اصطلاح مجاهدان روز شنبه را نخستین بار احمد کسروی و مهدی ملک‌زاده در کتاب‌های «تاریخ مشروطه ایران»، «تاریخ هجده‌ساله آذربایجان» و «تاریخ انقلاب مشروطیت ایران» به کار برده‌اند. آن‌ها این اصطلاح را به کسانی اطلاق می‌کردند که تا زمان خلع محمدعلی‌شاه قاجار مخالف سرسخت مشروطه بودند؛ اما درست فردای روز جمعه‌ ۲۴ تیر ۱۲۸۸ که محمدعلی‌شاه به سفارت روسیه پناه برد و مجلس توسط مجاهدان گیلان و آذربایجان فتح شد، صدوهشتاد درجه تغییر چهره دادند و شدند مشروطه‌خواه.جمعی که در موقع جنگ نامردانه در گوشه خانه‌های خود مخفی شده بودند و منتظر فرصت بودند همین که جنگ تمام شد اسلحه بر تن کردند و تفنگ بر دوش گرفتند و خود را مشروطه‌خواه و فداییان راه آزادی جلوه دادند. و هرگاه فرصت اجازه می‌داد که اسامی پانصد نفر اعضای مجلس عالی را از نظر بگذرانم مشاهده می‌شد که عده زیادی از کرسی‌نشینان باغ‌شاه و مشاورین و هم‌دست‌های محمدعلی‌شاه که دست‌شان آغشته به خون آزادی‌خواهان بود لباس مشروطه‌خواهی دربر کرده و در صدر مجلس عالی جای گرفته بودند و سهیم و شریک در زمام‌داری حکومت ملی بودند و هنوز بیست‌وچهار ساعت از فتح تهران نگذشته بود که کسانی که باید به دار مجازات آویخته بشوند دوش به دوش نایب‌السلطنه و سرداران ملی به رتق و فتق امور پرداخته در عکسی که پس از انتخاب عضدالملک به نیابت سلطنت برداشته شد و از نظر خوانندگان می‌گذرد در دو طرف نایب‌السلطنه عین‌الدوله و اقبال‌الدوله مشاهده می‌شود که مقدم بر سپهدار و سردار اسعد ایستاده‌اند و جمعی دیگر از همین طبقه در ردیف مستوفی‌الممالک و سردار اسعد جای گرفته‌اند

کتاب «مشروطیت از زبان تقی‌زاده» محدود به سه سخنرانی تقی‌زاده درباره مشاهدات او از مشروطیت (تا پایان استبداد صغیر) است.

امروز17 فروردین مصادف با سالروز قیام شیخ محمد خیابانی در سال ۱۲۹۹ است. خیابانی در سن ۴۰ سالگی با توطئه مخبرالسلطنه هدایت کشته شد. مخبرالسلطنه قاتلِ خیابانی همچنان تا زنده بود، در مورد چگونگی قتل خیابانی، گهی به میخ می زد و گهی به نعل! او در کتابش سعی می کند خود را از این جنایت مبرا سازد، اما سالها قبل از آن، یک بار از دهنش در رفته بود که: «من با کشتن خیابانی خدمت بزرگی به ایران کردم زیرا او درپی خیانت به ایران بود...»

«روز دوشنبه دهم دی ماه تبریز را پراندوه‌ترین روزی بود. در این روز که دهم محرم و روز عاشورا نیز می‌بود چون آفتاب برخاست گذشته از جنب و خروشی که همه ساله به نام محرم برخاستی و امسال را نیز با همه گرفتاری‌ها در کار می‌بود و گذشته از آمد و شد و جوش و جنبی که روسیان در کوچه‌ها و بازار‌ها و همچون روزهای پیش می‌داشتند یک تکان دیگری از ایشان در سربازخانه و پیرامون آنجا دیده می‌شد. دسته انبوهی از قزاق سالدات(۱) سربازخانه را گرفته و چنین گفته می‌شد کسانی را که از سردستگان مشروطه گرفتار کرده بودند در آنجا به دار خواهند کشید. در یک سو و در پهلوی درختی دو تیری ستون‌وار بلند کرده و یک تیر افقی بر روی آن‌ها میخکوب می‌ساختند و ریسمان‌ها را از آن می‌آویختند. این داری بود که آماده می‌کردند، و چون با کشتن سران آزادی ایران جشن می‌گرفتند تیر‌ها را با پارچه‌های سه رنگ بیرق روسی می‌آراستند.»

در این سرزمین رادمردانی مثل حاج‌جواد زیسته‌اند که صد سال بعد یادآوردن شان هم حال ناخوش آدم را خوب می‌کند. آنها ایران را روی دوش شان گرفته‌اند و از طوفان ها گذر داده‌اند نه کاسیه لیسان و طماعان و فرصت طلبان.

درخصوص قضیه اعدام نواب صفوی و سایر اعضای فداییان اسلام، امام از مرحوم آقای بروجردی و مراجع دلخور شدند که چرا موضع تندی علیه دستگاه نگرفتند و اینها را نجات ندادند.

مشروطه سرآغاز بیداری مردم بود؛ توده‌ای که سرشان به‌کار خودشان بود و گمان نمی‌کردند محق هستند در مسائل مملکتی دخالت کنند و سؤالی از شاهشان بپرسند و چرایی در کار بیاورند. اما این جنبش سرآغازی بود برای تقویت حس وطن‌دوستی و رشد و ارتقا در زمینه‌های مختلف.

شهرداری تهران آرامگاه صوراسرافیل و ملک‌المتکلمین، روزنامه‌نگاران مشروطه را تملک کرده و آن را ساماندهی می‌کند.

آيت الله خامنه اي رهبر معظم انقلاب درباره ي شهيد مي فرمايند: بايد گفت که اولين جرقه هاي انگيزش انقلابي اسلامي به وسيله ي نواب در من به وجود آمد و هيچ شکي ندارم که اولين آتش را در دل ما نواب روشن کرد...

آرم جمهوری اسلامی را چه کسی طراحی کرده و چگونه مورد تایید قرار گرفته است؟ سخنی دیگر هم هست که چرا طراح آرم نمی‌خواهد نام و عکس او منتشر شود؟