شعارسال: تاریخ سینمای ایران قصه‌های زیادی برای گفتن دارد. دراین‌بین شاید یکی از غم‌انگیزترین قصه‌های سینما، قصه روح‌انگیز سامی‌نژاد باشد.

 روح‌انگیز سامی‌نژاد یکی از مهجورترین چهره‌ها در تاریخ سینمای ایران است. مفهوم سینما برای بسیاری با شهرت پیوند خورده است؛ این در حالی است که سینما، سامی‌نژاد را به ورطه‌ای از تنهایی و فراموشی انداخت.

اولین قربانی تاریخ سینمای ایران

جسد پیرزنی نحیف، درحالی‌که در بین چندین پاکت سیگار احاطه شده و کنار دستش پوستر تانخورده‌ای از فیلم دختر لر دیده می‌شد، در سکوت خبری مطلق، از رختخواب محقرانه‌اش بیرون کشیده شد؛ این آخرین پلان زندگی اولین بازیگر زن سینمای ناطق ایران است.

اولین‌ها همیشه هم در ذهن‌ها نمی‌مانند. گاهی سرنوشت اولین‌ها به این ختم می‌شود که در خیابان مورد حمله قرار بگیرند، طرد بشوند، در انزوا زندگی کنند و در نهایت نیز در حالی دنیا را ترک کنند که دیگران حتی زنده بودنشان را هم به یاد نمی‌آورند.

روح‌انگیز سامی‌نژاد در سال ۱۲۹۵ در شهر بَم متولد شد. ۱۳ سال بیشتر نداشت که ازدواج کرد و همراه با همسرش راهی هندوستان شد. همسر روح‌انگیز از کارمندان یکی از شرکت‌های فیلم‌سازی هندوستانی بود که همین شرکت بعد‌ها به‌عنوان سرمایه‌گذار در ساخت فیلم دختر لر دخالت داشت.

در روزگاری که بیشتر بازیگران زن سینما و تئاتر ایران، از ارمنی‌های ایرانی بودند، روح‌انگیز سامی‌نژاد با رایزنی‌های همسرش، در فیلم دختر لر به ایفای نقش پرداخت. دختر لر که در واقع اولین فیلم ناطق سینمای ایران بود، در سال ۱۳۱۲ منتشر شد و مورد استقبال بسیاری از مردم قرار گرفت. بااین‌حال، این اتفاق شروع کابوسی بود که زندگی اولین بازیگر زن سینمای ناطق ایران را به نابودی کشاند.

بلافاصله پس‌از انتشار فیلم دختر لر، خانواده روح‌انگیز سامی‌نژاد او را طرد کردند. همزمان با این مسئله، سامی‌نژاد هم در ایران و هم در هندوستان مورد حمله افراد مذهبی قرار گرفت. او، به‌محض ورود به مجامع عمومی مورد سنگ‌پرانی مردم قرار می‌گرفت و چاره‌ای نداشت مگر اینکه برای مدت‌ها خودش را از دید مردم پنهان کند. سامی‌نژاد بارهاوبار‌ها مورد ضرب‌وشتم و هتک حرمت قرار گرفت.

در کنار همه اینها، سامی‌نژاد در طول عمرش سه ازدواج ناموفق را از سر گذراند و بااین‌وجود هرگز بچه‌دار نشد. متاسفانه جزئیات زیادی از زندگی او در دسترس نیست، اما چه‌بسا که عدم موفقیت وی در ازدواج‌هایش نیز، بی‌ارتباط به فیلم دختر لر نباشد.

انزوای این بازیگر مهجور، در روز‌های پایانی عمرش بیشتر نیز شد. سامی‌نژاد با وجود همه پیشنهاداتی که بعداز فیلم دختر لر داشت، ترجیح داد که از سینما فاصله گرفته و هرگز در فیلم دیگری بازی نکند.

تنها تصاویر موجود از او بعداز سال‌های پرالتهاب اکران دختر لر، تصاویری است که او در آنها بخشی از دردسر‌هایی را که بابت بازی در فیلم دختر لر داشته است، بیان می‌کند و شرح می‌دهد که چطور برای مدت‌ها مجبور بوده تا برای بیرون رفتن از خانه از محافظ استفاده بکند.

سامی نژاد در نهایت در ۱۰ اردیبهشت سال ۱۳۷۶ از دنیا رفت. بعداز انتشار خبر مرگ او بود که اطرافیانش متوجه شدند که او تا آن لحظه زنده بوده است. فریدون جیرانی در این باره می‌نویسد: «تنها میراث این اولین بازیگر سینما، یک کیسه نایلونی بود و داخل آن یک بسته سیگار، یک شناسنامه و بروشور دختر لر.»

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از فرارو، 28آبان1404، 924903، fararu.com