شعار سال: گردشگری یکی از سریع‌ترین صنایع در حال رشد در جهان است. در نیمه دوم قرن بیستم، صنعت گردشگری در تجارت جهانی به حدود نه درصد از تولید ناخالص داخلی جهان و هشت درصد از اشتغال جهانی تبدیل‌شده است. با ظهور جهانی‌شدن و رشد فرهنگ مصرفی، مردم شروع به سفر در سطح جهان می‌کنند تا از طیف گسترده‌ای از گزینه‌هایی استفاده کنند که رضایت شخصی آن‌ها را به ارمغان می‌آورد وزندگی سالم را ارتقاء می‌بخشد. در حال حاضر میلیون‌ها نفر از مسافران باهدف گردشگری به دنبال مراقبت‌های بهداشتی و درمانی هستند. گردشگران بهداشتی کسانی هستند که از مرزهای بین‌المللی برای دسترسی منحصربه‌فرد به خدمات بهداشتی استفاده می‌کنند. گردشگری بهداشتی به دلیل افزایش هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی در کشورهای توسعه‌یافته، آموزش پزشکی بین‌المللی و مسافرت هوایی گسترده است. صنعت گردشگری بهداشت و درمان در سراسر جهان در حال رشد است. این شامل حدود 50 کشور در همه قاره‌ها است و بسیاری از کشورهای آسیایی مانند هند، سنگاپور و تایلند به‌وضوح در این مسیر پیشرو هستند. این سه کشور آسیایی درمجموع حدود 90 درصد از سهم بازار گردشگری در آسیا را تشکیل می‌دهند (1).

گردشگری پزشکی

مراقبت‌های بهداشتی و پزشکی همکاری بین بیمارستان‌ها و صنعت گردشگری است. گردشگری بهداشتی و پزشکی می‌تواند به‌طور گسترده‌ای به‌عنوان ارائه مراقبت‌های پزشکی خصوصی با هزینه بالا در همکاری با صنعت گردشگری برای بیماران نیاز به جراحی و دیگر انواع درمان‌های تخصصی تعریف شود. این فرایند توسط بخش درگیر در مراقبت‌های پزشکی و همچنین صنعت گردشگری - خصوصی و عمومی تسهیل می‌شود. همچنین گردشگری پزشکی به‌عنوان سفر به مرزهای بین‌المللی برای دریافت خدمات مراقبت بهداشتی تعریف می‌شود. گردشگری بهداشتی اغلب با اصطلاحاتی مانند سفر پزشکی، گردشگری پزشکی، سفر سلامت و مراقبت‌های بهداشتی جهانی مترادف است. هرچند که هر اصطلاح معنی خاصی دارد، همه آن‌ها به توصیف افرادی می‌پردازد که به خارج از کشور سفر می‌کنند بدین منظور که هر نوع درمان پزشکی، شبه پزشکی یا درمان‌های پزشکی را دریافت کنند. همچنین این صنعت در حال رشد جهانی است و بیماران از متخصصان مراقبت‌های بهداشتی، درمانگاه‌ها و بیمارستان‌ها برای درمان خود استفاده می‌کنند (2).

گردشگری پزشکی در هندوستان

گردشگری بهداشتی یک مفهوم قدیمی است که در زمان‌های اخیر محبوبیت فراوانی یافته است. تاریخ گردشگری پزشکی در هند بسیار قدیمی است. با محبوبیت یوگا و آیورودا، حدود 5000 سال پیش جریان‌های ثابت گردشگران پزشکی و دانش آموزان روان‌شناختی به هند به دنبال مزایای روش‌های بهبود جریان داشت. امروزه بسیاری از مردم در جستجوی درمان‌های پزشکی و مراقبت‌های بهداشتی از مکان‌های مختلف برای خدمات درمانی در کشورهای دور هستند. با توجه به تأثیرات مختلف مثبت گردشگری بهداشتی، بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه به‌عنوان مقصدهای مراقبت‌های بهداشتی درمانی در حال رشد هستند. هند یک مغناطیس بزرگ برای جذب بیماران خارجی برای درمان پزشکی است. هند میزبان گردشگران از کشورهایی مانند ایالات‌متحده، انگلستان و کانادا و از کشورهای همسایه مانند بنگلادش، سریلانکا، چین و غیره است. امروزه خدمات گردشگری پزشکی در هند شامل بخش‌هایی مانند پیوند قلب باز، جراحی قلب و عروق، درمان چشم، درمان دندانپزشکی، جراحی‌های زیبایی و جراحی زانو است. بعضی از جنبه‌های دیگر مانند اوقات فراغت و برنامه‌های تفریحی ممکن است در چنین مسافرت‌های پزشکی باشد. هند ارائه خدمات پزشکی مختلف به بیماران خارج از کشور را فراهم می‌کند. (3)

ساختار توریسم پزشکی در هندوستان

ساختار توریسم پزشکی در هند شامل موارد ذیل هست:

1-گردشگری سلامت

2-سیستم‌های جایگزین پزشکی

3-جراحی زیبایی

4-مراقبت‌های پزشکی مقرون‌به‌صرفه و پیشرفته

چرا هندوستان؟

هند تمدن بسیار قدیمی بیش از 5000 سال دارد و به خاطر تنوع فرهنگی و مذهبی آن با نشانه‌های گوناگون جغرافیایی شناخته‌شده است. هنر و صنایع‌دستی سنتی به جذابیت این کشور برای جذب گردشگران افزوده است.

در هنوز مهمان دارای اهمیت والایی است و این نکته در جذب توریست دارای اهمیت بالایی است. در هند روش‌های مراقبت‌های بهداشتی بومی یا سنتی مانند یوگا، سیدها (Siddha) به شکل منحصربه‌فرد ارائه می‌شود و بیماران را از سراسر جهان جذب می‌کنند. از دیدگاه مشتریان عواملی که باعث انگیزه مشتریان برای سفر به هند به‌منظور درمان می‌شود عبارت‌اند از:

-در دسترس بودن بیمارستان‌ها با اعتبارات بین‌المللی.

-هزینه پایین درمان در مقایسه با هر مقصد دیگری در کشورهای توسعه‌یافته ارائه‌شده است.

-پزشکان انگلیسی‌زبان و سایر کادر پزشکی که به زبان انگلیسی مسلط هستند

-شرایط اتصال پرواز خوب است.

-امکان مشاوره آنلاین بخصوص بعد از دوره درمان

-تعداد زیاد پزشک (بیش از 650 هزار)

-پرستاران و کادر پزشکی - کارشناسان بامهارت بسیار بالا

-بخش دارویی قوی

-استفاده از یوگا به‌عنوان یکی از روش‌های درمان تخصصی به‌عنوان درمان‌های جایگزین (در مورد بیماری‌های جزئی)

-در دسترس بودن مقصدهای مهم توریستی مانند گوا، آگرا جیپور، کرالا و غیره (این امر به عنوان یک انگیزه اضافی برای توریست‌های پزشکی عمل می‌کند).(4).

فرصت‌های گردشگری پزشکی در هند

• تقاضای افزایش برای گردشگری و درمان‌های جایگزین: با توجه به شیوه زندگی سریع در حال حاضر در کشورهای توسعه‌یافته تقاضای روش‌های مراقبت‌های بهداشتی جایگزین افزایش می‌یابد. هندوستان مرکز برخی از روش‌های مراقبت‌های بهداشتی جایگزین منحصربه‌فرد مانند یوگا، آیورودا، هومیوپاتی و غیره است. این جایگزین انگیزه‌ای برای خارجی برای بازدید از هند فراهم می‌کند.

• هزینه‌های مسافرتی و گردشگری بین‌المللی کاهش می‌یابد: هندوستان دارای امکانات فراوانی است که توسط گردشگران موردنیاز است.

• تعداد روزافزونی از پروازهای ارزان و بدون توقف یا یک مرحله‌ای به هند وجود دارد. همه این بسته‌های تور به هند کم‌هزینه است که به‌طور مستقیم مردم را از سراسر جهان جذب می‌کند.

• در دسترس بودن روش‌های بهداشتی و درمانی جایگزین: در دسترس بودن روش‌های مراقبت‌های جایگزین مانند یوگا، مدیتیشن و سایر سیستم‌های پزشکی، به‌عنوان درمان غیر جراحی برای بیماری‌های مختلف، به‌طور چشمگیری در بین بیماران خارجی محبوب می‌شود. این شیوه‌ها دارای قدمت طولانی در هند هستند که فرصتی عالی برای کشور برای توسعه گردشگری پزشکی در هند فراهم می‌آورند و به میزان قابل‌توجهی از ارزهای خارجی از کشورهای توسعه‌یافته به دست می‌آورند.

• هزینه بالا درمان‌های پزشکی در جهان توسعه‌یافته: هزینه مراقبت‌های بهداشتی در کشورهای توسعه‌یافته 60-80٪ بالاتر است. هند ارزان‌ترین هر مقصد گردشگری بهداشتی جهان است، درحالی‌که با توجه به کیفیت کارکنان، تجهیزات و مراکز مراقبت بهداشتی برابر و یا بهتر از سایر مقاصد مهم است. خارجی‌ها به‌طور فزاینده‌ای به هند می‌آیند، زیرا ارائه خدمات باکیفیت را با یک‌پنجم هزینه‌های خارج از کشور ارائه می‌دهد. در هند، روش‌های جراحی پیچیده با هزینه مقرون‌به‌صرفه در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته انجام می‌شود.

• مدت‌زمان انتظار برای درمان در کشورهای توسعه‌یافته: مدت‌زمان انتظار برای درمان در کشورهای توسعه‌یافته یکی از انگیزه‌های اصلی برای بیماران خارجی است که از دیگر کشورها برای درمان استفاده می‌کنند. در کشورهایی مانند انگلستان برای عمل جراحی یک بیمار باید 10 تا 12 ماه منتظر باشد؛ اما از سوی دیگر در کشورهای درحال‌توسعه مانند هند، تایلند و غیره هیچ زمان انتظار وجود ندارد. بیمار می‌تواند هر وقت که بخواهد، درمان شود.

• رشد خصوصی‌سازی و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری و سلامت در اقتصاد هند: در سال‌های اخیر، افزایش مشارکت بخش خصوصی موجب شده است بیمارستان‌های هند به‌شدت در زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاری کنند و تجهیزات را برای رقابت در سطح جهانی توسعه دهند.

• بیماران خارجی می‌توانند از خدمات پکیج شامل پرواز، هتل‌ها، درمان و عملیاتی برای بازدید و گردشگری خود بهره‌مند شوند. با مشارکت بخش خصوصی و صنعت گردشگری اکنون بیماران برای درمان به کشورهای خارجی مراجعه می‌کنند زیرا اکنون می‌توانند از خدماتی که برای بیمارانی ارائه می‌شود که شامل پرواز، انتقال، هتل، درمان و غیره است استفاده کنند.

• انگلیسی به‌طور گسترده‌ای در هند صحبت می‌شود و درک می‌شود که یکی از مزایای اصلی است زیرا بسیاری از بیماران انگلیسی‌زبان را از کشورهای مختلف جذب می‌کند. درحالی‌که کشورها مانند تایلند، چین و غیره این کیفیت را ندارند.

• مقصدی با جذابیت باورنکردنی: هند محبوب‌ترین و هیجان‌انگیزترین مقصد جهان برای گردشگری است. این کشور به خاطر فرهنگ و تاریخ، میراث، مردم و شیوه زندگی، نمایشگاه‌ها و جشنواره‌ها، غذا، حیات‌وحش، بیابان‌ها، سواحل و همچنین قله‌های هیمالیا شناخته‌شده است (4).

چالش‌های توریسم پزشکی در هند

• بدون شک هند دارای فرصت‌های گردشگری سلامت هست اما دارای رقبای قدرتمندی در این بخش هست (تایلند، مالزی، سنگاپور، فیلیپین و غیره) که فعالانه گردشگری سلامت را ارتقا می‌دهند

• فقدان اعتبار بین‌المللی: یکی از چالش‌های پیش رو در صنعت مراقبت‌های بهداشتی در هند این است که اکثر بیمارستان‌های هند توسط هیچ آژانس اعتباربخشی بین‌المللی مثل JCI، ISO، NABH و غیره مجوز ندارند. این بیمارستان‌ها هنجارهای این آژانس‌ها را ندارند و یا آن‌ها برای گرفتن اعتبار از سازمان بین‌المللی جدی نیستند.

• عدم هماهنگی و همپوشانی بین بازیکنان مختلف (بیمارستان‌ها، شرکت‌های بیمه و شرکت‌های مسافرتی) نیز یکی از مهم‌ترین مشکلات صنعت گردشگری سلامت هند است. این هماهنگی نیاز به توسعه این صنعت در هند دارد.

• عدم امنیت مناسب: هنگامی‌که یک فرد مسافرت می‌کند، همیشه انتظارات ایمنی و امنیتی مناسب در مقصد را دارد. درحالی‌که هند در ارائه امنیت مناسب عمل‌نکرده است. نیاز به ایمنی و امنیت توریست‌ها یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های صنعت گردشگری هند است.

• احتمال گسترش بیماری‌های شدید از بیماران خارجی: یکی از دلایل اصلی توسعه گردشگری بهداشتی این است که خطر گسترش بیماری‌های جدی به مردم محلی از بیماران خارجی وجود دارد. این خطر یک چالش بزرگ در برابر صنعت گردشگری پزشکی است.

• عدم‌حمایت قوی دولت: دولت می‌تواند نقش حیاتی برای ارتقاء بخش گردشگری بهداشت و درمان داشته باشد؛ اما این صنعت توسط دولت موردحمایت قرار نمی‌گیرد که نتیجه آن مشکلاتی است که در حال حاضر صنعت با آن مواجه است که توسط دولت‌ها ایجاد می‌شود. آن‌ها عبارت‌اند از: ناهنجاری‌های مالیاتی؛ موانع اداری؛ بی‌ثباتی در رابطه با تروریسم و تنش‌های جمعی.

• ادراک و تصورات مشتری از هند به‌عنوان کشور غیربهداشتی: هند یکی از سریع‌ترین کشورهای درحال‌توسعه است و خود را در تمام زمینه‌ها بهبود بخشیده است، اما پاکیزگی هنوز هم یک مشکل در این کشور است. در کشورهای خارجی از هند تصویری به‌عنوان یک کشور غیربهداشتی وجود دارد.

• فقدان سیاست‌های همگانی در بیمارستان در سراسر هند: صنعت مراقبت‌های بهداشتی در هند خط‌مشی‌های قیمت‌گذاری مناسب را ندارد. تفاوت قیمت درمان و خدمات مشابه در بیمارستان‌ها وجود دارد. هر بیمارستان هزینه متفاوت را برای درمان دریافت می‌کند. این تفاوت‌ها در قیمت‌گذاری موجب سردرگمی در ذهن افراد می‌شود.

• کمبود بودجه و سرمایه برای سرمایه‌گذاری در بخش خدمات بهداشتی و درمانی: برای توسعه خدمات بهداشتی، نیاز به وجوه عظیم برای توسعه زیرساخت‌ها و نیروی انسانی وجود دارد؛ اما صنعت گردشگری هند دچار کمبود سرمایه از دولت و بخش خصوصی است

• مشکل زبان در مورد مشتریان غیر انگلیسی‌زبان: بدون شک انگلیسی به‌طور گسترده‌ای در هند صحبت می‌شود و درک می‌شود که یکی از مزیت‌های اصلی است زیرا بسیاری از بیماران انگلیسی‌زبان را از کشورهای مختلف جذب می‌کند؛ اما زبان هنوز یک مانع است زیرا بسیاری از مشتریان غیر انگلیسی‌زبان از کشورهای مختلف وجود دارد؛ و بدون اطلاع از زبان آن‌ها، ارائه خدمات مناسب به آن‌ها دشوار است

• هند در همه زمینه‌ها از کشاورزی تا صنایع مختلف توسعه می‌یابد، اما هنوز در زیرساخت‌های مناسب مانند جاده‌ها، سیستم فاضلاب و خدمات عمومی توسعه قابل‌توجه وجود ندارد. این امکانات در شرایط بسیار ضعیف است.

• سیستم ضعیف مدیریت زباله و فاضلاب: زباله حاصل از صنعت یا خانوارهای مختلف، انواع مختلفی از مشکلات مانند بیماری یا آلودگی را ایجاد می‌کند؛ بنابراین برای مدیریت مناسب زباله، الزام این عصر جهانی است؛ اما هند سیستم مدیریت ضایعات مناسب را از دست می‌دهد.

• فقدان سیاست‌های بیمه مناسب: در بخش بیمه، صنعت گردشگری سلامت در هند نیز با برخی از مشکلات مواجه است. آن‌ها عبارت‌اند از: (الف) پوشش بیمه ناکافی، (ب) بازار بیمه توسعه‌نیافته در هند (4).

پیشنهاد‌ها
پیشنهاد‌های زیر مسیر آینده برای هند را به‌منظور توسعه هند به‌عنوان یک مقصد منحصربه‌فرد برای گردشگری بهداشتی تعیین می‌کند.
• نقش حکومت: نقش دولت هند برای موفقیت در گردشگری بهداشتی عبارت است از:
1-اقدام به‌عنوان یک تنظیم‌کننده برای ایجاد یک طبقه‌بندی واحد و سیستم اعتباربخشی برای بیمارستان‌ها برای ایجاد اعتماد مصرف‌کنندگان.
2-عمل به‌عنوان تسهیل‌کننده برای تشویق سرمایه‌گذاری خصوصی در زیرساخت‌های مراقبت‌های بهداشتی و سیاست‌گذاری برای بهبود گردشگری بهداشتی.

• ویزای پزشکی: سیستم‌های ساده برای گرفتن ویزای پزشکی باید به‌منظور ایجاد راحت‌تر شدن سفر در مرزها توسعه پیدا کند. ویزا می‌تواند بسته به شرایط بیماران گسترش یابد. باید ویزای ورودی برای گردشگران از کشورهای انتخابی ایجاد شود که اجازه می‌دهد خارجیان به دلیل مراقبت‌های بهداشتی در هند بمانند. نیاز به ساده‌سازی و سرعت بخشیدن به این روش‌ها برای ایجاد هند به جذاب‌ترین مقصد گردشگری بهداشتی ایجاد شود.

• ارتقای هماهنگی بین بخش‌های مختلف: سازمان‌های دولتی مانند انجمن ملی گردشگری بهداشت باید مسئولیت هماهنگ‌سازی فعالیت‌های مختلف بازیکنان شامل بیمارستان، اداره گردشگری، اپراتورهای حمل‌ونقل، هتل‌ها، کارکنان و غیره را در برگیرد.

• استانداردسازی خدمات: نیاز به بهبود تصویر از هند است، زیرا مقامات مربوطه نیز باید بر روی ایجاد تقارن قیمت برای انواع مشابه خدمات درمان در بیمارستان‌های مختلف تمرکز کنند و بیمارستان‌ها باید ملزم به رعایت استانداردهای بهداشتی و کیفیت بالا باشند. تحت این شرایط نه‌تنها بیمارستان‌های خصوصی، بلکه کشور نیز از این طریق با بهره‌گیری از ارز خارجی سود می‌برد.

• تبلیغ محصولات پزشکی و بهداشتی: تهیه مواد تبلیغاتی مانند وب‌سایت‌ها، مجلات محبوب، کتاب‌های راهنمایی گردشگری، مجلات تجاری و مجلات در مورد گردشگری موردنیاز است و باید در بازارهای هدف مورداستفاده قرار گیرد.

• حمایت از مشارکت دولتی و خصوصی: برای تسریع رشد گردشگری بهداشتی در هند، نیاز به حمایت از مشارکت عمومی و خصوصی است تا بتواند موانع مالی و سیاسی مرتبط را به‌موقع حل کند (5).

نتیجه‌گیری
هند دارای یک پتانسیل بسیار بالایی است که به‌عنوان یکی از بهترین مقصدهای گردشگری بهداشتی جهان شناخته می‌شود. جاذبه‌های گردشگری شگفت‌انگیز آن و شیوه‌های مراقبت‌های بهداشتی منحصربه‌فرد مانند آیورودا، اسپا، یوگا، مدیتیشن و غیره توانایی جذب گردشگران بیشتر از سراسر جهان رادارند. علاوه بر شیوه‌های مراقبت‌های بهداشتی سنتی، ظهور بیمارستان‌های تخصصی دارای مجوز، بدون شک، گردشگری بهداشتی در هند را افزایش خواهد داد. تا زمانی که تفاوت در فن‌های پزشکی و هزینه‌ها بین کشورها وجود داشته باشد، گردشگری مراقبت‌های بهداشتی باید همچنان به توسعه و تکامل خود در هند به‌عنوان مقصد موردنیاز ادامه دهد.

آموزه‌های گردشگری پزشکی هند برای ایران
• تاکید بر رشد خصوصی‌سازی: همانگونه که اشاره شد در سال‌های اخیر، افزایش مشارکت بخش خصوصی موجب شده است بیمارستان‌های هند به‌شدت در زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاری کنند و تجهیزات را برای رقابت در سطح جهانی توسعه دهند در حالیکه از نقاط ضعف بخش گردشگری پزشکی در ایران مشخص نبودن جایگاه بخش خصوصی در سرمایه‌گذاری‌ها است.
• هزینه‌های درمانی مقرون به صرفه: هند مقرون به صرفه ترین هر مقصد گردشگری بهداشتی جهان است، درحالی‌که با توجه به کیفیت کارکنان، تجهیزات و مراکز مراقبت بهداشتی برابر و یا بهتر از سایر مقاصد مهم است و روش‌های جراحی پیچیده با هزینه مقرون‌به‌صرفه در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته انجام می‌شود.در حالیکه در ایران هزینه های درمانی با توجه به هدفمند کردن یارانه ها افزایش یافته است و این به عنوان یک تهدید برای صنعت گردشگری ایران محسوب می شود.

• انگلیسی به‌طور گسترده‌ای در هند صحبت می‌شود و درک می‌شود که یکی از مزایای اصلی است زیرا بسیاری از بیماران انگلیسی‌زبان را از کشورهای مختلف جذب می‌کند. درحالی‌که ایران این کیفیت را ندارند بنابراین افزایش سطح زبان در بین پرسنل پزشکی به عنوان یک ضرورت در صنعت گردشگری پزشکی در ایران باید مورد توجه قرار گیرد.
• مراکز پزشکی ایران باید با موسسات خارجی از قبیل بیمارستان ها و شرکت‌های بیمه برای حمایت و بیمه‌کردن گردشگران پزشکی قرارداد ببندند.

منابع

1-Begum,S. (2013): "Medical and Wellness Tourism: Opportunities and Challenges Marketing „Brand India‟”, Research Journal of Management Sciences Vol. 2(1).
2-DAWN, S.K. & PAL, S. (2011), "Medical Tourism in India: Issues, Opportunities and Designing Strategies for Growth and Development”, International Journal of Multidisciplinary Research Vol.1 Issue 3.
3-Priyambada, P. Choudhary, M. & Singh,R.K (2014), "An overview on opportunity of Medical Tourism in India”, Tropical Journal of Pharmaceutical and Life Sciences, Vol.1, No.1, 26-33.
4-Kalyan Chakravarthy K., Kumar, C H. Ravi and Deepthi(2008), "Swot Analysis On: Medical Tourism”, Conference on Tourism in India – Challenges Ahead, IIMK .
5-Kaur, J., Sundar, H., Vaidya, D & Bhargava,S.(2007), "Health Tourism in India Growth and Opportunities”, International Marketing Conference on Marketing & Society, IIMK

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از وبسایت ان پی پی اس، تاریخ 29 بهمن 97، کد مطلب: 182393: www.npps.ir