شعارسال: «برای اعمال سیاست‌های محدودیت و ممنوعیت کشت برنج در استان‌های ممنوعه کم‌آب، نمی‌توان به زور متوسل شد؛ سیاست وزارت جهادکشاورزی حمایت، هدایت و ترغیب کشت محصولات جایگزین است.»

این تازه‌ترین رویکرد مسئولان وزارت جهاد کشاورزی به محدودیت و ممنوعیت کشت برنج در استان‌های کم‌آب است؛ موضوعی که فرامک عزیز کریمی، مدیرکل دفتر غلات و محصولات اساسی وزارت جهاد کشاورزی با بیان آن تأکید کرد: به‌رغم مصوبه سال1393 دولت، امسال نیز برنج در برخی استان‌های کم‌آب کشت شده است. بررسی وضع تولید و سطح زیرکشت برنج نشان می‌دهد این محصول در ٦٣٠هزار هکتار از شالیزارها کشت می‌شود که از این میزان ١٧٠هزار هکتار خارج از 2 استان گیلان و مازندران قرار دارد. به‌گفته او در صورت اجرایی شدن سیاست‌های ممنوعیت و محدودیت کشت برنج باید منتظر کاهش چشمگیر سطح زیرکشت و تولید برنج در کشور بود.

او در عین حال تأکید کرد: درصورتی‌که در این 2استان نیز زیرساخت‌های لازم برای کشت برنج فراهم نشود، ممکن است در آینده نه‌چندان دور امنیت تولید برنج به خطر افتد.

ممنوعیت 3ساله کشت برنج

ممنوعیت کشت برنج و برخی محصولات آب بر رویکردی است که نخستین‌بار در سال93 و با کاهش شدید حجم بارش‌ها و بحرانی شدن وضع ذخایرآب‌های زیرزمینی در دستور کار دولت قرار گرفت، متعاقب آن دولت 6 اسفند پارسال با تشکیل کارگروه ملی «سازگاری با کم‌آبی» کنترل سطح زیرکشت بهاره و زمستانه و اعمال محدودیت یا ممنوعیت کشت برنج (خارج از استان‌های گیلان و مازندران در 14 استان به انضمام شرق مازندران) را به وزارتخانه‌های جهادکشاورزی، نیرو و 5عضو دیگر این کارگروه ابلاغ کرد. به‌گفته علی‌مراد اکبری، معاون آب و خاک وزارت جهادکشاورزی، کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی 3هفته پیش در مصوبه‌ای اعلام کرده از این پس کشت برنج فقط در 2استان گیلان و مازندران مجاز است و سایر استان‌ها ازجمله استان گلستان تا 3سال اجازه کشت ندارند.

تداوم کشت برنج در مناطق کم‌آب

با در دستور کار قرار گرفتن محدودیت و ممنوعیت کشت برنج در مناطق کم‌آب، کارگروهی در دولت برای مدیریت کم‌آبی تشکیل شد که ازجمله مصوبات اصلی این کارگروه صدور دستور کاهش ۷۰۰هزار هکتاری سطح زیرکشت برنج و ممنوعیت کشت آن در استان‌های اصفهان، فارس، خوزستان و حتی شرق مازندران است. در بیشتر کشور‌های جهان به‌طور معمول برنج در مناطقی با بارش کمتر از ۸۰۰میلی‌متر کشت نمی‌شود. طبق آمار تولید هر کیلوگرم برنج به‌طور میانگین به ۸هزار لیتر آب نیازمند است. با وجود این صرفه اقتصادی کشت برنج موجب شده تا سطح زیرکشت این محصول امسال با کاهش چشمگیری مواجه نباشد. موضوعی که اخیرا، جمیل علیزاده شایق، دبیر انجمن برنج ایران  اعلام کرد: امسال میزان تولید برنج به‌دلیل بارندگی‌های فصل بهار در وضع خوبی قرار دارد و موجب شده تا کشت برنج حتی در 14‌استانی که به‌دلیل کم‌آبی ممنوع و محدود اعلام شده بود، با کاهش چشمگیری مواجه نشود. او پیش‌بینی کرده میزان تولید امسال برنج نسبت به سال گذشته با افزایش 50هزار تنی به یک میلیون و 850هزار تن برسد.

استانداران متولی اعمال محدودیت کشت برنج

فرامک عزیز کریمی، مدیرکل دفتر غلات و محصولات اساسی وزارت جهادکشاورزی با بیان اینکه ممنوعیت و محدودیت کشت برنج در مورد آب‌های جاری و هم آب‌های زیرزمینی در مناطق کم‌آب مصداق دارد، گفت: چون امسال نخستین سال اعمال محدودیت کشت برنج بوده، در برخی استان‌ها مانند استان کرمانشاه با متخلفان برخورد شده ولی در برخی جاها هنوز اقدامی انجام نشده زیرا کشت برنج در عرصه‌ 400شهرستان و 30استان صورت می‌گیرد، کنترل آن سخت است. نمی‌توانیم با زور و تفنگ و سرباز مانع کشت برنج شویم. او تأکید کرد: سیاست وزارت جهادکشاورزی از سال93 این بوده که با توجه به منابع محدود آبی به‌جز 2‌استان شمالی گیلان و مازندران جای دیگری برای کشت برنج نداریم.

ترغیب و حمایت کشت محصولات جایگزین

مدیرکل دفتر غلات و محصولات اساسی وزارت جهادکشاورزی با بیان اینکه محدودیت کشت برنج 3 تا 5سال به طول می‌انجامد، درباره ضرورت ترویج کشت جایگزین گفت: در منطقه شرق مازندران و استان گلستان به‌دلیل محدودیت منابع آبی 3 تا 4هزار هکتار از سطح زیرکشت برنج کاهش یافته و کشاورزان به کشت محصولاتی مانند پنبه و سایر محصولات روی آورده‌اند.

او گفت: مجبوریم به‌دلیل کمبود آب کشت برنج را کم کنیم و محدودیت و ممنوعیت کشت برنج ناشی از جبر طبیعت و کوتاهی‌های گذشته است نه الزام و اجبار دولت. با وجود این وزارت جهادکشاورزی کشت دانه‌های روغنی با بهبود قیمت خرید توافقی را ترغیب می‌کند تا کشاورز از خرید این محصول مطمئن باشد. محصولات علوفه‌ای نیز به‌دلیل اهمیت آن در تولید گوشت اهمیت دارد و به غیراز محصول چینوا که به تازگی در الگوی کشت مناطق کم‌آب قرار گرفته و 3نوع محصول علوفه‌ای جدید، کشاورزان بقیه کشت‌های جایگزین را می‌شناسند. عزیز کریمی با بیان اینکه برای محدودیت و ممنوعیت کشت برنج نمی‌توانیم اسلحه‌ بالای سر کشاورز بگذاریم، افزود: سیاست ما هدایت، حمایت و ترغیب و ترویج کشت محصولات کم‌آب بر است با پرداخت یارانه کود و سم و جایگزینی خرید توافقی، این کار را دنبال می‌کنیم. اما هنوز آمار دقیقی از تأثیر ترویج الگوی کشت محصولات جایگزین بر کاهش کشت برنج نداریم

کاهش کشت برنج در مناطق کم آب

فرامک عزیز کریمی، مدیرکل دفتر غلات وزارت جهادکشاورزی در مورد تداوم کشت برنج در برخی استان‌های کم آب گفت: در استان‌هایی مانند خوزستان اجازه کشت برنج در حوزه کارون صادر نشده اما در حوزه کرخه به‌دلیل وضع خوب آب مجوز کشت داده شد اما نصف پارسال برنج کشت شد. در استان لرستان نیز کشت برنج داشته‌ایم. در کرمانشاه هم متأسفانه کشت برنج با آب‌های زیرزمینی در حجم کمی صورت گرفته اگرچه استانداری با متخلفان برخورد کرده اما کشت در حد جزئی صورت گرفته است. در استان اصفهان هم محدودیت شدید کشت اعمال شده اما کشت برنج در حد کم مشاهده شده است.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه همشهری، تاریخ انتشار: 10شهریور1397 ، کدخبر: 28827: www.newspaper.hamshahri.org