شعار سال: پروپیلن یکی از مهم‌ترین سرشاخه‌های محصولات پتروشیمی با زنجیره ارزش بسیار متنوع است. این ماده کلیدی دومین محصول پتروشیمی از نظر حجم تولید در سطح دنیاست.

در فرانسه ۳۳ درصد از تولید سرشاخه‌های پتروشیمی به پروپیلن اختصاص دارد. این میزان در چین، آلمان و آمریکا به ترتیب ۳۰، ۲۸ و ۲۴ درصد است. این در حالی است که در صنعت پتروشیمی ایران توجه لازم به این محصول کلیدی صورت نگرفته است. پوریا محقق، کارشناس ارشد حوزه پتروشیمی با اعلام اینکه در ایران پروپیلن تنها ۱۰ درصد سهم تولید سرشاخه‌های پتروشیمی‌های خوراک مایع را به خود اختصاص می‌دهد، گفت: عمده توجه در این دسته پتروشیمی‌ها به سمت اتیلن است؛ به‌طوری که نسبت ظرفیت تولید اتیلن به پروپیلن در کشور ما بیش از هشت برابر است، این نسبت در کشورهای اروپایی و آمریکا به‌صورت میانگین حدود ۵/ ۱ برابر است. وی ادامه داد: مقایسه انجام شده حاکی از عدم توازن در توسعه صنعت پتروشیمی ایران است. این عدم توازن در سال‌های گذشته مانع از توسعه پتروشیمی‌های پایین دستی شده و در حوزه صنایع تکمیلی پتروشیمی نیز مشکلات عدیده‌ای ایجاد کرده است.

ظرفیت دو میلیون تنی واردات پلی پروپیلن ترکیه از ایران

به گفته محقق، بررسی میزان عرضه و تقاضای محصولات زنجیره پروپیلن در داخل کشور از عدم توازن در تولید این محصولات حکایت دارد. در همین راستا باید توجه کرد که سه محصول پلی‌پروپیلن، نرمال بوتانول و دی اتیل هگزانول از مهم‌ترین محصولات موردنیاز تولیدشده از پروپیلن هستند که در تولید ظروف یکبار مصرف، صنایع رنگ و رزین، چرم مصنوعی و... استفاده می‌شوند. این کارشناس ارشد حوزه پتروشیمی درباره کمبود یک میلیون تنی تولید پلی پروپیلن در داخل کشور توضیح داد: در سال گذشته حدود ۸۵۰ هزار تن پروپیلن در کشور تولید شده است که نسبت به نیاز فعلی کشور آمار بسیار پایینی است. به‌عنوان‌مثال تقاضای ثبت‌شده در بورس کالا تنها برای پلی‌پروپیلن به‌عنوان اصلی‌ترین محصول تولیدشده از پروپیلن نزدیک به دو میلیون تن است. این در حالی است که بخش اعظم ظرفیت واحدهای پایین دستی پلی پروپیلن به دلیل کمبود مواد اولیه بلااستفاده باقی مانده است. وی گفت: در اغلب مواقع سال پلی پروپیلن با بالاترین قیمت رقابتی در بورس کالا به فروش می‌رسد. از سوی دیگر بازارهای صادراتی مناسبی هم در منطقه برای این محصول وجود دارد. تنها در یک نمونه از بازارهای صادراتی، ترکیه ظرفیت واردات سالانه حدود دو میلیون تن پلی‌پروپیلن از ایران را دارد که می‌توان در درازمدت با تامین نیاز داخل، نیم‌نگاهی نیز به این قبیل بازارهای بالقوه صادراتی داشت. این کارشناس صنعت پتروشیمی با اشاره به اینکه کمبود دو میلیون تنی تولید نرمال بوتانول در داخل کشور که عمدتا برای مصرف در صنعت رنگ و رزین به کشور وارد می‌شود، افزود: این کمبود ظرفیت در حالی است که تولید این محصول در کشور تنها حدود سه هزار تن است.

صادرات در عین کمبود داخلی/ خام‌فروشی تا کی؟

این کارشناس صنعت پتروشیمی گفت: با افزایش ظرفیت تولید پروپیلن در کشور و به تبع آن افزایش تولید موادی همچون پلی‌پروپیلن و نرمال بوتانول، مشکل بخشی از صنایع تکمیلی پتروشیمی حل می‌شود، اما با وجود اهمیت بسیار بالای پروپیلن در کشور، در سال‌های گذشته مسیر توسعه صنعت پتروشیمی بیشتر به سمت سرشاخه‌های اتیلن و متانول متمرکز شده و توجه لازم به ماده کلیدی پروپیلن صورت نگرفته است. این مساله در حالی به وقوع پیوسته که سالانه حدود ۶/ ۱ میلیون تن پروپان که ماده اولیه برای تولید پروپیلن است به‌صورت خام به کشورهای اندونزی، چین، هند و... صادر می‌شود و بخشی از آن در همین کشورها تبدیل به پروپیلن می‌شود. وی با بیان اینکه با ایجاد واحدهای تولید پروپیلن از پروپان که پیش از این نیز در کشور راه‌اندازی شده است، می‌توان این حجم پروپان را پس از تبدیل به پروپیلن به موادی حیاتی با ارزش افزوده تبدیل کرد، گفت: با انجام این کار علاوه بر جلوگیری از خام فروشی پروپان، زنجیره ارزش این ماده توسعه یافته و بخشی از نیاز صنایع تکمیلی پتروشیمی به مواد اولیه نیز برطرف خواهد شد. این مساله علاوه بر ایجاد ارزش افزوده، از بعد اشتغال‌زایی نیز حائز اهمیت خواهد بود. اما با نگاهی به طرح‌های توسعه جدید نیز مشخص می‌شود که همچنان شرکت ملی پتروشیمی عمدتا بر متانول و اتیلن متمرکز شده است و به تولید پروپیلن اهتمام جدی ندارد. انتظار می‌رود شرکت ملی صنایع پتروشیمی در طرح‌های توسعه صنعت پتروشیمی کشور رویکرد خود را از توسعه برپایه متانول و اتیلن به سمت پروپیلن تغییر داده و توجه ویژه‌ای به این محصول استراتژیک و زنجیره ارزش آن اختصاص دهد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخ انتشار 5 تیر 97، شماره: 3405100