شعار سال: آمارهای بانک مرکزی حاکی از آن است که رشد نقطه‌به‌نقطه شاخص بهای صادراتی نیز در شهریور به میزان ۴/ ۱۸۰ درصد بوده است. محصولات پتروشیمی و نفتی، از پیشتازان رشد قیمتی در گروه‌های صادراتی بوده است.

رکوردزنی افزایشی برای شاخص صادرات

آمارهای بانک مرکزی حاکی از آن است که شاخص بهای صادراتی در مرداد سال‌جاری به رقم ۴/ ۶۷۴ واحد رسیده است. این رقم طی یک ماه به میزان ۱/ ۲۲ درصد رسیده است. در تیر نیز شاخص بهای صادراتی طی یک ماه ۶/ ۲۴ درصد رشد کرده بود؛ بنابراین می‌توان عنوان کرد که طی دو ماه نخست تابستان، ۵۲ درصد به میزان شاخص بهای صادراتی افزوده شده است. آخرین بار که شاخص بهای صادراتی طی یک ماه رشد بالای ۳۰درصد را ثبت کرد، به مهر سال ۹۱ باز می‌گردد که در این ماه شاخص بهای صادراتی رشد ۳۸ درصدی را در یک ماه ثبت کرد. نکته قابل‌توجه این است که شاخص بهای صادراتی در مرداد سال‌جاری نسبت به مرداد سال قبل، ۴/ ۱۸۰ درصد افزایش یافته است. در تیرماه سال‌جاری، نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه شاخص صادراتی نیز ۶/ ۱۳۰ درصد گزارش شده بود. آخرین باری که نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در این سطح قرار داشت، بهمن‌ماه سال ۹۱ بوده است.

در پنج ماه نخست سال‌جاری، نسبت به مدت مشابه سال قبل شاخص بهای صادراتی ۷/ ۱۰۲ درصد رشد کرده که این میزان رشد در چهارماه نخست سال ۱۳۹۷ نسبت به دوره مشابه سال قبل، ۲/ ۸۳ درصد افزایش یافته است. این موضوع نشان می‌دهد که آمار مردادماه اثر افزایشی در نرخ تورم شاخص بهای صادراتی داشته است. همچنین دیگر آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد در ۱۲ ماه منتهی به مرداد سال‌جاری نسبت به ۱۲ ماه منتهی به مرداد سال قبل ۲/ ۵۸ درصد به شاخص بهای صادراتی افزوده شده است. این در حالی است که آمارهای نرخ تورم متوسط شاخص بهای صادراتی برای تیرماه ۱/ ۴۴ درصد گزارش شده است.

اثر نرخ ارز در افزایش شاخص

شاخص بهای کالاهای صادراتی در ایران یکی از انواع شاخص‌های قیمت است که تغییرات سطح عمومی قیمت کالاهای غیرنفتی صادراتی را نشان می‌دهد. به لحاظ ماهیت، این شاخص بر مبنای بازار صادرات محاسبه می‌شود. عوامل موثر بر شاخص صادراتی را می‌توان «تقاضا و کشش بازار جهانی»، «امکانات داخلی»، «تبلیغات»، «ویژگی‌های اقتصادی بازار جهانی» و «قوانین و سیاست‌های داخلی و خارجی موثر در بازرگانی» عنوان کرد. این عوامل ارزش محصولات صادراتی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، اما علاوه‌بر موارد بالا در تهیه شاخص صادراتی، قیمت ارزی کالاهای صادر شده به قیمت ریالی تبدیل می‌شود. در نتیجه به‌طور کلی تغییرات این شاخص نمایانگر «تغییرات قیمت کالاهای صادرشده در بازار جهانی» و «نوسانات نرخ آزاد ارز» است. بنابراین می‌توان عنوان کرد که کاهش یا افزایش نرخ آزاد ارز در محاسبه شاخص صادراتی موثر است. بررسی آمارها در مردادماه نشان می‌دهد روند تغییرات شاخص بهای ارزی از اولین ماه تابستان سال‌جاری رشد قابل توجهی داشته و با توجه به شاخص بهای کل صادراتی می‌توان نتیجه گرفت که این شاخص تا مردادماه وابستگی بالایی به تغییرات نرخ ارز داشته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد رشد ماهانه دلار در بازار آزاد در مرداد به میزان ۲/ ۲۵ درصد بوده، همچنین نرخ رشد سالانه دلار در مرداد سال‌جاری ۷/ ۱۶۶ درصد بوده است. افزایش شاخص بهای صادراتی، به‌واسطه رشد نرخ دلاری، فضایی را برای افزایش صادرات غیرنفتی فراهم کرده است. این روند در آمار صادرات و واردات، در نیمه نخست سال‌جاری نیز منعکس شده است. گزارش عملکرد تجارت خارجی در نیمسال اول از کاهش واردات و افزایش صادرات حکایت دارد. صادرات غیرنفتی ایران در شش ماه منتهی به شهریور امسال از مرز ۲۳ میلیارد دلار گذشت و رشد حدود ۱۳ درصدی را نسبت به مدت مشابه در سال گذشته ثبت کرد. این در حالی است که واردات کشور در این مدت با کاهش حدود ۱۲ درصدی به رقم بیش از ۲۲ میلیارد دلار رسید؛ بنابراین مشاهده می‌شود، افزایش شاخص بهای صادراتی در ماه‌های اخیر باعث شده که روند تراز تجاری به نفع افزایش صادرات تغییر کند. در این خصوص حمایت از تولیدکنندگان داخلی باعث می‌شود که ظرفیت برای عرضه از داخل به خارج کشور افزایش یابد.

صدرنشینان گروه‌ها

بانک مرکزی علاوه‌بر آمارهای شاخص بهای صادرکننده، تغییرات در گروه‌ها را نیز مشخص کرده است. شاخص بهای صادراتی از ۱۶ گروه اصلی تشکیل شده است. آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد محصولات صنایع غذایی در میان گروه‌ها با تورم ماهانه ۲/ ۳۰ درصد بیشترین رشد را ثبت کرده است، نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه این گروه ۱۷۰ درصد گزارش شده است. بعد از این گروه چربی‌ها و روغن‌های حیوانی و نباتی نیز در مرداد تورم ماهانه ۳/ ۲۹ درصدی را ثبت کرده است. تورم نقطه‌به‌نقطه این گروه نیز ۶/ ۱۶۱ درصد ثبت شده است. اما برخی گروه‌ها به‌واسطه وزن بالاتر، از اهمیت بیشتری برخوردار هستند. یکی از مهم‌ترین گروه‌ها محصولات معدنی است که رشد ماهانه این گروه ۷/ ۲۱ درصد بوده است. در این گروه بوتان مایع شده معادل ۳۰ درصد، پروپان مایع شده ۱۲ درصد، سیمان ۵/ ۴۲ درصد، روغن صنعتی ۶/ ۲۵‌درصد و قیر ۷/ ۲۵ درصد افزایش قیمت داشته است. همچنین رشد قیمت‌های این گروه نسبت به مدت مشابه سال قبل به میزان ۵/ ۱۸۰ درصد بوده است.

یکی دیگر از گروه‌های مهم شاخص بهای صادراتی، قیمت گروه محصولات صنایع شیمیایی و صنایع وابسته بوده که طی یک ماه ۷/ ۲۰ درصد به ارزش این گروه افزوده شده است. این افزایش بیشتر تحت‌تاثیر بالا رفتن شاخص بهای تعدادی از اقلام به خصوص استایرن معادل ۳/ ۱۳ درصد، متانول ۴/ ۱۰ درصد، آمونیاک ۷/ ۳۰ درصد، کود اوره ۱/ ۱۳ درصد، شامپو ۱/ ۲۶ درصد، صابون ۶/ ۲۸ درصد و سایر موارد بوده است. شاخص بهای این گروه نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد ۲/ ۲۴۱ درصدی را ثبت کرده که در مقایسه با سایر گروه‌ها از نظر ثبت رشد سالانه بیشترین مقدار را داشته است. در ماه مورد بررسی شاخص بهای گروه فلزات صادراتی نیز افزایش ۸/ ۲۳ درصدی را ثبت کرده است. جزئیات این گروه نشان می‌دهد که آهن کلاف گرم معادل ۶/ ۲۵ درصد، مس کاتد ۷/ ۱۹ درصد، شمش ۴/ ۲۴ درصد و میلگرد ۲/ ۲۷ درصد رشد را تجربه کرده است. همچنین شاخص قیمت گروه فوق نسبت به ماه مشابه سال قبل ۱۸۱ درصد افزایش ثبت کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد محصولات پتروشیمی که نیمی از وزن شاخص را در اختیار دارد، در مردادماه نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد ۷/ ۲۰۶ درصدی را ثبت کرده است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخ انتشار 11 مهر97، شماره: 3447455