شعارسال: رئیس سازمان
توسعه تجارت گفت: سهم ما از بازار عراق طی سه سال گذشته کاهش نیافته است. مجتبی
خسروتاج اظهار کرد: صادرات ایران به عراق در سال جاری حدود هفت درصد رشد داشته و
در 9 ماهه امسال به پنج میلیارد دلار رسیده
است. وی با بیان اینکه گزارشهای آماری نشان می دهد سهم ایران در بازار عراق طی
سه سال گذشته کاهش نیافته، افزود: البته از وضعیت موجود راضی نیستیم و باید سهم بیشتری
از بازار عراق به دست آوریم. سهم ترکیه هم از بازار عراق کاهش داشته است. معاون وزیر
صنعت، معدن و تجارت با اشاره به ایجاد یک مرکز تجاری در کشور عراق گفت: شرکتهای ایرانی
باید روی بازاریابی در عراق بیشتر کار کنند. وی با بیان اینکه باید با عراق به
سمت تجارت آزاد برویم، گفت: هنوز طرف عراقی این موضوع را بهدلایلی نپذیرفته است.
خسروتاج در ادامه با بیان اینکه واحدهای تولیدی باید نگاه تخصصی به حوزه صادرات داشته باشند، گفت: امروزه واحدهایی که در تولید محصول نوآوری دارند، در کسب سهم بیشتر از بازارهای صادراتی موفقترند. وی افزود: ما هم باید در تولیداتمان نوآوری داشته باشیم تا بازارهایمان را از دست ندهیم که لازمه این کار ارتباط بیشتر واحدهای تولیدی با مراکز علمی و دانشگاهی است. خسروتاج با تأکید بر تکیه بر ظرفیتها و پتانسیلهای کشور و استانها، گفت: باید یک برند ملی داشته باشیم و علاوه بر آن استانها نیز بر اساس ظرفیتی که دارند، توسعه خود را به پیش ببرند. وی به پرداخت تسهیلات به بخش صادرات نیز اشاره کرد و گفت: چهار هزار و 600 میلیارد تومان تسهیلات با سود 5/13 تا 5/14 درصد برای این بخش در نظر گرفته شده که توسط سه بانک پرداخت میشود. وی به رسمی شدن مرز سومار نیز اشاره کرد و گفت: چنانچه طرف عراقی آمادگی داشته باشد، ما نیز برای گسترش فعالیتها آمادگی داریم.
باید سبد صادراتی را از نظر تعداد کشورها متنوع کنیم
همچنین فاطمه
پاسبان، عضو هیئت علمی موسسه پژوهشهای برنامهریزی اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی
وزارت جهاد کشاورزی، نیز در این خصوص اظهار کرد: براساس اطلاعات و آمار گمرک در
هشت ماه نخست سال جاری صادرات بخش کشاورزی به کشور عراق از نظر وزن حدود 51 درصد و
از نظر ارزش 41 درصد بوده است. این آمار نشان میدهد عمدهترین بازار برای محصولات
بخش کشاورزی ایران، عراق است؛ البته این موضوع بهنوعی ضعف برای صادرات محصولات
کشور ما محسوب میشود. این عضو هیئت علمی موسسه پژوهشهای برنامهریزی اقتصاد
کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی در مورد موانع و مشکلات موجود بر سر
راه صادرات خاطرنشان کرد: موانع و مشکلات برای هر محصولی نسبت به محصول دیگر
متفاوت است. یکی از اساسیترین مشکلات نداشتن استراتژی یا راهبرد مناسب در توسعه
صادرات است. ما هنوز نمیدانیم بازاری که قرار است به آن صادرات صورت بگیرد چه
محصولی نیاز دارد تا محصولات را براساس نیاز و سلیقه آنها تولید و بستهبندی کنیم.
باید با توجه به اقلیم و شرایط بازار، برنامهریزی کنیم که کدام محصول را چه موقع
و به کدام بازار صادر کنیم. هنوز جای خالی این نوع برنامهریزی در استراتژی محسوس
است. از دیگر مشکلات میتوانم به بستهبندی ضعیف و کیفیت کم محصولات اشاره کنم.
پاسبان با تأکید بر نقش دیپلماسی در توسعه صادرات افزود: سفیران ما باید با دولتهای خارجی و بخشهای خصوصی آنها تعاملات لازم را انجام دهند و شرایط را بهنحوی فراهم و مذاکره کنند تا راه برای صادرکنندگان ایرانی هموار شود تا بتوانند به بازارهای خارجی نفوذ کنند. وی در مورد تعرفههای وضع شده از سوی کشور عراق تصریح کرد: هر کشوری سیاستگذاری خاص خود را دارد و به منافع ملی خود فکر میکند. این ما هستیم که نباید به اصطلاح تمام تخممرغهایمان را داخل یک سبد بگذاریم و از نظر صادرات فقط به یک کشور خاص متکی و وابسته باشیم. باید سبد صادراتی را از نظر تعداد کشورها متنوع کنیم و محصولات کشاورزی را به دیگر کشورهای منطقه حتی اروپا و آمریکا نیز صادر کنیم. وابستگی به یک کشور خاص از نظر صادرات ریسک بزرگی برای ما بههمراه دارد؛ بهعنوان مثال اگر بنا به هر دلیلی در کشور عراق اتفاقی رخ دهد، سلیقه بازار از نظر استانداردهای موجود یا حتی نوع بستهبندی تغییر کند و دیگر محصولات ایرانی را به هر دلیلی نخواهند، به اقتصاد کشور ضربه بزرگی میخورد. پاسبان استراتژی راهبردی را دلیل موفقیت توسعه صادرات کشور ترکیه نسبت به ایران دانست و گفت: کشور ترکیه روی استانداردهای لازم، کیفیت و قیمت تمام شده محصولات نظارت کامل دارد و در این راه بسیار هوشمندانه عمل و بازار هدف را بهموقع شناسایی میکند. متأسفانه در ایران بیشتر تحلیلها و پیشبینیهای منطقهای در بخش سیاست خارجی است؛ ولی در بخشهای بازرگانی و اقتصادی تحلیل و پیشبینیای از آینده بازار نداریم و یا در این راستا بسیار ضعیف عمل میکنیم.
رعایت استانداردها شرط حضور در بازارهای صادراتی
عبدالله حاتمیان، نماینده مردم درگز در مجلس شورای اسلامی، اظهار داشت: در بهدست آوردن هیچ بازاری موفق نبودهایم و درحقیقت تمام بازارها را از دست دادهایم. ایران بهدلیل نداشتن استانداردهای لازم حتی ضعیفترین بازارها مثل ترکمنستان را هم از دست داده است. کشوری که میخواهد محصولات ما را خریداری کند، به یکسری مسائل توجه میکند؛ یعنی در تولید باید مراحل اصلی و اساسی و استاندارد رعایت شده باشد؛ اما ما هیچکدام را رعایت نمیکنیم و از لحاظ استاندارد، شرایط لازم را نداریم و کشورها حاضر نمیشوند محصولات ما را بخرند؛ مثلاً سیب، گوشت یا محصولات دیگری را به کشوری صادر میکنیم؛ اما مسائلی که باید در نظر بگیریم، رعایت نمیکنیم. بخش خصوصی ما واقعاً خصوصی نیست و حتماً باید به دولت وصل باشد وگرنه نمیتواند پایدار بماند و بدون قرارگرفتن زیر چتر دولت نمیتواند کاری انجام دهد. با صادرکنندگان و واردکنندگان بخش خصوصی صحبتهایی شده، ولی لازمه همه اینها حمایت بخش خصوصی است که بسیار ضروری به نظر میرسد و سود بالایی هم دارد و بهخاطر همین مسأله سود، همه میخواهند رقیب دیگری شوند و یکدیگر را از بازار رقابت خارج کنند و بهدلیل نداشتن فرهنگ این کار نمیتوان در این زمینه موفق شد. قبل از هرچیز باید فرهنگسازی و همه حرکتها و فعالیتها در چارچوب قانون اصلاح شود؛ این کار بسیار سخت و دشوار است و بدون آمادهسازی مراحل و فرآیندهای مسیر نمیتوان در این راه موفق شد. نقش دیپلماسی در این حیطه هم بسیار مهم است و از عوامل اصلی ارزیابی میشود. از طرف وزارت امور خارجه کارهایی صورت گرفته ولی هنوز اجرایی نشده است. حاتمیان افزود: این وزارتخانه میتواند با فرستادن عوامل خود به مناطق موردنظر و پیگیری لازم مسیر صادرات را هموارتر کند. متأسفانه اداره استاندارد همکاری لازم را در این رابطه انجام نمیدهد و نقش کمرنگی در این حوزه دارد. گمرک نظارت و همکاری خود را دارد و چندین مورد بیتوجهی در صادرات را کنترل کرده و از صدور محصولات دارای مشکل به کشورهای همسایه جلوگیری کرده است. تمام کشورهای همسایه ما مثل ترکیه که توانستهاند در زمینه صادرات موفق باشند، به مسأله استاندارد بینالمللی و نیاز کشور مقابل خود توجه داشتهاند و با رعایت این مسأله بخش مهمی از بازار صادرات کشور عراق را در دست گرفتهاند؛ ولی این مسأله برای تجار ایران حائز اهمیت نبوده است.
حاکمیت موانع صادراتی را تا حد امکان برطرف کند
غلامرضا
خانکشیپور˓ عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات برنج، نیز گفت: اول باید شناسایی کاملی
از بازار عراق داشته باشیم و بخش صادرات ما حمایت شود و دیپلماسی از آن حمایت کند،
چون این بازار چه از لحاظ فرهنگی و چه از لحاظ سیاسی مهیاست و میتوانیم این بازار
را در اختیار بگیریم؛ اما درصورتیکه حمایت شود و بخش اقتصادی هم بتواند آن وظیفهای
که برعهدهاش است، درست انجام دهد. منتها کلیات صادرات بستگی به شناسایی درست و
سامانیافته از بازاری دارد که صادرات قرار است به آن صورت گیرد. هیچ به این قضیه
فکر کردهاید که چرا و چطور میشود در مقطعی 16کارخانه استان گیلان و مازندران در
قسمت صادرات ماکارونی به آذربایجان ورشکست میشوند و تولید به حد صفر میرسد؟ چطور
میشود که به عراق ماهیگرمآبی صادر میکنیم، ولی بعد از مدتی ترکیه جای ما را میگیرد
و صادرکنندگان ماهی ما قادر به ادامه صادرات نیستند و کارشان تعطیل میشود؟ این
نشان میدهد که سازکار صادرات، یک سازکار کاملاً مطالعه شده است و مطالعه بازار و
اعمال دیپلماسی در حوزه اقتصادی با توسعه صادرات درواقع یک کار پرهزینه است و حاکمیت
نیز باید دست صادرکنندگان را بگیرد و این خدمات را ارائه دهد. عضو هیئت علمی موسسه
تحقیقات برنج بیان کرد: این مطلب را باید بدانید که بازارهای عراق به روی ما باز
است (چه در بخش کردستان و چه عتبات عالیات و حتی بخشهای دیگر عراق)؛ اما اینکه
چه چیزی و در چه قالبی و با چه قیمتی صادر کنیم، مهم است.
در صادرات باید امنیت مالی بین دو کشور با توجه به قوانین فیمابین برقرار باشد. بخش صادرات نیاز شدیدی به حمایت دیپلماسی دارد. وزرای خارجه و سفرای ما باید این را جزو وظایف اصلی خود قرار دهند. برای اینکه صادرات ما توسعه پیدا کند، ابتدا باید کشورهای مقصد را درست شناسایی کنیم و مطالعات بیوقفه، علمی و صحیح برای ساپورت کردن آن داشته باشیم و مرحله دوم تأمین امنیت مراودات مالی است؛ یعنی صادرکننده باید از برگشت مالیاش اطمینان داشته باشد. عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات برنج افزود: با توجه به شرایط تحریم ارتباطهای بانکی این بخش امنیت را دچار مشکل کرده است. حال دولت باید برای این قضیه یک سازکار ویژه در نظر بگیرد تا به لحاظ قانونی بتواند به صادرکنندگان این امنیت را بدهد که وقتی کالایش صادر شد، بداند که پولش به او بازخواهد گشت. صندوق ضمانت صادرات میتواند در این حوزه ورود کند؛ اما اتفاقات دیگری نیز میتواند بیفتد. خانکشیپور تصریح کرد: با تحریم بینالمللی روبهرو هستیم و برجام هم نتوانست قفل این مراودات مالی را باز کند؛ از این رو بانکها نمیتوانند قوی برخورد کنند، در نتیجه وزارت اقتصاد و صندوق ضمانت صادرات هرکدام باید به وظیفه خود در این رابطه عمل کنند. باید قوانین دو کشور را در این خصوص شناسایی و بهگونهای برخورد کرد که صادرکنندگان بدانند اگر در عراق دچار مشکل شدند، کی و به کجا باید مراجعه کنند و نهادی در کشور متولی پیگیری این موضوع شود. وی افزود: صادرکنندگان ما در ابتدای کار این قدرت را ندارند که برای همه موارد خودشان هزینه کنند و حاکمیت باید این بستر را برایشان فراهم کند. همهجا این مرسوم است که اینگونه حمایتها را در حوزه قضایی و اقتصادی برای فعالان اقتصادی کشورشان ارائه دهند تا جاییکه وقتی رییسجمهور کشوری به کشور دیگری سفر میکند، سیل عظیمی از فعالان سیاسی را با خود میبرد و یا هیئت اروپایی که وارد ایران شد، بزرگترین بحثشان این بود که اجازه صدور محصولات لبنی به ایران را پیدا کنند. این به این معناست که تیم سیاسی بزرگ اروپایی حد خودش را تا جایی میآورد که بتواند برای فعالان اقتصادی خود مسیری را باز کند که صادرات محصولات لبنی صورت بگیرد. باید این دیپلماسی در ایران هم اتفاق بیفتد و قوهقضائیه، وزارت امور خارجه و دارایی نیز باید این حرکت را حمایت کنند تا فعالان اقتصادی ما جرأت و جسارت سرمایهگذاری و صادرات پیدا کنند و امید داشته باشند که اگر اتفاقی افتاد، نهادها از آنها حمایت میکنند. خانکشیپور افزود: بازاریابی نقش ظریفی را بهعنوان یک بحث مبنایی ایفا میکند. خیلیها فکر میکنند بازاریابی مانند ویزیتوری است؛ یعنی کالایی تولید شود و عدهای بروند برای آن بازار پیدا کنند و در حال حاضر در ایران چه برای تولید داخلی و چه برای محصول خارجی این اتفاق درحال افتادن است؛ یعنی تولیدکننده تولید میکند و انتظار این را دارد که تولیدش برود و به دست مصرفکننده برسد؛ درحالیکه بازاریابی مدرن این است که اول باید به این اندیشید که چه چیز˓ با چه میزان کیفیت و بستهبندی تولید شود تا بشود برایش بازار پیدا کرد و دراین صورت قبل از تولید میتواند بازار صادرات را شناسایی و براساس نیاز تولید کند. این قضیه در ترکیه درحال اجراست و از این رو در صادرات از ما جلوتر هستند. مورد دیگری که باید به آن پرداخت، موانعی است که سر راه صادرکنندگان است و حاکمیت باید به آن بپردازد؛ موانعی چون گرفتن مجوز جلوی پای صادرکنندگان است که برای گرفتن آن باید سالها دوندگی کنند. حاکمیت باید این موانع را به حداقل برساند.
در صادرات زعفران به عراق تا کنون هیچ موفقیتی نداشتهایم
علی حسینی، عضو شورای ملی زعفران، نیز در پاسخ به خبرنگار در رابطه با صادرات محصولات کشاورزی به کشور عراق اظهار داشت: هیچ اطلاع دقیقی نسبت به میزان صادرات محصولات کشاورزی ندارم و در رابطه با حیطه کاری خودمان در زمینه صادرات زعفران تا الان هیچگونه موفقیتی نداشتهایم. عضو شورای ملی زعفران درخصوص مشکلات و موانع صادرات زعفران به عراق افزود: عراق کشوری است که درگیر جنگ بوده و همین امر سبب شده تا هیچگونه انگیزهای برای همکاران ما درخصوص صادرات به کشور عراق وجود نداشته باشد و امید میرود زمانی که کشور عراق به آرامش مطلق نه نسبی رسید، ما هم بتوانیم از این آرامش برای صادرات بهرهمند شویم. حسینی در رابطه با نقش دیپلماسی در افزایش صادرات خاطرنشان کرد: دیپلماسی نقش بهسزایی در توسعه صادرات به کشورهایی که با فرهنگ ما آشنا هستند، دارد و راه را برای شکوفایی اقتصاد صادرکننده و واردکننده کالا هموار میکند. وی در رابطه با میزان تعرفهها که کشور عراق برای کالاهای ایرانی وضع کرده، افزود: باتوجه به خدماتی که کشور عزیزمان ایران نسبت به عراق ارائه داده است، همچنان شاهد بالا بودن میزان تعرفهها از سوی این کشور هستیم و بارها دیده شده است که به برخی کالاها نیاز مبرمی داشتهاند و همچنان تعرفههای بالایی را وضع کردهاند که دلیل این امر وجود کشور سوم برای تأمین نیازهای این کشور است.
دولت باید به صادرکنندگان قارچ یارانه و یا هواپیماهای مخصوص اختصاص دهد
حبیبالله عظیمی، دبیر انجمن قارچ ایران، نیز درخصوص میزان صادرات محصولات کشاورزی از جمله قارچ دکمهای به کشور عراق اظهار داشت: مردم عراق چند نوع غذای مخصوص دارند که در شش ماه دوم سال بسیار مصرف میکنند. یکی از مواد اصلی مورد نیاز برای طبخ این غذاها قارچ است؛ به همین دلیل میزان مصرف قارچ در این شش ماهه از سال بسیار بیشتر از شش ماه اول و تقریبأ حدود 45 تا 50 درصد بیشتر است. دبیر انجمن قارچ ایران افزود: موانع زیادی سر راه حملونقل و صادرات محصولات وجود دارد. یکی از این مشکلات حملونقل به صورت زمینی است. قارچ از نوع جنس گرم محسوب میشود و زود آسیب میبیند و به این دلیل باید به صورت هوایی و با هواپیماهای اختصاصی مجهز به سردخانه صادر شود؛ ولی متأسفانه هزینه حمل و نقل هوایی بسیار زیاد است. دولت باید یارانه و یا هواپیماهای مخصوص به صادرکنندگان اختصاص دهد. عظیمی با تأکید بر نقش دیپلماسی در عملکرد دولت تصریح کرد: دولت باید تا جایی که امکان دارد با مذاکره و رایزنی، هزینهها و تعرفههای صادراتی را کاهش دهد. وی در پاسخ به علت ناموفق بودن کشور ما نسبت به دیگر کشورها مانند ترکیه در زمینه صادرات عنوان کرد: دولت ترکیه به صادرکنندگان یارانه مناسبی تخصیص داده است. در کشور ترکیه محصولاتی نظیر قارچ مستقیماً از کارخانه وارد هواپیمای مخصوص مجهز به سردخانه میشود و در کشور مقصد هم به طور مستقیم از هواپیما وارد بازار میشود و درنتیجه امکان آسیبرسیدن به محصولات بسیار پایین میآید. در کل صادرکنندگان ترکیهای مشوق صادراتی دارند و دولت آنها را حمایت میکند.
سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار: 17بهمن1396، کدخبر: 38748: www.sabzineh.org