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شد، اما دکتر‌ها نتوانستند این عفونت را از بدن پدرم خارج کنند و متاسفانه ساعت ۱۰ شب پدرم ایست قلبی کرد و فوت شد. وی درباره مراسم تشییع و خاکسپاری و یادبود زنده‌یاد نظری نوری نیز گفت: قرار است مراسم تشییع پدرم حدود ساعت ۱۰ صبح سه‌شنبه ۲۴ اردیبهشت از مقابل خانه هنرمندان ایران برگزار شود و سپس پیکر ایشان به درخواست و وصیتش در روستای بیدهند نزدیک کاشان خاکسپاری خواهد شد. نظری نوری در پایان اضافه کرد: مراسم یادبود و ختم پدرم نیز روز جمعه ۲۷ اردیبهشت ساعت ۱۶:۳۰ در مسجد الغدیر میرداماد برگزار می‌شود.

عباس کی‌منش، استاد بازنشسته گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران، بیستم فروردین از دنیا رفت و بنا وصیتش پیکر او، در اختیار تالار تشریح دانشکده پزشکی قرار گرفت. دکتر عباس کی‌منش متولد تیرماه ١٣١۴ در دیلمان گیلان بود و در ٢٠ فروردین ١۴٠۴ در بندر انزلی درگذشت. او در سال ١٣۴٨ از مدرسه عالی بازرگانی (بعد‌ها دانشگاه علامه طباطبایی) دوره کارشناسی زبان و ادبیات فارسی را به پایان برد، و در ١٣۵٨ به اخذ کارشناسی ارشد در همین رشته از دانشگاه تهران نائل آمد و در ١٣۶۶ از پایان‌نامه دکتری خود در دانشگاه تهران دفاع کرد و چندی بعد به گروه زبان وادبیات فارسی دانشگاه تهران پیوست. تاریخ ادبیات فارسی، سبک‌شناسی نظم و نثر و متون عرفانی از جمله درس‌هایی بود که سال‌ها تدریس کرد. لازم به توضیح است که در جریان انعکاس خبر درگذشت دکتر عباس کی منش (مشکان)، برخی از رسانه‌ها زندگینامه و آثار او را با زندگینامه و آثار دکتر عباس کی منش (مشفق کاشانی)، یکسان فرض نموده و بشکل ناخواسته اقدام به انعکاس مطالب التقاطی نموده بودند.

در سال ۱۴۰۳ هنرمندان کم نظیری چشم بر این دنیا بستند و آسمانی شدند. یاد و نام این هنرمندان در ذهن ایرانی‌ها همیشه ماندگار خواهد بود. سالی که پشت‌سر گذاشتیم در کنار همه اتفاقات تلخ و شیرینش، با درگذشت تعدادی از هنرمندان نام‌آشنا و نیز هنرمندان کمتر شناخته‌شده کشورمان همراه شد، هنرمندانی که برخی، موی سپید کرده بودند و بعضی در آغاز راه بودند و درگذشت هر کدام، غمی سنگین بر دل جامعه هنری و هنردوستان کشور گذاشت.

جواد یحیوی در گفت‌وگویی ماجرای دنباله‌دار ممنوع‌الکاری خود در صداوسیما را بازگو کرد و گفت: هرجا که می‌توانستند من را حذف کنند می‌گفتند نباشم. حتی بیرون از صداوسیما به اماکن سپرده بودند که اجازه اجرای استیج هم به من داده نشود!من به مدیری که برای همیشه عذر مرا از تلویزیون خواست و سرداری بود که مدیر شبکه شده بود، گفتم دوست من شما در مسیر ایدئولوژی‌تان در جایی متوجه شدید برای جهاد لازم است اسلحه به کمر ببندید و در جهان فکری خودتان به بقیه بگویید که یا باید مثل من فکر کنی یا من حق دارم تو را بکشم و این در روح و قلب و خاطر ما جا می‌ماند. شما فکر می‌کنید که می‌توانید هر کارگردان و مجری‌ای را که مثل شما فکر نمی‌کند را کنار بگذارید و آدم دیگری را جای او بگذارید. شبکه تلویزیون هم برای شما مثل برجک سربازی‌ست که فکر می‌کنید هر کس پایین بیاید یک نفر دیگر می‌تواند جای او بایستد. در ادامه به او گفتم که ما اگر چند نفری به یک ویلایی در شمال برویم هر کداممان از یک دریچه یا پنجره به طبیعت نگاه می‌‎کنیم درحالی‌که شما معتقدید که فقط یک دریچه وجود دارد و اگر شما مثل من نگاه نکنید، به فنا و ارتداد محکومید.

منوچهر والی‌زاده دوبلور باسابقه و مطرح روز چهارشنبه اول اسفندماه پس از دو هفته بستری بودن در آی سی یو در بیمارستان درگذشت.منوچهر والی‌زاده با نام اصلی منوچهر والی‌زادهٔ طهرانی (زادهٔ ۴ تیر ۱۳۱۹) مدیر دوبلاژ، دوبلور، بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون، مجری و گوینده رادیو بود. والی‌زاده به عنوان بازیگر در فیلم و سریال های مختلفی حضور داشت و در مقام مجری هم در رادیو و هم در تلویزیون برنامه هایی را اجرا کرد. او نقش های به یادماندنی را دوبله کرده است که بیشتر با صداپیشگی شخصیت کارتونی لوک خوش‌شانس شناخته می شود. همچنین صداپیشگی نقش مایکل اسکافیلد در مجموعه تلویزیونی «فرار از زندان» و گویندگی به جای بازیگرانی چون تام هنکس، جان تراولتا، تام کروز، هریسون فورد، نیکلاس کیج، جیسون استاتهام، جیم کری، ویل اسمیت، ادی مورفی، رابرت واگنر و الویس پریسلی از جمله نقش های اوست. منوچهر والی زاده دارای دو فرزند بنام های آیدا و مجید است و همسر ایشان بنام میترا کیانی از صداپیشپان صاحب نام کشور می باشند. در خصوص تاریخ مراسم تدفین و ترحیم والی زاده ، تاکنون خبر خاصی اعلام نشده است.

لبخند از لبانش محو نمی‌شد؛ روحش به جوانی و دلش به شفافی صدایش بود. باورمان نمی‌شود ۸۴ سال داشت. باورمان نمی‌شود او را و صدایش را دیگر نداریم. دوبله دیگر منوچهر والی‌زاده نخواهد داشت و این دردی است که باید پذیرفت. منوچهر مقامی بر اثر نارسایی تنفسی به مدت دو هفته در بیمارستان بستری شد. مراسم بزرگداشت او در افتتاحیه فیلم فجر 1403 نیز با عدم حضورش همراه بود. منوچهر والی زاده حتی در زمان درگذشت ایرج رضایی هم در بیمارستان بود. منوچهری که به درگذشت پرویز ربیعی ، حسین عرفانی ،جلال مقامی و ایرج رضایی گریست، اکنون در جمع ما نیست و یاد و خاطره اش به پاس یک عمر زجمات حرفه ای، پابرجاست.

ایرج رضایی (علیرضا رضایی)، دوبلور و مدیر دوبلاژ باسابقه کشورمان در سن ۸۹ سالگی به علت کهولت سن درگذشت. وی کار دوبله را از سال ۱۳۳۸ و مسئولیت مدیریت دوبلاژ را از سال ۱۳۵۸ آغاز کرد. صدای او به جای نقش‌هایی نظیر «آلبرت فوآره» با بازی برنارد هپتون در سریال «ارتش سری» و شارنیه با بازی فرناندور ری در «ارتباط فرانسوی ۲» و نقش «معاون کلانتر» در کارتونی به همین نام به خوبی شناخته شده است. ایرج رضایی چهارشنبه ـ اول اسفند ماه ـ در زادگاهش روستای گوراب در کیلومتر ۱۷ جاده چالوس به خاک سپرده می‌شود. مراسم ترحیم این هنرمند روز جمعه، سوم اسفند ماه از ساعت ۱۱ الی ۱۲ و ۳۰ دقیقه در مسجد رسول واقع در سعادت‌آباد، میدان کاج (تهرانی‌مقدم) برگزار می‌شود.

فریدون شهبازیان آهنگساز و موسیقیدان کشورمان (آهنگساز و رهبر ارکستر ایرانی از مهر ماه ۱۳۹۵ تا فروردین ماه ۱۳۹۸) که به دلیل مشکلات تنفسی در بیمارستان بستری بود، ۲۲ دی ۱۴۰۳ چشم از جهان فروبست. فریدون شهبازیان از مهر ماه ۱۳۹۵ تا فروردین ماه ۱۳۹۸چوب رهبری ارکستر ملی ایران را در دست داشت. شهبازیان پس از استعفا از مدیریت هنری و رهبری دائم ارکستر ملی ایران، به عنوان مشاور موسیقی بنیاد رودکی منصوب شد که در ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۸ از این سمت نیز کناره‌گیری کرد. رئیس جمهور با صدور پیامی درگذشت زنده‌یاد فریدون شهبازیان، موسیقیدان و آهنگساز برجسته کشور را به جامعه فرهنگی و هنری، خانواده بزرگ موسیقی ایران زمین، علاقمندان و به ویژه خانواده معزز آن هنرمند فرهیخته تسلیت گفت.

برنده بهترین بازیگر مرد از چهار جشنواره جهانی می‌گوید این روز‌ها مشغول پاک کردن سبزی خوردن در خانه است و کار دیگری ندارم؛ نه سینمایی و نه سریال، هیچ پروژه‌ای کار نمی‌کنم. اصلا کار نیست. راحت در خانه نشسته‌ام.ناجی درباره اوضاع این روزهای سینما و تلویزیون اظهار داشت: من بی‌خبرم. هیچ جایی نمی‌روم. وقتی کار نباشد و نیست چه کاری می‌توانم بکنم؟

احمد مراتب (زاده ۱ شهریور ۱۳۳۱ – درگذشته ۴ آذر ۱۴۰۳) معروف به درةالتاج اصفهانی مناجات‌خوان، ردیف‌دان و خواننده آئینی اهل ایران بود.استاد احمد مراتب پس از انقلابِ ۱۳۵۷ و به ویژه پس از درگذشتِ استاد جلال تاج‌اصفهانی در زمینه‌های مختلفِ فرهنگی و هنری مشغول به فعالیت گردید و در راهِ اعتلای موسیقی و ادبِ این سرزمین از هیچ تلاشی فروگذاری نکرد. وی به پاس سال های خدمت به موسیقی و آواز کشور موفق به دریافتِ گواهینامهٔ درجه (یک) هنری از سوی وزارتِ فرهنگ و ارشادِ اسلامی در سالِ ۱۳۹۹ و ثبت و حفظِ استاد «احمد مراتب» به عنوانِ گنجینهٔ زنده بشری در زمینهٔ حفظ و آموزشِ آوازِ مذهبی بر اساسِ دستگاه‌های آوازِ اصیلِ ایرانی» در فهرستِ ملیِ «نادره‌کاران؛ حاملانِ میراثِ فرهنگیِ ناملموس» وزارتِ میراثِ فرهنگی، گردشگری و صنایعِ دستی و همچنین سازمانِ جهانیِ یونسکو در سالِ ۱۴۰۰ شد.سید احمد مراتب از خوانندگان پیشکسوت موسیقی ایرانی در ۷۲ سالگی بر اثر سکته قلبی دار فانی را وداع گفت.

پری صابری، هنرمند باسابقه تئاتر شامگاه چهارشنبه ۲۰ شهریور ماه بعد از یک دوره بیماری از دنیا رفت.مراسم تشییع پیکر پری صابری، بازیگر باسابقه تئاتر ایران، روز جمعه ۲۳ شهریور ماه از مقابل تالار وحدت برگزار خواهد شد. قرار است این هنرمند طبق وصیت خودش در کنار همسرش، دکتر هوشنگ شیرینلو در بهشت زهرا (س) به خاک سپرده شود.

عباس سجادی سخنگوی ستاد پیگیری وضعیت حال استاد محمدعلی بهمنی دقایقی قبل خبر درگذشت این شاعر بزرگ را داد. به گفته او علی رغم اینکه در آخرین لحظات پزشکان تلاش کردند با احیای قلبی وضعیت حال استاد را به پایداری برسانند، اما پس از دوبار احیای قلبی این مهم میسر نشد و استاد محمدعلی بهمنی حوالی ساعت ۲۳ روزجمعه نهم شهریور ماه در ۸۲ سالگی، آسمانی شد. بنا بر برخی شنیده ها، پیکر این شعار بزرگ در تهران تشییع و در بندرعباس به خاک سپرده می‌شود. لازم به توضیح است که محمدعلی بهمنی، ۱۹ خرداد ۱۴۰۳ دچار سکته مغزی شد و بعد از چندی با بهبودی وضعیتش از بیمارستان مرخص شد. او بار دیگر، ۳۱ مرداد همان سال در پی سکته مغزی مجدد و خونریزی مغزی شدید در بیمارستان تندیسِ تهران بستری شد و تحت عمل جراحی قرار گرفت. او سطح هوشیاری مناسبی نداشت و وضعیتش به وخامت کشید. عشق از جمله مضمون غزل‌های اوست. بسیاری بر این عقیده‌اند که غزل‌های او وام‌دار سبک و سیاق نیما یوشیج است. آنچنان که خود او می‌گوید: «جسمم غزل است، امّا روحم همه نیمایی است در آینه تلفیق این چهره تماشایی است.» نخستین شعر بهمنی در سال ۱۳۳۰، یعنی زمانی که او تنها ۹ سال داشت، به چاپ رسید. او برگزیده اولین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر در بخش شعر کلاسیک بود.