دربارهٔ چگونگی تدوین و تصویب سند چشم‌انداز بیست ساله، باید گفت که به شکست طرح‌های چشم‌انداز-گونهٔ پیشین در کشور از سال ۱۳۷۶ در دبیرخانهٔ مجمع تشخیص مصلحت نظام این احساس وجود داشت که سامانهٔ کلان‌خط و مشی‌گذاری راهبردی کشور و مدیریت آن دچار نقص و ناهماهنگی و فاقد اهداف اجماعی است و این که سیاست‌های کلّی نظام در یک جهت خاص و معین تدوین نمی‌شود، به همین دلیل در سال ‏۱۳۷۸ بحثی با عنوان «افق آینده» در دبیرخانهٔ مجمع تشخیص آغاز گردید که سرآغاز طرح سند چشم‌انداز شد. به تعبیر دبیر این مجمع، پس از آن که موضوع، نزد رهبری مطرح گردید، ایشان این مسئله را «یک حلقهٔ مفقودهٔ راهبردی» تعبیر و به مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ کرد که چشم‌انداز بیست‌سالهٔ آیندهٔ کشور را ترسیم کنند. از اعضای مجمع تشخیص، افراد زیر جزو کمیسیون تدوین سند چشم‌انداز بوده‌اند: محسن رضایی، زنگنه، حبیب‌الله عسگر اولادی، نبوی، ایروانی، محمد هاشمی، علی اکبر ولایتی، مجید انصاری، حسین مظفر. واگذاری تدوین سند چشم‌انداز به مجمع تشخیص مصلحت نظام، با این استدلال انجام پذیرفته که، چون سند چشم‌انداز خود نوعی تدوین سیاست کلّی نظام است، پس در حیطهٔ وظایف مجمع می‌باشد. در هر حال، سند چشم‌انداز در آذر ماه سال ۱۳۸۲ به عنوان برنامهٔ بیست‌سالهٔ کشور و با عنوان «چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴ ه‍. ش» از سوی مقام معظم رهبری به رئیس‌جمهوری وقت، محمد خاتمی، ابلاغ شد. سوال اینجاست که چرا از مجمع تشخیص مصلحت و دبیر وقت (جناب محسن رضایی) درباره عملکرد کاری اش برای تحقق سند چشم انداز سوال نمی‌شود؟ چرا در شرایطی که مقرر بود در بسیاری از شاخص‌ها و حوزه‌ها، اول منطقه باشیم، دچار انحراف در عملکرد هستیم. هرچند که اگر پای صحبت این دسته از دوستان بنشینیم، با میان کشیدن پای تحریم همه چیز را توجیه می‌کنند و کمتر توجهی به کم توانی شخصی در راهبری راهبردی کار نمی‌شود. نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، تا کی باید تاوان چنین هزینه‌های گزافی را بپردازد و ملاحظه گری نسبت به افراد داشته باشد؟ متن انتقادی مهران صولتی ، عباس عبدی و حسین جلیلی در همین رابطه، اقدام به بررسی برخی از ابعاد عدم تحقق سند چشم انداز نموده است.

در دنیای حاضر و جامعه در حال باز شدن، پرسش از دلایل عقب ماندگی ایران ابعادی مهم تر نیز یافته است. این‌ که چگونه ممکن است در مدتی کوتاه تر از زمان حدودا دویست ساله آشنایی ایرانی ها با ادبیات توسعه و درک عقب ماندگی های کشورشان، به بسیاری از کشورهای شرق آسیا در عین فقر منابع و سرمایه های طبیعی به توسعه دست یافته اند ولی ما همچنان در هزار توی پیشرفت سردرگم مانده ایم؟! مهران صولتی ،هفت دلیل شامل استبداد ایرانی،فقدان سنت دموکراتیک، نقش پیرامونی در نظام جهانی،تماس با لایه های سخت افزاری توسعه، نقش حاشیه ای علوم انسانی،قرار گرفتن در معرض گفتمان چپ،فقدان گفتگو مابین سنت و مدرنیته برای این در خودماندگی تاریخی، ذکر می کند.

در مورد حضور مردم در انقلاب ۵۷ عبارت مشهوری وجود دارد؛ آن‌ها می‌دانستند که چه نمی‌خواهند، ولی نمی‌دانستند که چه می‌خواهند! این عبارت دستمایه مهران صولتی شده تا با مطرح کردن کردن دوگانه‌هایی متعارض (مادیات همراه با معنویات، جمهوریت همراه با اسلامیت، تجدد همراه با تدین) به نابجایی و غیر ضروری بودن انقلاب اسلامی در ایران بپردازد. آمچیزی که صولتی در بیان آن قاصر بوده یا بدان کم توجهی کرده است. بحث الگو‌های توسعه‌ای و تمدنی مورد نیاز برای انقلاب بواسطه حضور فقه پویا و فاصله گیری از فقه سنتی است. سولتی به جریان چند گامی انقلاب‌ها برای طی شرایط گذار و رسیدن به مرحله تثبیت هم توجهی نداشته است. در واقع، برداشت او از انقلاب، تحقق مدینه فاضله است. همان القائیات نادرستی که بعضا در قالب انحرافات ایدئولوژیک مطرح می‌شود. در نگاه ما، انقلاب قائدتا اقدامی چندگامی یا چند مرحله‌ای بوده، نیازمند بهره گیری از فقه پویا برای اتصال سه بعد جمهوریت، اسلامیت و انقلابی گری در قالب‌های توسعه‌ای و تمدنی است و برای ممانعت از انحرافات، ریزش‌ها و رویش‌های خاص خودش را دارد. انقلاب‌های دینی (نظیر انقلاب ایران) باید در مقابل چالش ها، آسیب‌ها و انحرافات، حساسیت خود را تا لحظه آخر متصل به مرحله تثبیت حفظ کنند و مانع برهم خوردن تعادل سه بعد جمهوری، دینی و انقلابی گری خود باشند.

روایت قوی از پیامبر وجود دارد که بر صورت متملق خاک بپاشید. حضرت امیر بشدت توصیه می کند که دروغگو و غلو کننده را بعنوان دوست انتخاب نکن. با وجود آنکه صدها حدیث و روایت با این مضمون در دین مبین اسلام به ما رسیده سوال اینجاست چرا اجازه می دهیم ، گروهی با حاشیه گویی ها و صحبت های گل درشت، بستر را برای انواع انحرافات در سیستم مدیریتی کشور ایجاد نموده و حتی سیستم ایدئولوژیک به آنان پاداش هم بدهد؟ قصد توهین به شخص خاصی را نداشته و نداریم. اگر هم نیاز باشد، از توان کافی برای نقد سازنده برخورداریم. اما رسالت ما در گام دوم انقلاب ، نوعی پاکسازی سیستم ها از وجود افراد و جریاناتی است که ممکن است شائبه ایجاد انحراف در مسیر را داشته باشند. متن تهیه شده توسط مهران صولتی با عنوان چرا گزافه گویی در نظام های ایدئولوژیک پاداش دارد؟ متنی قابل توجه در این خصوص است. به ظاهر تلخ و اپوزیسیونی آن توجه نکنید.

خویشاوند سالاری به هر بهانه ای که باشد( نیروی امین و خودی ، خود حق پنداری بدلیل زحماتی فرضی که برای انقلاب کشیده بعبارتی سهم از انقلاب ، محفل گرایی مثلا ارزشی ، ....) در جمهوری اسلامی ایران، پدیده ای مذموم بوده و غیر قابل دفاع می باشد. متن زیر به ابعاد گوناگون و پیامدهای این فعل تخریبی به قلم مهران صولتی ، پرداخته است.

واگویه قصه‌ای پر غصه از انباشت توهماتی که نه تنها به بهبود کیفیت زندگی ایرانیان نینجامیده بلکه فاصله‌ای بیشتر از کشور‌های هم تراز ما در سده گذشته مانند کره جنوبی، مالزی و ترکیه را برایمان رقم زده است. اما داستان توسعه در ایران از موانع بسیار بیشتری رنج می‌برد که می‌کوشم تا در این فرصت برخی از آن‌ها را در قالب دوگانه‌هایی تقابلی به تصویر کشم.

مع‌الاسف شواهد نشان می‌دهد بی‌اعتمادی فزاینده سیاسی در کشور حتی امکان شکل‌گیری نوعی گفت‌وگوی ملی را هم منتفی ساخته است. مسائل متعدد اجتماعی حل‌نشده بر یکدیگر انباشت شده و بحران‌های مختلف را بازتولید می‌کنند. روشن است که با این حجم از معضلات درهم کلاف‌شده نمی‌توان به شکل‌گیری اجماعی ملی برای بهره‌گیری از تجارب جهانی جهت ورود به فرایند توسعه‌یافتگی امید داشت. شرایطی‌که در آن امر روزمره و زیستن برای بقا اولویت می‌یابد و فاصله با سایر کشور‌های جهان بیش از پیش افزایش می‌یابد!

مهران صولتی در متنی با عنوان انقلابی در جستجوی تمنای محال، اقدام به تحلیل ریشه‌های انقلاب اسلامی از دیدگاه‌های خاص نموده است. دیدگاه‌هایی که او را به استنتاجی بن بست گونه از خروجی‌های انقلاب سوق داده و با نادیده گرفتن پیامد‌ها و اثرات چند لایه گی انقلاب، نویسنده را به سیاه گوگی به ظاهر واقع گرا، هدایت نموده است. اما شناسایی برخی از ریشه‌ها و تحولات، باعث کنار نهادن این تحلیل بن بست گرایانه و دوباره نگری هدفمند منجر به رویش‌ها و زایش ها، خواهد شد.

در دنیای امروز ما در حال گریختن از خود هستیم. خلوت کردن با خود هم روز به روز سخت تر می شود. البته حجم اشتغالات روزمره در کاهش زمان با خود بودن، بسیار موثر است. ما انسان ها در روزگار کنونی، یا در محل کار مشغول انجام وظایف سازمانی هستیم، یا در خانه سرگرم وقت گذاشتن برای دیدن برنامه های تلویزیونی و حضور پررنگ تر در فضای مجازی و اپلیکیشن های موبایلی. در هر دو صورت فرصت با خود بودن و اندیشیدن به خود، هر روز کمتر از پیش می شود.

تا کنون صادق زیبا کلام ۲۳۵ میلیون و نرگس کلباسی ۳۹۲ میلیون کمک های مردمی برای زلزله زدگان غرب کشور جمع آوری کرده اند. همچنین برخی از مردم خود عازم این مناطق شده اند تا مستقیما کمک ها را بدست نیازمندان برسانند!