شعار سال: مشاغل خانگی فرصت و ظرفیتی ویژه برای برونرفت از معضل بیکاری جوانان جویای کار به شمار میرود. با بررسی معضلات و نارساییهای اقتصادی کشور، بیکاری از نمونه چالشهایی است که ذهن و اندیشه بسیاری از جوانان و خانوارهای منتسب به آنان را درگیر خود کرده است. بیتردید بیکاری عامل بسیاری از معضلات اجتماعی و فرهنگی همچون طلاق، اعتیاد، به تأخیر افتادن سن ازدواج، تنشهای درون خانوادگی و غیره بهشمار میرود و البته این عارضه خود معلول مشکلات اقتصادی دیگری است که نمود و ظهور آن در قالب کاهش فرصتهای شغلی بروز میکند. پرداختن به دلایل و عوامل بروز بیکاری، خود حدیث مفصلی است که واکاوی آن در این مجال نمیگنجد و قطعاً در آیندهای نزدیک در قالب گزارشی تفصیلی به آن پرداخته خواهد شد؛ اما تردیدی وجود ندارد که با وجود مشکلات متعدد اقتصادی، با اتخاذ تدابیر هوشمندانه و موثر میتوان بخش قابل توجهی از مشکلات مرتبط با این عارضه را مرتفع کرد.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان یکی از راهکارهای تعیینکننده برای مهار و کنترل این نارسایی را باید در توسعه و افزایش مشاغل خانگی و تأمین زیرساختهای لازم برای اشتغال خانگی جستوجو کرد. بنابر گزارشهای موجود، ریشه تاریخی اینگونه از مشاغل به دوران انقلاب صنعتی بازمیگردد، به واقع اشتغال و کسب و کار در منزل بهگونهای از مشاغل اطلاق میشود که در منزل یا همان سکونتگاه خانوارها انجام میپذیرد و این به معنای بهرهوری مضاعف از منازل مسکونی است، بهگونهای که به موازات قابلیت سکنی و سرپناهی که منزل برای فرد یا خانوار ایجاد میکند، از حیث درآمدزایی محل سکونت مورد استفاده قرار میگیرد. برخی گمان میکنند توسل به مشاغل خانگی، خاص و منحصر به کشورهای در حال توسعه است، در صورتی که امروزه مشاغل خانگی در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته جهان مورد توجه است و از اهمیت بهسزایی در اقتصاد چنین کشورهایی برخوردار است. بخش قابل توجهی از تولید ناخالص ملی کشورهای توسعه یافته جهان، مرهون مشاغل خانگی است که کشورهایی همچون استرالیا، ایتالیا، چین و غیره از نمونههای آن بهشمار میروند.
امتزاجی از تخصص، نوآوری و خلاقیت در مشاغل خانگی
مشاغل خانگی را میتوان امتزاجی از چندین مولفه کاربردی تلقی کرد که خروجی آن به تولید و عرضه محصول مورد نیاز جامعه و بازار منتهی میشود. به تعبیری میتوان گفت در عقبه مشاغل خانگی، عوامل متعدد و موثر گوناگونی همچون تخصص، نوآوری، خلاقیت، هنر و پشتکار نهفته است و در صورت خلأ و فقدان موارد اشاره شده قطعاً محصول عرضه شده با اقبال چندانی مواجه نخواهد شد و بهتبع خروجی فعالیت مذکور به هدف اصلی خود که همان درآمدزایی است منتهی نمیشود. در طول سالیان اخیر، با گسترش و رشد فناوریها، مشاغل خانگی با تحولات چشمگیری همراه شدهاند که نمونه بارز آن را میتوان در فعالیتهای نرمافزاری، برنامهنویسی در حوزه IT مشاهده کرد که با اقبال قابل توجه متقاضیانِ چنین محصولاتی همراه شده است. فعالیتهای هنری، سنتی و بهعبارت دیگر مشاغلی که در زیر گروه صنایع دستی تعریف میشوند نمونه دیگری از این مشاغل بهشمار میروند که هر یک بخش قابل توجهی از فعالان این عرصه را در زیر چتر و سقف خود مشغول به اشتغال، کارآفرینی و تولید کرده است.
محاسن و مزایای مشاغل خانگی
مشاغل خانگی، به موازات درآمدزایی، محاسن و مزایای دیگری را به دنبال دارد که حذف هزینه تردد به محل کار، کاهش ترافیک و بهتبع آن آلودگی و آلایندگیهای زیستمحیطی، حضور در منزل و ارتباط مستمر با اعضای خانه و حصول موفقیت هرچه بیشتر در آموزش، پرورش و تربیت فرزندان از نمونههای آن به شمار میرود. با وجود مزایا و محاسن اشاره شده کم نیستند جویندگان و متقاضیان کار که اساساً هیچگونه آشنایی با این مشاغل ندارند که بخشی از این نُقصان و خلأها، به اطلاعرسانی و تبلیغات ضعیف و ناکافی باز میگردد و قطعاً با افزایش آگاهی جامعه هدف، نسبت به این مشاغل، میل و رغبت هرچه بیشتری برای یادگیری آموزش و فعالیت در این حوزهها ایجاد میشود و در سایه این توفیقات بسیاری از نارساییهای فعلی اقتصادی کشور که ریشه در بیکاری دارد مرتفع خواهد شد. کم نیستند افراد و گروههایی که گمان میکنند اشتغال صرفاً به جذب و استخدام در فلان شرکت یا اداره خلاصه میشود و این در شرایطی است که در سایه همین مشاغل خانگی میتوان درآمدهای بسیاری کسب کرد که بعضاً از آورده فعالیت در فلان اداره یا شرکت فراتر خواهد رفت. یکی از مزایای مشاغل خانگی، معطوف به این امر میشود که افراد شاغل در این بخش، قادر هستند همچون کارمندان شرکتها و ادارات، از مزایای بیمهای چنین فعالیتهایی بهرهمند شوند. بهواقع پس از اخذ جواز کسب و کارِ مشاغل خانگی و ارائه آن، به صندوق تأمین اجتماعی و تکمیل مدارک میتوان از بیمه چنین مشاغلی برخوردار شد. بنا بر سازکار اتخاذ شده، مجموع ساعات کار خانگی توسط یک شاغل خانگی باید از 44 ساعت کار در هفته فراتر نرود.
تدابیر اندیشیده شده برای فعالیت و عرضه محصول در مشاغل خانگی
مهناز اِمامدادی، رئیس دبیرخانه ستاد ساماندهی مشاغل خانگی، با اشاره به تعریف الگوها و مولفههای جدید برای نظارت و پیشرفت هرچه بیشتر در حوزه مشاغل خانگی اظهار کرد: تفاوت فرآیند قبلی با سازکار فعلی معطوف به این امر میشود که به اثربخشی افراد توجه ویژهای میشود و قطعاً شناسایی اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در این عرصه (مشاغل خانگی) در این فرآیند تأثیرگذار خواهد بود. وی در تشریح فرآیند در نظر گرفته شده برای توسعه مشاغل خانگی بیان کرد: در گام نخست نیازمندیهای منطقه مورد بررسی و ارزیابی قرار میگیرد و به نوعی با نیاز سنجی لحاظ شده تصمیمات لازم برای توسعه مشاغل خانگی به فراخور منطقه هدف اتخاذ میشود. امامدادی در ادامه افزود: در مرحله بعدی توانمندسازی متقاضیان مدنظر قرار میگیرد و در این مرحله باید افراد متقاضی در سامانه در نظر گرفته شده ثبتنام کنند و پس از تحقق این امر، آموزشهای تکمیلی و کوتاهمدت مربوطه در این خصوص ارائه میشود که البته آموزشها کوتاهمدت است و حداکثر ظرف سه روز انجام میپذیرد و اغلب این آموزشها بهصورت مجازی است به استثنای مناطق روستایی که ممکن است امکان عملیاتی شدن آموزش مجازی در آن مُیسر نباشد و آنچه در این آموزشها در اولویت قرار دارد به ارتقا و افزایش کمی و کیفی محصولات معطوف میشود. رئیس دبیرخانه ستاد ساماندهی مشاغل خانگی اذعان کرد: در برخی مواقع برای تولیدکننده امکان تولید انبوه وجود ندارد؛ اما وقتی درباره این افراد شبکهسازی و تیمسازی لازم عملیاتی میشود با همافزایی ایجاد شده، شرایط برای ارتقای کمی و کیفی محصولات تسهیل میشود. وی در تشریح نمونهها و مثالهایی در این خصوص تصریح کرد: بهعنوان مثال افرادی هستند که در عرصه قالیبافی از مهارتهای بسیاری برخوردارند؛ اما بازار هدف را نمیشناسند که این موضوع بسیار حائز اهمیت است، زیرا باید تولیدات هدفمند باشد.
امامدادی در مثالی دیگر بیان کرد: با قرار گرفتن افرادی که در زمینه بستهبندی صاحب مهارت هستند در کنار افراد و گروههای تولیدکننده امکان بستهبندی مطلوبتر و معقولتر فراهم میشود. به اعتقاد وی، در حال حاضر مشکل اصلی مرتبط با اشتغالزایی به مسأله ارائه تسهیلات معطوف میشود که با توجه به مشاغل خانگی، وابستگی به تسهیلات اشتغالزایی به حداقل ممکن کاهش مییابد که در نوع خود این دستاورد و توفیق قابل توجهی به نظر میرسد. امید آن میرود با توجه هرچه بیشتر رسانهها، اطلاعرسانی دقیقتر و فرهنگسازی مطلوب، شاهد توسعه مشاغل خانگی در کشور باشیم که قطعاً حصول چنین توفیقی، راهگشا و گرهگشای بسیاری از مسائل مرتبط با بیکاری در کشور و جامعه خواهد بود.
سایت شعار سال، با تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار 13 شهریور 97، کد مطلب: 53860، www.sabzineh.org