شعار سال:  کارشناسان جهانی معتقدند حذف تعرفه‌های تجاری در حوزه محصولات پتروشیمی می‌تواند باعث توسعه رقابت در این صنعت در خاورمیانه شود و علاوه بر این می‌توان انتظار داشت این عمل به تقویت رقابت پذیری در آسیا نیز منجر شود؛ زیرا بازارهای این منطقه به سرعت برای هضم محصولات پتروشیمی اعم از پلیمری و شیمیایی رشد کرده و ظرفیت‌های بالایی برای جذب این محصولات به خود اختصاص داده است. در این رابطه TheNational یک پایگاه تحلیلی در امارات متحده عربی در گزارشی به بررسی این موضوع پرداخته و می‌نویسد کشورهایی مانند عربستان به سرعت در حال تبدیل شدن به قطب پتروشیمی دنیا هستند و این موضوع باعث می‌شود ظرفیت تولیدی در این کشور به شدت رشد کند که این امر نیازمند توسعه بازارهای مورد نیاز است.

این پایگاه خبری با اشاره به شهرک صنعتی الجبیل در عربستان معتقد است این شهرک صنعتی به زودی ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی را در این کشور افزایش می‌دهد. به گفته تحلیلگران، صنایع پایین‌دستی در خاورمیانه به ویژه در حوزه محصولات پتروشیمی در صورت کاهش تعرفه‌های تجاری و حتی حذف آنها می‌تواند راندمان بالاتری را برای توسعه ظرفیت‌های تولیدی ایجاد کند که این امر توان رقابتی این منطقه را در مقایسه با کشورهای حوزه آمریکای شمالی، چین و هند به شدت افزایش خواهد داد. سانجی شارما مدیر بخش خاورمیانه در IHS در این رابطه معتقد است با اینکه هزینه‌های تولید نفت در منطقه خاورمیانه بسیار پایین است و این می‌تواند برای این کشورها یک مزیت مهم در تولید محصولات شیمیایی باشد، اما می‌بینیم که شرکت‌های پتروشیمی در این حوزه قادر به بهینه‌سازی کامل مزیت‌های خود در این بخش نیستند.

به گفته وی، در حال حاضر در کشورهای منطقه خاورمیانه تقاضای داخلی چندانی وجود ندارد؛ هرچند این کشورها برنامه‌های بلندمدتی برای توسعه صنایع پایین دستی خود دارند، اما در حال حاضر در تلاشند تا بازارهای جهانی را از محصولات خود اشباع کنند که لازمه این امر تجدید نظر در سیاست‌های تعرفه‌ای است. به گفته وی این اتفاق احتمالا به زودی به تحول در صنایع شیمیایی دنیا منجر خواهد شد.

TheNational در ادامه این گزارش با اشاره به اینکه کشورهای منطقه خاورمیانه ۳۵ درصد از نفت دنیا را تولید می‌کنند به برنامه‌های این کشورها برای ارتقای سطح بخش‌های پایین‌دستی و بهبود زنجیره ارزش در این صنعت اشاره کرده و می‌نویسد این اتفاق می‌تواند در آینده تهدیدی جدی برای صنایع چین و جنوب آسیا باشد؛ زیرا مزیت‌های هزینه‌ای و تولیدی را برای این منطقه به همراه دارد. در حال حاضر استفاده از سیستم‌های تبدیل مستقیم نفت به محصولات شیمیایی به یکی از موضوعات مهم در دنیا و کشورهای تولیدکننده محصولات پتروشیمی تبدیل شده است. در عربستان سعودی، شرکت های آرامکو و سابیک عربستان یک سرمایه‌گذاری مشترک برای توسعه یک مجموعه COTC (تبدیل مستقیم نفت به محصولات شیمیایی) در ینبوع را آغاز کرده‌اند که طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته باید تا سال ۲۰۲۵ تکمیل شود.

این مجتمع قصد دارد ۲۰ میلیون تن نفت خام را در سال در تولید نه میلیون تن محصولات پتروشیمیایی مصرف کند که برابر با ۴۵ درصد تبدیل هر بشکه نفت خام به مواد شیمیایی است. شرکت‌های شریک در حال حاضر در حال سرمایه‌گذاری و طراحی تکنولوژی های موردنیاز هستند تا بتوانند در آینده این پروژه را به بهره‌برداری برسانند. شرکت آرامکوی عربستان نیز یک قرارداد مشترک برای توسعه تکنولوژی با شوران لوموس و CB&I امضا کرده تا تکنولوژی های مورد نیاز برای پروژه‌های عربستان را تامین کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهند این اقدامات حاشیه‌های سود به مراتب بالاتری را برای این کشورها به همراه خواهد داشت که به مراتب بیش از گذشته از سرمایه‌گذاری‌ها در صنعت حمایت می‌کند. علاوه بر عربستان، امارات متحده عربی نیز به دنبال توسعه برنامه‌های خود برای ارتقای تولید و حاشیه سود صنایع پتروشیمی است تا به این طریق بتواند بازارهای منطقه و فرامنطقه را از آن خود کند.

این گزارش در ادامه با اشاره به شرکت نفت ابوظبی (ادنوک) می‌نویسد امارات متحده عربی برای توسعه صنایع پایین‌دستی خود قصد دارد با شرکای خارجی خود به میزان ۴۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای گسترش ظرفیت‌های پالایشی و تولید محصولات پتروشیمی انجام دهد که شامل راه‌اندازی بزرگ‌ترین‌ مجتمع تبدیل نفت به محصولات شیمیایی در دنیا محسوب می‌شود. با این حال تحلیلگران جهانی معتقدند مادامی که محدودیت‌های تجاری وجود دارند رقابت آزاد بی‌معنا است و این امر به منزله عدم تحول جدی در صنعت پتروشیمی در خاورمیانه است.

اگر خاورمیانه قرار است به رقیب اصلی چین و هند در صنایع پایین دستی تبدیل شود، باید بتواند زمینه‌های رقابت آزاد را از طریق حذف موانع تجاری ایجاد کند؛ چراکه در حال حاضر کشورهایی مانند چین یا کشورهای حوزه آمریکای شمالی در مقایسه با کشورهای خاورمیانه از پتانسیل‌های محدودی برخوردار هستند و این در حالی است که تاکنون این کشورها توانسته‌اند جایگاه محکم‌تری از خود باقی بگذارند و زمان آن است که این ترکیب تغییر کند. در حال حاضر هند محصولات مورد نیاز خود را با تعرفه صفر از سنگاپور وارد می‌کند؛ درحالی‌که خاورمیانه همان محصول را با تعرفه شش تا هفت درصد به فروش می‌رساند. بنابراین دولت‌ها باید به دنبال توافق‌نامه تجارت آزاد باشند؛ زیرا پروژه‌هایی که در پنج سال آینده تکمیل خواهند شد، باید توانایی رقابت با آسیا و اقیانوسیه را داشته باشند؛ زیرا پیش‌بینی می‌شود این کشورها در سال‌های آینده تا ۵۰ درصد رشد را در این صنایع تجربه کنند.

در این را بطه شارما معتقد است کشورهای منطقه خاورمیانه می‌توانند از یک استراتژی دیگر نیز استفاده کنند و آن سرمایه‌گذاری مشترک در پروژه‌های پتروشیمی چین و هند است تا بتوانند با استفاده از نفت و گاز ارزان خود و نیروی کار ارزان آن ها کمترین قیمت تمام‌شده را برای محصولات خود ایجاد کنند و با استفاده از بازارهای بزرگ این کشورها و تعرفه‌های تجاری نزدیک به صفر بازارهای دنیا را فتح کنند. این موضوع البته تا حدی آغاز شده است؛ به‌طوری‌که در ماه ژوئن دو شرکت آرامکو و ادنوک برای سرمایه‌گذاری ۴۴ میلیارد دلاری در حوزه پالایش و تولید مواد شیمیایی در سواحل غربی هند اعلام امادگی کردند که نشان‌دهنده عزم این کشورها برای توسعه این صنایع است.

سایت شعار سال، با تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخ انتشار 17 شهریور 97، کد مطلب: 3437056، www.donya-e-eqtesad.com