شعار سال: پیتر جنکینز، دیپلمات بازنشسته بریتانیایی که سابقه نمایندگی این کشور در سازمان‌ملل و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را دارد در مطلبی که لوبلاگ آن را منتشر کرده است، نوشت: درک چرایی ادعای جرمی‌هانت، وزیرخارجه انگلیس که در بیانیه‌ پنج دسامبر خود علیه برنامه موشکی بالستیک ایران به آن اشاره کرده، امری دشوار است. وی در این بیانیه تاکید کرده است که فعالیت‌های برنامه موشکی ایران فراتر از آن است که بتوان در چارچوب نیاز به ارتقای توانایی دفاعی توجیه شود. این ادعا در بطن خود این موضوع را مطرح می‌کند که یک چارچوب بین‌المللی برای ارزیابی توجیه تسلیحات نظامی در راستای ارتقای توان دفاعی به ثبت رسیده است. اما چنین استانداردی اکنون وجود ندارد. می‌توان تصور کرد که اگر برخی از اعضای سازمان‌ملل این موضوع را مطرح کنند که زرادخانه هسته‌ای بریتانیا توجیه دفاعی ندارد، واکنش مقامات این کشور چگونه خواهد بود.

او در این بیانیه گفت:«عمیقا از شلیک آزمایشی یک موشک بالستیک میان‌برد توسط ایران، نگران هستم. [این اقدام] تحریک‌‌کننده، تهدیدآمیز و ناهمخوان با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد است.حمایت ما از برجام به هیچ‌وجه از نگرانی ما در مورد برنامه موشکی ثبات‌زدای ایران و از قاطعیت ما در مورد اینکه این [برنامه] باید متوقف شود، نمی‌کاهد.»

تزویر اروپا در برنامه موشکی ایران

طرح چنین ادعایی از سوی وزیرخارجه انگلیس همچنین غیر‌منطقی به‌نظر می‌رسد. اسرائیل، دشمن اصلی ایران در منطقه که دارای موشک‌های بالستیک میان‌برد است به‌ویژه تحت رهبری بنیامین نتانیاهو، از منظر جغرافیایی فاصله بیشتری با برد تعیین‌شده برای موشک‌های کوتاه‌برد ایران دارد. آیا تلاش ایران برای دستیابی به موشک‌هایی که بتوانند اسرائیل را مورد هدف قرار دهند تا یک توازن در بازدارندگی ایجاد شود، توجیه‌ناپذیر است؟

یکی دیگر از ویژگی‌های بیانیه جرمی‌هانت خودداری از ذکر نام عربستان‌سعودی و اسرائیل بود. اگر فردی برای بی‌ثباتی در خاورمیانه نگران است نباید ‌به‌مانند ‌هانت، تنها برنامه موشکی ایران را عامل آن بداند. باید موشک‌های میان‌برد عربستان سعودی و نه‌تنها موشک‌ها، بلکه تسلیحات هسته‌ای و شیمیایی اسرائیل نیز درنظر گرفته شود. با اظهار تاسف علاوه بر بریتانیا، فرانسه نیز همین استاندارد‌های دوگانه را در برابر ایران اعمال می‌کند. وزیر‌خارجه فرانسه به همین اندازه برای محکومیت برنامه موشکی ایران مشتاق است. با این حال اتخاذ این‌گونه مواضع یک‌جانبه که در تضاد با «قدرت نرم» اروپا است باید عادلانه و بدون تبعیض به‌نظر بیاید. با توجه به اشتیاق فراوان اروپا برای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ با ایران، به‌کارگیری چنین دیپلماسی‌ای از سوی بریتانیا و فرانسه غیر‌معقول است. استفاده از استاندارد‌های دوگانه می‌تواند بر نگرش ایران نسبت به توافق هسته‌ای نیز تاثیر‌گذار باشد.

نقش ثبات‌زای موشک‌های ایران

در واقعیت برنامه موشکی ایران ممکن است تا آن اندازه که بریتانیا و فرانسه بر آن پافشاری دارند، عامل بی‌ثباتی نباشد. ممکن است که در طول یک دهه آتی موشک‌های ایران از منظر دقت و اطمینان‌پذیری ارتقای چشمگیری داشته باشند و همچنین قدرت انفجاری کلاهک‌های آنها نیز افزایش یابد. این روندی است که می‌توان آن را در رابطه با آمریکا و روسیه نیز مشاهده کرد. چنین روندی می‌تواند موجب شود ایران به این ارزیابی دست یابد که ظرفیت لازم را برای تخریب اموال استراتژیک دشمن دارد و به همین دلیل پس از اتمام محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران، منافع بازدارندگی هسته‌ای می‌تواند برای این کشور به حداقل تقلیل یابد. به‌عبارت دیگر هر اندازه که این موضوع دارای تناقض است، موشک‌های بالستیک میان‌برد ایران می‌تواند در آینده به اساس استراتژیک برای ثبات در خاورمیانه بدل شود. از سوی دیگر این موضوع می‌تواند به کسانی که در مورد صداقت ایران پس از اتمام محدودیت‌های برجام شک دارند، اطمینان‌خاطر دهد.

در رابطه با تمایل شدید بریتانیا و فرانسه برای به‌کارگیری استاندارد‌های دوگانه، باید خاطرنشان کرد که هیچ‌یک از این دو کشور تاکنون به‌طور رسمی عدم تعهد آمریکا به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت را محکوم نکرده‌اند. اگرچه نقض تعهدات انجام گرفته از سوی آمریکا از این قطعنامه بسیار جدی‌تر از آن چیزی است که‌هانت در پنج دسامبر ایران را متهم به نقض آن کرده است. محمدجواد ظریف، وزیرخارجه ایران به‌تازگی در مورد برنامه‌ موشکی کشورش تاکید کرد: «اول از همه آنکه، موشک‌های ایران، برای دفاع هستند و ما به آنها برای بازدارندگی نیاز داریم. ما در منطقه‌‌مان بسیار کمتر از هر کشوری منابع برای هزینه‌های نظامی صرف می‌کنیم و به همین دلیل است که ما از همان ابتدا نیز گفته‌ایم که موشک‌های ما قابل مذاکره نیستند.»

ظریف در ادامه تاکید کرد: «موضوع دوم آن است که آمریکا با خروج از برجام، به صراحت قطعنامه ۲۲۳۱ شورای‌امنیت سازمان ملل را نقض کرده است و در نتیجه آنها در موقعیتی نیستند که درباره آن قطعنامه حرف بزنند چراکه آنها تلاش کردند که این قطعنامه را از بین ببرند اما به‌رغم این تلاش‌ها این قطعنامه همچنان پابرجا است.»

وی افزود: «نکته سوم، قطعنامه ۲۲۳۱ ایران را از آزمایش‌کردن موشک‌ها منع نمی‌کند بلکه از آزمایش موشک‌هایی که برای حمل کلاهک‌های هسته‌ای باشد منع کرده درحالی‌که به گواه آژانس بین‌المللی اتمی فعالیت‌های هسته‌ای ایران برای اهداف صلح‌آمیز است.»

در واقع زمانی که سخن از «نقض تعهدات به میان می‌آید آمریکا بسیار گناهکار‌تر از ایران است. آمریکا به‌طور واضح قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل را با خروج از برجام نقض کرده است. در پاراگراف هفتم این قطعنامه از عبارت «شورای امنیت تصمیم‌گیرنده است» استفاده شده است که این لحن یک تعهد الزام‌آور را برای طرف‌ها ایجاد می‌کند. پاراگراف نخست این قطعنامه نیز خواستار اجرای کامل برجام شده است. پاراگراف دوم از همه دولت‌ها می‌خواهد تا اقدامات مناسب را برای حمایت از اجرای برجام و ممانعت از تضعیف این روند انجام دهند.

اکنون آمریکا نه‌تنها خود برجام را اجرا نمی‌کند، بلکه در تلاش است تا از اجرای آن توسط دیگر کشورها نیز جلوگیری کند. بر خلاف متن قطعنامه‌ شورای‌امنیت سازمان‌ملل که آمریکا نیز از اعضای دائم آن است، دولت ترامپ هرچه در توان دارد به‌کار بسته است تا اجرای برجام از سوی دیگر طرف‌ها را تضعیف کند. مارک فیتزپاتریک، مدیر اجرایی موسسه بین‌المللی مطالعات راهبردی آمریکا و از کارشناسان برجسته مسائل موشکی، در واکنش به اظهارات پمپئو که ایران را به نقض قطعنامه ۲۲۳۱ متهم کرده، در توییتر نوشت: «نمی‌خواهم آزمایش موشکی ایران را توجیه کنم، اما این «نقض» قطعنامه ۲۲۳۱ شورای‌امنیت سازمان ملل متحد نیست، چراکه این قطعنامه صرفا از ایران «درخواست می‌کند» که چنین آزمایش‌هایی انجام ندهد.»وی افزود: «این قطعنامه همچنین از تمام کشورهای عضو درخواست می‌کند از اقداماتی که اجرای تعهدات برجامی را تضعیف می‌کنند، خودداری کنند. بنابراین اگر ایران نقض کرده باشد، ایالات‌متحده نیز اقدام مشابهی انجام داده است.»

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخ انتشار 30 آذر 97، کد مطلب: 3476944، www.donya-e-eqtesad.com