شعار سال: با مطالعه و خوانش دقیق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی به این واقعیت اشراف پیدا می‌کنیم که اساساً یکی از محورهای برجسته سیاست‌های مذکور، به استفاده حداکثری از حداقل امکانات معطوف می‌شود و این استراتژی در تمامی عرصه‌های تولید و در بخش‌های گوناگون اعم از مواد خام و اولیه، انرژی، سرجمع هزینه‌های اقتصادی و نیروی انسانی جاری و ساری خواهد بود که البته تأکید بر استفاده حداکثری از حداقل امکان درباره نیروی انسانی با افزایش ضریب بهره‌وری محقق می‌شود و نباید آن را در قالبی استثمارگونه تبیین و واکاوی کرد‌. به هر ترتیب با نیم‌نگاهی بر صحنه تولیدی کشور این واقعیتِ تلخ هویدا می‌شود که در بسیاری از حوزه‌های تولیدی، قواعد اشاره شده، به معنای واقعی کلمه، لحاظ و رعایت نمی‌شود‌. امیرمهدی شاهوردی، یکی از فعالان عرصه تولیدی و صنعتی، در تحلیل و تشریح این موضوع اظهار کرد: اساساً انتظار صفر بودن پِرتی و ضایعاتِ تولیدی در بسیاری از بخش‌ها و عرصه‌های تولیدی، امری ناممکن است؛ اما به حداقل رساندن ضریب آن امری ضروری و قابل حصول است و این مهم از الزامات اساسی اقتصادهایی به‌شمار می‌رود که در صدد شکوفایی و توسعه هرچه بیش‌تر هستند‌. وی افزود: البته با اتخاذ برخی تدابیر ضایعات و پرتی‌های ناشی از تولید در واحدها و مراکز تولیدی عرضه و به فروش می‌رسند که به تبع این امر، تا حدودی خسارات و هزینه‌های تولیدی را پوشش می‌دهند، اما در صورت پیشگیری و جلوگیری از افزایش ضایعات و تأمین تمهیدات لازم در راستای کاهش حداکثری پرتی و ضایعات تولید، سود حاصله از این توفیق به مراتب فراتر از اندوخته‌ای است که در سایه فروش ضایعات حاصل می‌شود‌. ضایعات و پِرتی نامتعارف در کشورهای توسعه‌یافته، پوئنی منفی برای واحدهای تولیدی محسوب می‌شود.

آن‌چنان این فعال در عرصه صنعتی و تولیدی (شاهوردی) مطرح می‌کند در کشورهای صنعتی و پیشرفته دنیا، میزان پرتی و ضایعات تولیدی‌ها و هدر رفت انرژی در واحدها و مراکز تولیدی فعال در آن‌ها، به‌صورت هفتگی و ماهانه احصاء و برآورد می‌شود و در صورت بالا رفتن فراتر از حد معمول آن، نقیصه مذکور به‌عنوان امتیازی منفی در پرونده واحدها و مراکز تولیدی این‌چنینی منظور می‌شود‌. وی افزود: البته تا حدودی، رویکرد و روش‌های این‌چنینی در کشور ایران و در برخی عرصه‌ها، رعایت و لحاظ می‌شود؛ اما به تبع دقت و کارکرد آن به میزان رویه و قاعده جاری و ساری در کشورهایی توسعه‌یافته، همچون آلمان و غیره نیست‌. این فعال در عرصه تولیدی و صنعتی معتقد است: می‌باید در سیستم‌های حسابرسی و برآورد این امر، تجدیدنظر و دقت هرچه بیش‌تری لازم لحاظ شود که یقیناً هر آنچه در این حوزه‌ها به موفقیت فزاینده‌تری نائل شویم، روند دسترسی و تحقق سیاست‌های موسوم به اقتصاد مقاومتی، با سرعت و شتاب افزون‌تری، همراه خواهد شد‌. تکنولوژی روز و تجهیزات پیشرفته، اصلی‌ترین تعیین‌کننده در کاهش ضریب پرتی و ضایعات ناشی از تولید به‌شمار می‌رود. مسعود خواجه‌نوری، یکی از فعالان حوزه تولیدی و صنعتی استان البرز، در تشریح علل و دلایل تأثیرگذار در افزایش فراتر از معمول میزان ضایعات و پرتی ناشی از تولید در کشور گفت: بی‌تردید، موضوع مذکور باید به‌عنوان دستورکاری ویژه از سوی نهادهای متولی، صاحب‌نظران و رسانه‌ها، آسیب‌شناسی شود، زیرا این نقیصه یکی از نقاط ضعف غیر قابل انکار و مشهودِ بسیاری از حوزه صنعتی و تولیدی کشور به‌شمار می‌رود‌. وی افزود: یکی از دلایل عمده این نقطه ضعف را باید در تجهیزات و ادوات کهنه و فرسوده تولیدی جست‌وجو کرد و اساساً هر آنچه در راستای به‌روز رسانی و حرکت در مسیر نوسازی تجهیزات این‌چنینی گام برداشته شود، به همان میزان ضریب مصرف انرژی، پِرتی و ضایعات ناشی از تولید نیز کاسته خواهد شد‌. خواجه‌نوری گفت: به‌صورت طبیعی، در شرایطی که میزان مصرف انرژی و ضایعات تولیدی بالاست به همان میزان قیمت تمام شده آن کالا یا محصول نیز تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد و این هزینه سر بار، تولیدکننده و مصرف‌کننده را توامان با یکدیگر متضرر می‌کند‌. وی افزود: برخی از تولیدکنندگان با اتکای به این ذهنیت و تلقی که هزینه افزوده شده و پرتی یا ضایعات ناشی از تولید بر نرخ کالا و محصول عرضه شده کشیده می‌شود و به تعبیری هزینه‌های مذکور از مصرف‌کننده اخذ می‌شود، اما به‌زعم من این طرز فکر خودفریبی است؛ زیرا در شرایط فعلی و در بستری که رقابت حرف نخست را می‌زند، به‌تبع هر آنچه قیمت تمام شده کالا تنزل پیدا کند، به همان میزان بستر برای عرضه و فروش آن هموار‌تر خواهد شد و این قاعده در حوزه صادرات نیز نافذ است که از آن تحت عنوان تجاری بودن کالا یا تولید یاد می‌شود‌.

میثم موسایی، رئیس انجمن اقتصاد اسلامی و استاد تمام دانشگاه اقتصاد، در تشریح این عارضه اظهار کرد: هزینه‌های تولید به دو قِسمِ، هزینه‌های مستقیم عملیاتی (همچون نیروی کار، انرژی و مواد اولیه ارزان) و هزینه‌های غیرمستقیم عملیاتی طبقه‌بندی می‌شوند‌. وی افزود: پرت و ضایعات بالایی که در فرآیند تولید شاهد آن هستیم، مزیت ارزانی هزینه‌های مستقیم عملیاتی را از بین برده و در شرایطی که می‌توان از این امتیاز در مقایسه با کشورهای صنعتی، به نحو شایسته‌ای سود بُرد، به‌دلیل پِرتِ بالا شاهد صرف هزینه‌های فراتر از معمول در فرآیند تولید هستیم. موسایی می‌گوید: به‌عنوان مثال اگر کالا یا محصولی در سایر کشورهای توسعه‌یافته با دو واحد انرژی ساخته می‌شود، همین کالا در ایران با صرف پنج واحد انرژی تولید می‌شود و به‌تبع بر قیمت تمام شده آن می‌افزاید‌. متأسفانه در حوزه زارعت، کشاورزی و باغداری به نوعی شاهد ضایعات و پرتی‌های این‌چنینی هستیم و در این عرصه نیز به‌دلیل وجود برخی نواقص هزینه تولید و قیمت تمام شده آن بالاتر از حد معمول و استاندارد است‌. موسایی در این خصوص می‌گوید: به‌دلیل زمین نامناسب و آب ناکافی، فاقد مزیت خاصی هستیم و متأسفانه در این شرایط، (اغلب) سیستم‌های آبیاری ما کهنه و فرسوده هستند و به‌تبع هزینه عملیاتی مستقیم در این بخش فراتر از میزان معمول تخمین زده می‌شود‌. وی می‌افزاید: هزینه‌های غیرعملیاتی همچون فضای کسب و کار چندان مساعد و رضایت‌بخش نیست و مجموعه این عوامل و برخی نارسایی‌های دیگر باعث می‌شود تولید در مسیر مستقیم و صحیحی حرکت نکند و منافع ملی، بهره‌وری و کارآیی که می‌باید در رأس و اولویت تصمیم‌گیری‌ها لحاظ شود آن‌چنان که باید مورد توجه قرار نگیرد‌. امید آن می‌رود با برنامه‌ریزی دقیق، اصولی و هدفمند، میزان پرتی و ضایعات تولید در کشور به حداقل ممکن کاهش یابد که به‌تبع دست‌یابی به چنین توفیقی، مترادف با کاهش هرچه بیش‌تر هزینه تمام شده تولیدی خواهد بود و به‌تبع این موفقیت، روند توسعه و شکوفایی و تجاری‌تر شدن تولید به نحو شایسته و مطلوب‌تری تسریع و تسهیل خواهد شد‌.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه تاریخ انتشار -----، کدخبر: 57638، www.sabzineh.org