مدیریت شهری و روستایی - مدیریت بحران

بعد از جنگ 12 روزه تحمیلی و حملات اسرائیل به شهرهای خاص و پایتخت، خلا پناهگاه سازی و کم توجهی مدیریت شهری به این مهم ، مورد توجه قرار گرفت. موضوعی که نه پدافند غیرعامل درخصوص آن تاکیدات اولویتی داشت و نه در برنامه های اولویت دار شهرداری تهران بود. شهرداری که( منظور زاکانی است) با کمترین تخصص ها شهردار شد و امورات را بر اساس گعده محوری ، ارتباطات، سلیقه گرایی ، سیاسی بازی و غیره جلو جلو برد. ماه مبارک رمضان بجای اطعام روزه داران در شوش و مولوی و سایر نقاط خاص شهر، در بلوار کشاورز افطارخانه می زند و با وجود حجم بالای اعتراضات ، اقدام به تاسیس مساجد در بوستان های تهران می کند. همین آقای توصیه کننده به نیاز تهران به پناهگاه( منظور مهدی خان چمران با سنی قابل تامل)، توصیه به استفاده از ایستگاه های مترو می کند و گند کار در می آید که ایستگاه ها برای این کار مناسب نیستند( جز چند ایستگاه خاص) . همین آقای رئیس شورای شهر از حرکت مسجدسازی در بوستان ها بعنوان یک اولویت حمایت می کند و امروز ، تاکید بر پناهگاه سازی دارد؟ دلمان برای کشورمانف شهرمان، دین مان و حجم برخی مسخره بازی ها ، بشدت می سوزد. تا کی باید اینگونه اندیشید و تصمیم گرفت و اجازه داد هر صلاحیت و سلیقه ای حاکم بر توسعه ایران اسلامی باشد؟ تا کی باید اجازه داد که صاحبان صلاحیت در محاق باشند و چهره های خاص در عرصه؟

در حالی که حدود ۱۹۵ سال از بزگترین زلزله تهران می‌گذرد بر اساس مطالعات انجام‌شده تهران در معرض خطر وقوع زلزله‌های با بزرگی ۷ ریشتر یا بیشتر قرار دارد. طی سال‌های اخیر هم تکانه‌هایی رادر این کلان شهر و حومه آن شاهد بوده‌ایم و در سال ۱۳۹۷، مطالعه‌ای نشان داد که امکان وقوع زلزله‌ای شدید در تهران میان سال‌های ۱۴۰۳ تا ۱۴۰۹ وجود دارد. اگر زلزله در حدی باشد که منجر به تخریب ساختمان‌ها بشود که معابر را بند بیاورد مطمئنا دو سه روز اول مشکلات امدادی وجود دارد. چون تا نیروهای امدادی از استان‌های معین و کشورهای دیگر بیایند وکمک‌رسانی کنند زمان خواهد برد و از طرفی خود آن‌ها نیز ممکن است آسیب‌هایی ببینند و با فرض اینکه در ۵۰ نقطه بخواهند کمک‌رسانی کنند قطعا کم می‌آورند و نیروهای لازم را ندارند.جلال ملکی معاون سازمان آتش نشانی معتقد است که:«اگر بخواهیم منطقی صحبت کنیم تهران خیلی کار دارد تا به روز‌های آمادگی برسد و فقط هم نباید یک دستگاه یا بخش را متولی اینکار کنیم. وقتی اسم بحران می‌آید باید همه دستگاه‌ها همفکری کنند. آن هم نه در زمانی که زلزله می‌آید دور هم جمع شویم و بگوییم چکار کنیم، این به درد نمی‌خورد. بهتر است در این روز‌ها که ایام آرامش است دستگاه‌های امدادی برنامه ریزی کنند و مردم به وظایف خود عمل کنند. باید نیرو‌های امدادی خود را تجهیز کنند و دوره‌های آموزشی و پرسنل مجرب را در اختیار بگیرند.»

علی بیت اللهی رئیس بخش زلزله‌شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه و مسکن با بیان اینکه طبق بررسی‌های انجام شده از حدود هزار برج بالای ۱۲ طبقه در تهران نزدیک به ۱۰۰ برج بلند مرتبه دقیقا بر روی گسل فعال ساخته شده است، گفت، این ساخت و ساز‌ها عمدتا در منطقه یک انجام شده و مابقی مربوط به منطقه ۲۲ است. سوال اینجاست که مگر شهر تهران، نقشه پهنه‌های گسلی ندارد (ابلاغیه اواخر سال ۱۳۹۶ به شهرداری تهران)؟ اگر پاسخ مثبت است، آیا اجازه ساخت و ساز برج بالای ۱۲ طبقه روی گسل فعال از سال ۱۳۹۷ داده شده است یا خیر؟ اگر پاسخ مثبت باشد، با نادان مواجه هستیم یا خائن و رشوه گیر؟ طبق قانون حرایم گسل، حداکثر مجاز برج‌سازی در حریم این نقشه‌ها ۱۲ طبقه و حداکثر مجاز ساخت بر روی نقشه‌های گسل‌های فعال ۶، طبقه است. لازم به توضیح است که اخیرا اجازه ساخت برج ۲۴ طبقه کوی فرشته بر روی گسل نیاوران، هتل ولنجک و برج نیاوران بر روی گسل داده نشد (سخنگوی قوه قضایی هم اعلام کرد که ساخت هتل ولنجک را متوقف کرده‌است. هرچند مهدی چمران، اما و اگر‌هایی را در این خصوص مطرح نموده است که قضاوت درباره ایشان را به افکار عمومی می‌سپاریم).

خط یک آب رسانی اصفهان از راه زاینده رود، آنقدر مسئله درحوزه پدافند غیرعامل ارد که اگر بدان بگوییم آبکش، بی راه نگفته ایم. در بین شمالی‌ها یک ضرب المثل معروف درخصوص ترس بچه اردک وجود دارد. بچه اردک وقتی می‌ترسد، روی جای خودش خشک می‌شود و تنها بشکل خیره به یک جا نگاه می‌کند و هر ده ثانیه یک جیک کوچک می‌کشد. در قیاسی مع الفارق، داستان مدیران مرتبط با طرح آب رسانی گلاب دو هم بی شباهت به داستان بچه اردک ترسیده از نبود بودجه نیست. آیا مدیران استان و حتی مدیران سطح ملی، منتظر وقوع حادثه‌ای دردناک و پر پیامد هستند که بعد از آن، هر ده ثاینه یک آه بکشند؟ از شورای عالی امنیت ملی، درخواست ورود موثر داریم.

رئیس سازمان هواشناسی کشور گفت: ۵۵۰ نقطه کشور به سامانه هشدار سیل در فاز نخست تجهیز شده است و در فاز دوم ۳۰۳۰ نقطه دیگر کشور به این سامانه مجهز می‌شود.

آتش سوزی روستای امامزاده ابراهیم شفت برای چهارمین بار ، باعث نابودی زندگی اقتصادی صدها نفر از ساکنان و ماکنان واحدهای تجاری و اقامتی در این روستا شد. آنهم در شرایطی که بصورتی مسلم ،پای قصور تقصیر، اهمال و ترک فعل مدیران دولتی در میان است. خودرو آتش نشانی که راننده ندارد و امداد آتش نشانی که بدلیل ضعف دیسک و صفحه خودرو، قادر به بالا امدن از سربالایی نیست؟ چه کسی و به چه صورتی قرار است به درد مردم بی پناه این روستا برسد؟ استاندار درگیر در مسائل استان یا وزیر کشوری که بعید بدانیم توان درک عمق غم و فلاکت این مردم را داشته باشد؟

محمدحسن نامی رییس سازمان مدیریت بحران کشور در جریان سفر به استان خوزستان و بازدید از سد و نیروگاه دز در شهرستان اندیمشک مدعی شد که در پنج ساله دوم خشکسالی هستیم و پیش بینی می‌شود این وضعیت تا یک یا ۲ سال آینده به پایان برسد. نکته جالب توجه اینجاست که ایشان اشاره ای نکردند که ادعاهایشان بر اساس کدام مدل یا شنیده های جلسات درون و برون سازمانی، صورت پذیرفته است.برخی از منتقدین ضمن اشاره به تکرار داستان بارش های مناسب ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ و توهمات مدیریتی آن زمان، صحبت های محمدحسن نامی را بی شباهت به ادعاها چند سال پیش درخصوص اغاز تر سالی نمی دانند. از آقای نامی درخواست می کنیم، گرارشی از عملکرد سازمان مدیریت بحران در دوره مدیریتی خود ارایه دهند. چرا که از دیدگاه ما، توانمندی ایشان برای راهبری راهبردی این سازمان کاملا زیر سوال بوده و ایشان را فاقد صلاحیت لازم برای تداوم کار در چنین موقعیت خطیری می دانیم.

برخی از مطالعات تاکید کننده بر وقوع زلزله بزرگ تهران حدفاصل سال های ۱۴۰۳تا ۱۴۰۹ می باشند.زلزله ای که می تواند علاوه بر فجایای انسانی و اجتماعی، فجایای سیاسی-امنیتی برای کشور رقم بزند. اما در این میان به نظر می رسد که شهرداری تهران و شهردار پرمدعا و کم خاصیتش در کنار سایر نهادهای وظیفه مند در امر پیشگیری و مدیریت بحران زلزله تهران، دست روی دست گذاشته و با تسبیح انداختن و ان شاالله و ماشاالله کردن ، در حال وقت گذراندن و افزایش احتمال وقوع مخاطره بزرگ هستند. به یقین می توان گفت که شهر تهران ، فاقد آمادگی لازم برای مقابله با زلزله بزرگ است و مشتی کم خاصیت و بی خاصیت بعنوان مدیر ، هیچ دفاعی از عملکرد خود در فردای روز وقوع زلزله ندارند. 15 درصد بافت فرسوده تهران را می توان با کاهش 50 درصدی عوارض ساخت و ساز، دادن طبقات تشویقی و اولویت دهی در اعطای تسهیلات ،در موقعیت مناسبی برای کاهش مخاطرات زلزله قرار داد. اگر توان این کار را هم ندارند، می توان از توان چینی ها برای ساخت و ساز( البته با قید فوریت ) استفاده کرد. تخریب ساختمان های ناایمن و تاسیسات و ابنیه شهری غیراستاندارد( خصوصا پل ها) باید در دستور کار باشد و ... . از نهادهای نظارتی کشور با قید فوریت درخواست می گرددف مطالبه گری لازم در این خصوص را در قالب پروژه ملی نجات تهران از زلزله بزرگ ، رقم بزنند. توجه داشته باشند که بسیاری از این مدیرنماها،حراف های خوبی هستند و شباهت بالایی به زنبورهای بی عسل دارند.

درحال حاضر با وجود ۲۰ میلیارد و ۷۸۰ میلیون مترمکعب آب ذخیره شده در سدهای کشور، ۴۲ درصد ظرفیت مخازن سدها پُر و ۵۸ درصد این ظرفیت خالی است.۱۷ سد مهم کشور ذخایر آبی زیر ۲۰ درصد دارند، به‌عبارتی بیش از ۸۰ درصد ظرفیت مخازن آنها خالی است.همچنین در ۱۷ سد کشور نیز ذخایر آبی آنها نسبت به زمان مشابه سال قبل که سالی خشک و کم‌بارش بوده، بین ۲۵ تا ۹۱درصد کاهش داشته است.

در جلسه‌ای که به منظور مدیریت و تأمین آب به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور برگزار شد، اعلام شد، تا پایان دولت دو مورد از مهم‌ترین پروژه‌های مرتبط با آب به سرانجام می‌رسد: آب دریای عمان در اوایل سال آینده به اصفهان و تا پایان دولت هم به زاهدان می‌رسد. اهمیت این کلان‌پروژه‌ها را در این واقعیت می‌توان جست‌وجو کرد که اکنون اصفهان به دلیل تنش آبی، دچار فرونشست‌های جدی شده است. در زاهدان و شرق سیستان و بلوچستان نیز به دلیل برخی مشکلات فرامرزی، تأمین آب با دشواری‌هایی مواجه بوده است. در ادامه این جلسه گزارشی از میزان پیشرفت پروژه انتقال آب دریای عمان (کریدور شرق)، پروژه انتقال خلیج‌فارس به فلات مرکزی و انتقال آب دریای‌عمان به اصفهان و همچنین اقدامات انجام‌شده برای تسریع پیشرفت این پروژه‌ها ارائه شد. طبق این گزارش در پروژه انتقال آب دریای‌عمان و در کریدور شرق تا انتهای آذرماه سال‌جاری پیشرفت کلی طرح به میزان حدود ۱۳ درصد و همچنین پیشرفت ماهیانه کریدور شرق تا زاهدان ۲۴ درصد اعلام شد.

تا به حال به این فکر کردید که اگر زلزله ۷ ریشتری در کشور رخ دهد، چه قدر خسارت به بار می‌آورد؟ این زلزله کدام نواحی را بیشتر از سایرین تخریب می‌کند؟ گزارش تازه مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد، برآورد اولیه خسارت در محدوده تهران-کرج و اطراف آن نشان از آسیب پذیری جدی بیش از ۲ میلیون واحد مسکونی و در معرض قرارگیری بیش از ۶ میلیون جمعیت دارد که مجاورت این دو کلانشهر، ابعاد ریسک را چندین برابر سایر گستره مراکز استانی خواهد کرد. در بخش‌های دیگر این گزارش تاکید شده است که مدیریت بحران در کشور‌های درحال توسعه (نظیر شرایط کشور ایران) غالبا در راستای جبران خسارت بعد از وقوع حوادث غیرمترقبه است و نه قبل از آن.

عمر تشکیلات پایش آلودگی هوای پایتخت در مدیریت شهری به ۳۰ سال رسیده و بعد از گذشت سه دهه نواقصی در چگونگی ایفای این ماموریت وجود دارد که اگر برطرف نشود، متولی سنجش کیفیت هوای شهر تهران نخواهد توانست از اولین قدم برای نجات تهران از آلودگی، یعنی بررسی و اعلام وضعیت فعلی هوا را به درستی بپیماید. هوای تهران طی ۵ روز گذشته در وضعیت غیر قابل قبول قرار داشته است. علت را تنها نباید در فرسودگی دستگاه ها جستجو کرد و باید در نوع برنامه ریزی ها نیز دید.

با توجه به بند عین تبصره ۸ قانون بودجه ۱۴۰۲ و بند تخصصی آورده شده در لایحه‌ای برنامه هفتم توسعه،وزارت نیرو می بایست برای تامین بخشی از آب صنایع مثل فولادی‌ها، معدنی و صنایع نیروگاهی و حتی پالایشگاهی بجای آب تازه و آبی که امکان استفاده از آن در حوزه کشاورزی و شرب هست ، پساب تحویل دهد. بر این قاعده ، هاشم امینی معاون راهبردی و نظارت بر بهره‌برداری شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور مدعی شده است که سالیانه یک میلیارد مترمکعب پساب فاضلاب در اختیار صنایع بزرگ قرار می‌گیرد. سوال اینجاست که با توجه به فراهم نبودن زیرساخت ها، با برنامه روبرو هستیم یا وعده؟

محمدحسن نامی مدعی شده است که ۶۸ درصد از جغرافیای ایران روی گسل یا بر حریم‌های گسل زلزله قرار دارد. ورای ارایه این اطلاعات خوب، باید از آقای امیر نامی پرسید،خوب که چی؟ ارایه آمار ضمن مهم بودن، چه دردی را دوا می کند؟ باید از سازمان مدیریت بحران کشور، مطالبه عملکرد کرد . باید پرسید که دو سال مفت مفت حقوق گرفتید که بگویید ۶۸درصد جغرافیای ایران روی گسل است؟ از اقدامات بینابخشی بگویید. از مصوبات قانونی حرف بزنید. به مردم بگویید که وضعیت ذخایر قانونی و تجهییزات و تدارکات امدادی برای مقابله احتمالی به چه صورت است. از بیمه بگویید و راهکارهای احتمالی جبران بخشی از خسارت مردم و حمایت از انان. جناب امیر، ما سابقه سکون تاریخی در مقابل سوالات از سازمان تحت مدیریت شما داریم. مشفقانه درخواست می کنیم که حرف بزنید و شفاف سازی کنید و پاسخگو باشید. رسانه بنگاه بازنشر اخبار تعارفی مدیران دولتی نیست، دست برخی از رسانه ها بازتر از آن چیزی است که در ظاهر مشاهده می شود. منتظر دریافت توضیحات هستیم جناب امیر نامی.

ویژگی حسگر جدید زلزله پایتخت که بهره‌‌‌برداری از آن به تازگی آغاز شده است، دقت بسیار بالاتر از دیگر حسگرهایی است که در تمام سال‌‌‌های گذشته در نقاط مختلف شهر نصب شده است. لرزه‌‌‌نگار‌‌‌ها تجهیزاتی هستند که مکان کانون زلزله و عمق زلزله را دقیق و جزئیات فنی زلزله‌‌‌های رخ داده را نیز به ما گزارش می‌‌‌کنند.کاربرد مهم دیگر آنها تدقیق نقشه گسل‌‌‌هاست، به این ترتیب که ممکن است نقشه پهنه‌بندی گسل‌‌‌ها با کمک لرزه‌‌‌نگار‌‌‌هایی که نصب می‌شود و با ثبت فعالیت‌‌‌های زمین با دقت بیشتر، تغییر کند. بر اساس اعلام سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، به دنبال تعاملات شهرداری تهران با پژوهشگاه‌‌‌ها و موسسات علمی که در حوزه زلزله کار می‌‌‌کنند، در دوره کنونی مدیریت شهری ۵ لرزه نگار درون‌‌‌گمانه‌‌‌ای (در عمق زمین)، در گمانه‌‌‌های ۵۰‌متری نصب شده است و کار نصب اولین لرزه‌‌‌نگار در عمق ۱۰۰متری در پارک نهج البلاغه نیز در حال انجام است.

سازمان هواشناسی کشور اعلام کرد: افزایش نسبی دما، وقوع دمای بالای ۴۹ درجه و پایداری جوی در برخی استان‌ها پیش بینی می‌شود.سوال اینجاست که در چنین وضعیتی آیا سازمان مدیریت بحران ،اورزانس ، شهرداری ها و اتش نشانی ها ،آمادگی خضور در صحنه و خدمات رسانی دارند؟

رئیس سازمان هواشناسی کشور با تاکید بر این که بارش‌های شدید و بسیار شدیدی که در فصل گرم سال رخ می‌دهد، تا حد زیادی پیش‌بینی‌پذیر نیستند. معاون وزیر راه و شهرسازی تاکید کرد: با وجود این که وقوع بارش‌های شدید با حجم بالا و در کوتاه‌مدت می‌تواند باعث وقوع سیل شود، ولی مساله‌ای که در کشورمان به تشدید سیل و خسارات ناشی از آن دامن می‌زند، وضعیت زیرساخت‌های کشور است که بعضا فرسوده یا آسیب‌پذیر هستند. همچنین دخالت‌های انسانی که در محیط‌های طبیعی صورت گرفته، به افزایش احتمال وقوع سیل و تشدید خسارات ناشی از آن دامن زده است.تاجبخش با بیان این که قدمت بالای جاده چالوس، آسیب‌پذیری آن در برابر وقوع سیل را افزایش داده است، عنوان کرد: جاده چالوس چندین سال قدمت دارد و ممکن است خاک زیر آسفالت آن دچار فرسایش شده و نفوذپذیری آن بالا باشد.

آمار و ارقام بعضا مسخره ای که از برآورد سیل جاده چالوس ارایه می شود، از یک طرف خنده دار است و از طرف دیگر ، جای تاسف دارد. رئیس سازمان مدیریت بحران کشور از ریزش ها و سنگ لاشه ها به میزان 1/7 میلیون تن صحبت می کند ( به اندازه خاکبرداری کانال 53 کیلومتری مانش) و راهداری از خسارت 1000 میلیاردی حرف می زند و الان به 400 میلیارد تومان تقلیل داده اند. حسن گچکار، بنای سنتی محل ما هم خسارت را خیلی پائین تر از این رقم ها می داند. آقای بذرپاش، وقتی اشرافیت مدیریتی و سیاستگذاری کافی نداری، چرا پست وزارت را قبول کردی اخوی؟ به بازرسی دفتر وزیر دستور پیگیری موضوع را با قید فوریت بده و با خاطیان بیان کننده ارقام نجومی، برخورد کن.

گروهی از کارشناسان تبیین وضعیت و برآورد خسارت می کنند. مدیران لایه بالایی هم از بین آمارها دست به انتخاب گل درشت ها می زنند و در نهایت وارد چرخه اطلاع رسانی رسانه ای کشور می شود. نامی می گوید که 1.2 تا 1.7 میلیون تن تراشه سنگ و گل و لای وارد رودخانه و تونل شده است؟ اولا این آمار به هیچ وجه نباید با همدیگر ارایه شود و انچه که برای افکار عمومی اولویت دارد، وضعیت تونل و جاده است. در ثانی، 1.7 میلیون تن، یعنی بار 170 هزار ده تن. حجمی در حدود حجم تونل 52 کیلومتری مانش بین فرانسه و انگلیس. گلایه اینکه ، بشکل ادواری، سازمان مدیریت بحران کشور، فاقد مدیریتی فنی- تخصصی بوده است. خداوند به مردم این سرزمین و به گام دوم انقلاب، رحم کند.

در حالی که نرخ برداشت آب‌های زیر زمینی در دنیا ۶۰ درصد است، این میزان در ایران ۹۰ درصد اعلام شده و نرخ فرونشست در ایران ۱۵ برابر نرخ بحرانی اعلام شده از سوی اتحادیه اروپا است.