شعارسال: دکتر مهدی قمشی در نشست از «هور تا شهر» که امروز ۲۶ آبان در خصوص بررسی منشاء و پیامد‌های آلودگی هوا در دانشگاه شهید چمران اهواز برگزار شد، با اشاره به تاثیر خشک شدن بستر‌های آبی و تالاب‌ها در ایجاد کانون‌های ریزگرد در خوزستان اظهار کرد: بیش از ۲۰ سال است که خوزستان با کانون‌های ریزگرد درگیر است.

وی افزود: کانون‌های ریزگرد، محیط‌های شهری اعم از خودرو‌ها و صنایع، آتش‌سوزی هورالعظیم، فلر‌های نفتی و آتش‌سوزی مزارع نیشکر برخی از منابع آلودگی هوای خوزستان هستند.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: در ماه‌های پیش رو، شرایط اقلیمی مانند سرد شدن هوا و فصل برداشت نیشکر را داریم. در این فصل، وارونگی هوا رخ می‌دهد و در این شرایط، ذرات ناشی از فعالیت فلر‌های نفتی، زودتر به سطح شهر می‌رسند و حتی آلودگی‌های شهری دیر از سطح زمین بلند می‌شوند. برداشت نیشکر نیز از آبان آغاز می‌شود و تا پایان سال ادامه دارد و آتش زدن مزارع نیشکر در این مدت، به آلاینده‌های هوا افزوده می‌شود.

رهاسازی آب از کرخه به هورالعظیم منطقی نبود

وی با اشاره به آتش‌سوزی بخش عراقی تالاب هورالعظیم در سال ۹۷ و مهار آتش با هواپیمای آب‌پاش و بالگرد آب‌پاش بیان کرد: کانون‌های دود در هورالعظیم شکل گرفته است و می‌توانستند با یک کار متمرکز آتش را خاموش کنند تا گسترش نیابد، اما متاسفانه امسال حتی هواپیمای آب‌پاش نتوانست آتش را خاموش کند و همه از وجود بالگرد آب‌پاش اظهار بی‌اطلاعی می‌کردند.

قمشی اضافه کرد: در پی تداوم این شرایط، موضوعی در وزارت کشور و دولت در خصوص رهاسازی آب از رودخانه کرخه به بخش ایرانی هورالعظیم شکل گرفت تا با هدایت آب به کانون‌های آتش‌سوزی در عراق، آتش مهار شود، اما با توجه به موقعیت تالاب، مسیر ۵ کیلومتری تا رسیدن به کانون‌ها، وجود دایک مرزی و نبود آب در کرخه و وضعیت بحرانی این رودخانه و از سوی دیگر، لزوم همکاری عراقی برای شکستن دایک مرزی به منظور هدایت آب به بخش عراقی تالاب، کارشناسان اثر رهاسازی این ۱۰۰ میلیون مترمکعب را صفر تا ۳۰ درصد مطرح کردند که نشان می‌داد این کار منطقی نیست.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه جهت وزش باد از هورالعظیم به اهواز است، بیشتر خوزستان با دود آتش‌سوزی درگیر است و از سوی دیگر این مساله، مشکل اول کشور عراق نیست.

در خوزستان یک فلر خاموش شود، ۱۰ فلر دیگر روشن می‌شود

عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز با اشاره به آلودگی ناشی از فلر‌های نفتی تصریح کرد: مساله فلر‌های نفتی همیشه مطرح بوده است؛ پیش از این، طرح «آماک» را برای جمع‌آوری فلر‌های نفتی مطرح کردند، اما هیچ کاری انجام نشد. اکنون هم اگر یک فلر خاموش شود ۱۰ فلر جدید روشن می‌شود.

وی بیان کرد: شرکت نفت، وظیفه سیاسی دارد و اهواز برایش مهم نیست؛ بنابراین امیدی به خاموشی فلر‌ها نداریم.

قمشی در ادامه با اشاره به آتش زدن مزارع نیشکر و آلودگی ناشی از آن گفت: در جا‌هایی که برداشت سبز هم انجام می‌شود، بقایای همین برداشت سبز را هم آتش می‌زنند که اثر منفی دود این بقایا به دلیل ترکیبات تولیدی آن، بیشتر از آتش زدن معمولی مزارع است.

تصویب اجرای سه طرح انتقال آب، در بی‌آبی خوزستان

وی تصریح کرد: این ایراد بر دولت و حکمرانی وارد است که چرا به خوزستان که تامین‌کننده همه منافع و درآمد‌های ملی است توجه کافی نشده است و بی‌توجهی به این استان بارز است.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز ادامه داد: هفته گذشته آقای پزشکیان بدون توجه به عواقب، اجرای سه طرح انتقال آب ماندگان، خرسان و کوهرنگ ۳ را مصوب کرد تا حدود یک میلیارد مترمکعب آب از سرشاخه‌های کارون به اصفهان و فلان مرکزی برود، اما سوال اینجاست که با این مصیبت ایجادشده در پایین‌دست کارون و شور شدن آب مزارع و حتی آب آشامیدنی، با چه توجیهی این کار انجام می‌شود؟

وی با اشاره به تولید بخش عمده‌ای از برق مورد نیاز کشور در خوزستان بیان کرد: کشور مشکل تولید برق دارد، اما با این کار می‌خواهند از ۲۵ درصد از توانایی برق‌آبی حوضه کارون صرف‌نظر کنند و به بهانه آب آشامیدنی به اصفهان انتقال دهند در حالی که این آب صرفا برای کشاورزی منتقل می‌شود در حالی کشاورزی در خوزستان هم در حال انجام است.

قمشی اضافه کرد: دولت به ازای انتقال هر مترمکعب آب فقط از نظر برق‌آبی، ۱۲ هزار تومان ضرر می‌کند. همچنین ۱.۸ کیلووات ساعت به ازای انتقال هر مترمکعب آب از توان نیروگاه برق‌آبی ضرر می‌کند و بعد هم خوزستان در تابستان مشمول خاموشی می‌شود.

وی افزود: دولت در حق مردم خوزستان ظلم و اجحاف می‌کند. اگر این طرح‌ها اجرا شوند، من به عنوان کسی که برای آقای پزشکیان کار کردم و معاون ستاد مرکزی او بودم، از این خسارتی که به خوزستان وارد می‌شود، نمی‌گذرم.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: اکنون مردم خوزستان دارند در آلودگی هوا دست و پا می‌زنند، اما دولت چه انرژی از خود نشان داد؟ همتی که نشان بدهد برای مردم خوزستان کاری می‌شود، ندیدم. این حق خوزستان نیست.

گرفتاری خوزستان در توسعه نامتوازن

دکتر منا گلابی معاون پژوهش و فناوری دانشگاه شهید چمران اهواز هم در این نشست با اشاره به نقشه راه پژوهشی برای توسعه پایدار و همه‌جانبه خوزستان اظهار کرد: وضعیت کنونی استان خوزستان، چالشی چندوجهی و پیچیده را پیش روی ما نهاده است؛ چالشی که ابعاد گسترده‌ای از سلامت، اقتصاد، جامعه، مهاجرت، امنیت غذایی، بهره‌وری نیروی انسانی، سرمایه اجتماعی و حتی جذابیت برای سرمایه‌گذاری را دربر می‌گیرد. این استان، سال‌هاست در میانه بهره‌مندی از میراث دارایی‌های طبیعی و پیامد‌های یک توسعه نامتوازن گرفتار مانده است.

وی افزود: اکنون زمان آن فرا رسیده که با نگاهی علمی، سیستمی و بین‌رشته‌ای، راهکار‌های پایدار برای استان خوزستان تدوین شود. عواملی مانند خشکی تالاب‌ها، ریزگردها، تراکم صنایع آلاینده و فرسودگی ناوگان حمل و نقل، همگی نیازمند اقدام‌های پژوهشی و اجرایی فوری هستند.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: ما در جایگاه سیاست‌گذار پژوهشی دانشگاه، بر این باور قلبی ایمان داریم که صرف توصیف وضعیت چیزی را تغییر نمی‌دهد بلکه باید برای آن نقشه فناورانه و سیاست‌گذارانه طراحی کرد.

وی با بیان اینکه سیاست‌های محوری معاونت پژوهشی دانشگاه شهید چمران در این زمینه بر سه اصل استوار است، بیان کرد: پژوهش برای رهبری فناورانه یعنی تمرکز بر حوزه‌هایی که مستقیما به راه‌حل‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت می‌انجامند که فناوری‌های تصفیه هوا، سامانه‌های هشدار سریع و توسعه کشاورزی پایدار برخی از این راهکار‌ها هستند.

گلابی در ادامه با اشاره به لزوم شکستن مرز‌های سنتی علوم گفت: ایجاد حلقه‌های پژوهشی بین‌رشته‌ای با مشارکت نهاد‌های مختلف، به گونه‌ای که خروجی پژوهش‌ها به صورت مستقیم قابل اجرا و تبدیل به بخش‌نامه و دستورالعمل باشد، باید در دستورکار قرار بگیرد.

همکاری دانشگاه شهید چمران اهواز در چالش‌های فناورانه

وی با تاکید بر لزوم پژوهش با تکیه بر کاربری و اثرگذاری ادامه داد: باید به پژوهش‌های صرفا آکادمیک، پایان داده شود؛ هر پروژه پژوهشی باید از ابتدا تا انتها، با مشارکت مستقیم سازمان بهره‌بردار، نهاد‌های حکمرانی و صنعت، تعریف و اجرا شود.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: اکنون دانشگاه شهید چمران اهواز با تمام توان و رویکردی عمل‌گرا به سمت اقدام حرکت می‌کند. در این راستا، معاونت پژوهش و فناوری، ضمن حمایت از محققان، سیاست‌های جدید خود را اعلام می‌کند.

وی با بیان اینکه دانشگاه، مرکز مهندسی راه‌حل‌هاست؛ گفت: از تمامی سازمان‌ها، نهاد‌ها و شرکت‌های استانی دعوت می‌شود چالش‌های فناورانه خود در زمینه‌هایی مانند کاهش آلایندگی، بهینه‌سازی مصرف آب و افزایش بهره‌وری را در قالب پروژه‌های پژوهشی تعریف‌شده و هدفمند به دانشگاه ارائه دهند.

گلابی اضافه کرد: ما مصمم هستیم با تخصیص هدفمند اعتبارات پژوهشی برای حل این مشکلات و تبدیل هزینه‌های آلایندگی به سرمایه‌گذاری دانش‌بنیان، گام برداریم. برای جذب نخبگان و منابع مالی برون‌استانی، به برنامه هماهنگ و نقشه‌ای راهبردی نیاز داریم که یکی از کار‌های مهم در این زمینه، ایجاد مرکز رشد تخصصی توسعه سبز استان خوزستان برای توانمندسازی استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه محیط زیست است.

وی بیان کرد: امروز بیش از هر زمان دیگر، نیازمند پژوهش‌های مساله‌محور و بین‌رشته‌ای مبتنی بر داده و فناوری هستیم؛ پژوهش‌هایی کاربردی و قابل تبدیل به سیاست که با مشارکت سه‌گانه صنعت، جامعه محلی و دولت به سرانجام برسد.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: خوزستان نه باید قربانی توسعه شود و نه توسعه‌نیافته باقی بماند. ما در قبال آینده و نفس‌هایی که قرار است در این سرزمین کشیده شود، مسئول هستیم. برای تحقق این هدف، همکاری سه ضلع دانشگاه، حکمرانی و جامعه ضروری است.

وی در پایان اظهار امیدواری کرد این نشست، نقطه‌آغاز همکاری‌های علمی و گرفتن تصمیم‌های اثرگذار برای خوزستان باشد.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از ایسنا، 26آبان1404، 1404082616590، www.isna.ir